Setna inwestycja w Kamiennogórskiej SSE

Zaplanowany został kolejny projekt w Kamiennogórskiej SSE. Reinwestycja firmy Wepa ma pochłonąć 54 mln PLN.  Ponadto daje gwarancję utrzymania 340 miejsc pracy i wiąże się również z koniecznością utworzenia, co najmniej 15 nowych etatów. WEPA zajmuje się produkcją wyrobów higienicznych i jest największą firmą rodzinną w europejskim przemyśle papierniczym. W zakres inwestycji, która zrealizowana ma zostać w ciągu najbliższych pięciu lat wchodzi nowoczesna linia technologiczna, hala magazynowa i łącznik logistyczny. Jest to już setne zezwolenie wydane w Kamiennogórskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej.

W podlaskim powstanie Galeria Hajnówka

Galeria Handlowa Hajnówka, która powstanie przy ulicy Batorego, w Hajnówce (woj. Podlaskie) uzyskała już prawomocne pozwolenie na budowę. Obecnie trwają negocjacje z generalnym wykonawcą obiektu. Rozpoczęcie budowy jest planowane jeszcze w tym roku. Jednokondygnacyjny obiekt będzie połączeniem parku handlowego oraz galerii handlowej o powierzchni całkowitej ponad 5 000 metrów kwadratowych. Inwestor, firma LET Sp. z o.o. Spółka Komandytowa, otrzymał prawomocne pozwolenie na budowę. Do tej pory około 60 % powierzchni w centrum handlowym jest już wynajęte. Negocjacje z kolejnymi najemcami są w trakcie zaawansowanych rozmów. Komercjalizacją obiektu zajmie się firma Vertano.

IBM w nowej siedzibie w Katowicach

Koncern informatyczny IBM wynajął blisko 9 tys. m² powierzchni w biurowcu powstającym w Katowicach. Umowę najmu z IBM podpisała spółka Echo Investment. Jest to jedna z największych transakcji w Polsce w odniesieniu do regionalnego rynku nieruchomości biurowych. Umowa z IBM to dla Echo Investment krok, potwierdzający słuszność przyjętej strategii rozwoju w ośrodkach regionalnych, a także trafność analiz potencjału poszczególnych lokalizacji, szczególnie dotyczących branży BPO – komentują przedstawiciele firmy. Obiekt, który powstaje w Katowicach przy ul. Francuskiej (w sąsiedztwie zjazdu z autostrady A4) to A4 Business Park to nowoczesny park biznesu składający się z trzech budynków biurowych i wielopoziomowego parkingu. Pierwszy etap inwestycji to siedmiokondygnacyjny biurowiec o powierzchni około 9 tys. m². W roku bieżącym, wiosną biurowiec otrzymał certyfikat BREEAM Interim z oceną „Very Good”.

City Point Tychy – przetasowania wśród najemców

W Galerii City Point w Tychach trwa obecnie rekomercjalizacja, za którą odpowiedzialna jest firma Colliers International. Firma ta poinformowała o nowych najemcach oraz przedłużeniu kilku umów. Swoje salony otwierają trzy nowe firmy, a cztery wydłużą umowy. City Point to kompaktowa śródmiejska galeria, w mieście  Tychy. Obiekt regularnie pozyskuje nowych, sieciowych partnerów. Wiosną tego roku do grona najemców dołączyło Multikino, latem salon biżuterii By Dziubeka oraz operator telefonii komórkowej Play. Wkrótce swoje otwarcie zaplanowała popularna marka odzieżowa Diverse. Umowy najmu przedłużają również marki odzieżowe: Reserved, Cropp oraz Big Star.

Gdzie są najwyższe ceny działek rekreacyjnych?

Co prawda sezon urlopowy powoli dobiega końca, ale być może niejeden inwestor, zachęcony wypoczynkiem na łonie przyrody, właśnie po wakacjach zdecyduje się na kupno działki rekreacyjnej. Gdzie jest najdrożej, a gdzie najtaniej i jakie są ceny? Sprawdziliśmy to porównując oferty z najbardziej atrakcyjnych przyrodniczo i turystycznie miejsc Polski, czyli z Mazur, Tatr i znad Bałtyku. Okazuje się, że to nad polskim morzem znajdują się najdroższe grunty pod rekreację ze stawkami powyżej 300 zł za metr kwadratowy, średnia cenowa najwyższa jest jednak w przypadku Mazur.

Działki rekreacyjne cieszą się coraz większym zainteresowaniem wśród inwestorów. Popyt na tego typu nieruchomości rośnie, podobnie jak na grunty rolne. Wynika to z faktu, że wielu kupujących postrzega je jako alternatywę wobec działek budowlanych. Liczą się więc te grunty, które dają możliwość przekształcenia i są atrakcyjnie położone. Wzmożone zainteresowanie tego typu ziemią wynika też z faktu, że już od 2016 roku uwolniony zostanie dla obcokrajowców obrót ziemią w Polsce, co może przełożyć się na wzrost cen. Te i bez tego rosną. Stawki za działki rekreacyjne i rolne wzrosły tylko w 2012 roku o 30 proc. Od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej stawki poszły w górę o 260 proc.
Jak wynika z danych Agencji Nieruchomości Rolnych, w czerwcu tego roku przeciętna cena ziemi w skali całego kraju wynosiła 21308 zł i była wyższa o 15 proc. niż przed rokiem w tym samym czasie.

W czołówce pod względem stawek plasuje się województwo Pomorskie, gdzie za hektar trzeba płacić 26 tys. zł. Jeszcze drożej jest w kujawsko – pomorskim, tam stawka średnia wynosi 28 tys. W Małopolsce – nieco ponad 17 tys., podobnie w województwie warmińsko – mazurskim. Wszystkie te regiony należą do najbardziej popularnych turystycznie w kraju. Czy jednak ceny działek rekreacyjnych również będą kształtować się w takiej hierarchii?

Policzyliśmy średnią cenową wśród ofert WGN dla każdego z tych regionów. Wyniki mogą zaskakiwać. Otóż okazuje się, że najdroższe działki rekreacyjne występują na Mazurach. Najtaniej jest natomiast w województwie małopolskim, czyli tam gdzie mamy polskie Tatry. Średnio wśród ofert WGN za działkę rekreacyjną w województwie warmińsko – mazurskim trzeba zapłacić blisko 35 zł za metr kwadratowy. Niewiele taniej jest na Pomorzu Gdańskim. Tu średnia cena metra kwadratowego wynosi blisko 33 zł. Dalej w kolejności są województwa: kujawsko – pomorskie – 18,5 zł/ m kw., zachodniopomorskie 17,3 zł/ m kw., a stawkę zamyka województwo małopolskie ze średnią ceną 14 zł od metra kwadratowego.

Takie dane mogą zaskakiwać, zwłaszcza różnicą między ceną metra w Małopolsce i na Mazurach. Wynosi ona ponad 100 proc. Skąd wynika ta przepaść?
Okazuje się, że w przypadku Małopolski, tylko jedna oferta ma charakter stricte rekreacyjny, co przekłada się na cenę. Chodzi o działkę położonej w rejonie wypoczynkowym, z domkami letniskowymi. Tu stawka wynosi 150 zł za metr kwadratowy i jest to najdroższa oferta dla Małopolski. W przypadku pozostałych ofert, jako działki rekreacyjne, sprzedawane są po prostu grunty rolne.

Inaczej ma się sytuacja nad Bałtykiem i na Mazurach. Tu wśród ofert WGN zdecydowanie więcej jest nieruchomości już przystosowanych do rekreacji i położonych w atrakcyjnych lokalizacjach, co też skutkuje wyższymi cenami.
Przykładowo – na Pomorzu ceny za działki budowlane sięgają nawet 350 zł za metr kwadratowy. Tyle kosztuje jedna z działek położona nad jeziorem, z budynkiem mieszkalnym posiadającym świetlicę dla gości itp. 200 zł od metra kwadratowego to cena wyspy na jeziorze w Borach Tucholskich. 100 zł od metra to natomiast cena za inną działkę nad jeziorem, w okolicy miejscowości Orkusz. Warto też zaznaczyć, że skrajnie tanie oferty osiągają ceny nieco ponad 2 zł od metra kwadratowego. Taka stawka dotyczy choćby ponad 10 hektarów ziemi rolnej klasy IV i V bez zabudowań, której jedynym walorem rekreacyjnym jest bliskość jeziora.

Na Mazurach z kolei nie obserwujemy aż takiej rozpiętości cenowej, za to więcej nieruchomości „trzyma” dosyć wysokie stawki. Za grunty nad jeziorami na Pojezierzu Ełckim trzeba zapłacić 50 – 64 zł od metra kwadratowego. Przykładową ofertą w tym przedziale cenowym jest nieruchomość nad jeziorem Łaśmiady, w gminie Malinówka Wielka. Wśród najdroższych ofert znajdziemy natomiast na Mazurach działki rekreacyjne po 86 – 100 zł od metra kwadratowego. Na tyle wyceniono choćby malowniczo położony grunt nad jeziorem Dadaj.

Przegląd ofert pokazuje też, że najdrożej wyceniane są oczywiście działki uzbrojone i już dostosowane do działalności rekreacyjnej, z atrakcyjną zabudową i oczywiście w atrakcyjnym położeniu. Wysokie ceny dotyczą też raczej niewielkiej powierzchni – do kilku tysięcy metrów kwadratowych. Największe działki – te powyżej 10 ha są sprzedawane po stawkach najniższych, często nieprzekraczających nawet 10 zł za metr kwadratowy. Należy jednak zaznaczyć, że są to zazwyczaj po prostu grunty rolne, które dopiero zakupione pod inwestycje mogą być przekształcone, podzielone na mniejsze działki i dostosowane do funkcji rekreacyjnej.

Oczywiście duży obszar, który siłą rzeczy wymusza na inwestorze posiadanie dużej gotówki, również przekłada się na nieco niższą cenę. Przykładowo: w województwie zachodniopomorskim 19 hektarów gruntu bardzo atrakcyjnie położonego nad jeziorem z piaszczystą plażą wyceniono na 15 zł od metra kwadratowego, co w porównaniu do ofert z Pomorza Gdańskiego czy Mazur jest ceną bardzo atrakcyjną.

Podsumowując: na pytanie gdzie są najdroższe działki rekreacyjne odpowiedź będzie brzmiała: w województwie pomorskim. To tam spotykamy najbardziej wygórowane stawki. Tam też – sądząc po ilości ofert w WGN rynek tego typu nieruchomości jest największy. Na Mazurach, gdzie również jest drogo, rozpiętość cenowa nie jest jednak aż tak duża i najdroższe nieruchomości nie sięgają takich stawek, jak w przypadku Pomorza.

Należy też pamiętać, że oprócz działek w miejscach atrakcyjnych pod względem przyrodniczym popularnością cieszą się też działki w bliskości dużych miast, które mogą być alternatywą wypoczynkową dla mieszczuchów, pragnących odpocząć od hałasu.

Eksperci oceniają, że rynek działek rekreacyjnych będzie nadal rósł, zarówno pod względem liczby ofert jak i cen. Oprócz zaplanowanego na 2016 rok uwolnienia handlu ziemią w Polsce, na taki stan rzeczy ma wpływ także fakt, że rynek obrotu ziemią rolną cechuje się dużą stabilizacją i odpornością na spadki koniunktury. Warto dodać, że ceny gruntów w Polsce ciągle też są zdecydowanie niższe od stawek w innych krajach Unii Europejskiej.

Marcin Moneta / Analityk WGN

Nieruchomości komercyjne w Europie Środkowej


Wartość transakcji inwestycyjnych na rynkach nieruchomości Europy Środkowej, tzn. w Polsce, Czechach, Rumunii, na Słowacji i na Węgrzech w pierwszym półroczu bieżącego roku wyniosła 
1,73 mld euro, a to oznacza wzrost o 24% w porównaniu z pierwszymi sześcioma miesiącami w ubiegłym roku. Tymczasem wszystko wskazuje na to, że w drugim półroczu kwota ta może być w znacznym stopniu wyższa. Łączna wartość transakcji inwestycyjnych w drugim półroczu do tej pory wyniosła 631 mln euro i jest wyższa od kwoty wartości transakcji uzyskanej dokładnie w tym samym okresie w roku ubiegłym (zamknięto 52 transakcje w porównaniu z 31 transakcjami w 2012 r.). Wziąwszy pod uwagę znaczny wolumen transakcji na zaawansowanym etapie, zbliżających się finalizacji, wartość obrotów za cały bieżący rok może przekroczyć wynik zeszłoroczny– wynika z danych Cushman&Wakefield.

Wedle Charlesa Taylora z Cushman&Wakefield w Polsce „poziom aktywności na rynkach inwestycyjnych Europy Środkowej w pierwszej połowie 2013 roku był zgodny z oczekiwaniami przy dominującej pozycji Polski (wartość transakcji inwestycyjnych w Polsce w pierwszym półroczu wyniosła 1,09 mld euro), ale bardziej interesujące będzie najbliższe półrocze ze względu na finalizowanie kilku ważnych transakcji i szereg dużych aktywów oferowanych na rynku. Wkrótce możemy oczekiwać optymistycznych informacji z Czech i prawdopodobnie Węgier, dotyczących zrealizowanych transakcji”.

Największą popularnością wśród inwestorów wciąż cieszył się sektor biurowy, na który przypadło 50% łącznej wartości transakcji inwestycyjnych w drugim kwartale 2013 r. Już piąty kwartał z rzędu wolumen wartości inwestycji w nieruchomości biurowe jest wyższy niż w sektorze handlowym. Z kolei w sektorze nieruchomości magazynowych poziom aktywności inwestycyjnej zmniejszył się w porównaniu z dwoma wcześniejszymi kwartałami ( jego udział w łącznych obrotach to tylko 10%).

Kluczowe transakcje, na które warto zwrócić uwagę to: zakup biurowca Senator w Warszawie przez Union Investment, zakup przez Unibail-Rodamco udziałów w kompleksie Złote Tarasy od m.st. Warszawy oraz zakup Apollo Business Center IV w Bratysławie przez Ceska Pojistovna. Natomiast w Europie Środkowej ustalono szereg dużych transakcji, które po sfinalizowaniu mogą znacząco wpłynąć na zwiększenie wolumenu inwestycji w obecnym półroczu. Kilka z nich to: Silesia City Center w Katowicach – 412 mln euro, Galeria Dominikańska we Wrocławiu – 151,7 mln euro, Portfel Charter Hall (Szczecin, Wrocław, Gliwice, Katowice, Kraków) – 174,5 mln euro.

„Zważywszy na liczbę transakcji w przygotowaniu, dostępność dobrej jakości produktów inwestycyjnych oraz utrzymujące się zainteresowanie inwestorów Europą Środkową, wolumen inwestycji w tym regionie może przekroczyć ubiegłoroczny, który wyniósł 3,8 mld euro” – przewiduje Charles Taylor.

Milion Komputronika na wypłatę dywidendy

Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki Komputronik uchwaliło decyzję dotyczącą wypłaty dywidendy, na którą zostanie przeznaczony około jeden miliona złotych.
Na dywidendę określono część zysku netto to jest kwotę 1.052.958,39 złotych. Zysk przypadający na jedną akcję to 0,11 złotych. Dywidendą objętych zostało 9.572.349 akcji. Na dzień dywidendy wyznaczono 20 września bieżącego roku, natomiast termin wypłaty dywidendy przypada czternaście dni później.

Która sieć hoteli wpadła w oko miliarderowi z Chin?

Jeden z najbogatszych Chińczyków, Wang Jianlin, planuje przejęcie dużej sieci hotelarskiej. Jak już wiemy z wcześniejszych informacji holding Wanga Jialnina, Dalian Wanda Group zamierza wybudować w największych miastach Europy nawet 10 wieżowców, w których miałyby powstać hotele. Najkonkretniejsze plany dotyczą Londynu gdzie za niemal 700 mln funtów miałby powstać 200-metrowy budynek. Przejęcie dużej sieci hotelarskiej to kolejny pomysł Wanga. W tym celu zatrudnione zostały już dwa banki inwestycyjne. Wciąż jednak jeszcze nie wiadomo dokładnie, które to miały być sieci, najprawdopodobniej jest to Hilton.

Magazynowe inwestycje firmy Hines

Międzynarodowa firma Hines, działająca na rynku nieruchomości, przeprowadziła transakcję zakupu dwóch nieruchomości logistycznych, znajdujących się w Gądkach pod Poznaniem oraz w Grodzisku Mazowieckim. Zakupy sfinansowanie zostały z funduszu Hines Russia & Poland Fund (HRPF). Sprzedającym był TMW Pramerica Property Investment GmbH. Hines jest prywatną firmą, która specjalizuje się w prowadzeniu inwestycji na rynku nieruchomości, organizacji procesu deweloperskiego i zarządzaniu nieruchomościami na całym świecie. 1273 nieruchomości to zakres realizacji transakcji firmy, ukończonych, aktualnie prowadzonych, nabytych jak i zarządzanych w sektorze mieszkaniowym, handlowym, magazynowym, hotelarskim, sportowym, użyteczności publicznej a także dużej skali kompleksów wielofunkcyjnych i projektów infrastrukturalnych. Hines jest właścicielem biur w 113 miastach w 18 krajach kontrolując aktywa o wartości około 24,3 miliardów USD. Jest jedną z największych na światowym rynku nieruchomości. W Polsce firma rozpoczęła działalność w 1997 roku. Pośród najbardziej rozpoznawalnych projektów zrealizowanych należą: budynek biurowy Metropolitan w Warszawie, Quattro Towers i Centrum Biurowe Neptun w Gdańsku a także sterlinga Business Center i Arboretum w Łodzi.

Inter IKEA ma zgodą na zakup CH Wola Park

Prezes UOKiK zgodziła się na zakup Centrum Handlowego Wola Park w Warszawie przez Inter IKEA Centre Group Poland. Inter IKEA zamierza sfinalizować transakcję do końca tego roku. Galeria handlowa Wola Park znajduje się w zachodniej części Warszawy, w dzielnicy Wola przy ul. Górczewskiej. Obiekt zajmuje powierzchnię ponad 58 100. m²(w tym hipermarket Auchan jest odrębna własnością o powierzchni 18 130 m²), która jest wynajmowana 197 najemcom, głównie z branży modowej.Aktualnie właścicielem obiektu jest Wola Park sp. z o.o., należąca poprzez Coral Investment sp. z o.o. do PBW II Real Estate SA. W 2007 roku centrum handlowe zostało sprzedane przez Ivanhoe Cambridge za ponad 140 mln euro. W transakcji uczestniczą firmy doradcze: Colliers International, Dentons oraz PwC

Piastów Office Center zdobywa kolejnego najemcę

W Szczecinie podpisana została umowa najmu z inwestorem Magnusem Isaksson na powierzchnię biurową blisko  2000 m² w Piastów Office Center przez firmę Arvato Polska oddział Bertelsmann Media Sp. z o.o., która specjalizuje się w kompleksowych rozwiązaniach outsourcingowych. Ze strony Piastów Office Center w transakcji pośredniczyła firma Litwiniuk Property. Inwestorem Piastów Office Center jest Realkapital II Sp. Piastów Office Center jest kompleksem biurowym składającym się z trzech biurowców klasy A+ o łącznej powierzchni 21000 m². Budynek A o powierzchni 8500 m² został już oddany do użytku. Dwa pozostałe budynki zostaną oddane do użytku w drugim i trzecim kwartale 2014 r.

Popyt na polskie nieruchomości komercyjne

Zagraniczni inwestorzy są zainteresowani polskimi nieruchomościami komercyjnymi.
Zakończenie transakcji sprzedaży Galerii Dominikańskiej we Wrocławiu jest dowodem, że wśród inwestorów istnieje duży popyt na najwyższej jakości obiekty handlowe o ugruntowanej pozycji rynkowej, znajdujące się w miastach regionalnych – twierdzą eksperci z agencji Jones Lang LaSalle, która była doradca przy tej transakcji. Jak komentuje Agata Sekuła z firmy Jones Lang LaSalle, transakcja sprzedaży tego obiektu potwierdza zainteresowanie ze strony inwestorów zagranicznych jakim cieszą się wiodące centra handlowe w największych polskich miastach poza stolicą. Jest to również zaznaczenie pozycji Polski na tle europejskim, jako stabilnego rynku o sporych perspektywach rozwoju.

II etap prywatyzacji Polskiego Holdingu Nieruchomości

Znani są już doradcy drugiego etapu prywatyzacji Polskiego Holdingu Nieruchomości. Będą nimi Deutsche Bank i Societe Generale – poinformowali przedstawiciele firmy. Również Ministerstwo Skarbu Państwa poinformowało o rozpoczęciu drugiego etapu prywatyzacji PHN. Pod koniec kwietnia Ministerstwo wybrało kancelarię K&L Gates Jamka na doradcę prawnego przy sprzedaży pakietu akcji. Prywatyzacja spółki według założeń MSP ma zakończyć się jeszcze w tym roku. Aktualnie trwają poszukiwania inwestora branżowego, który miałby przejąć część lub całość akcji spółki. Jej akcje lutym debiutowały na warszawskiej giełdzie. W ofercie publicznej wystawiono wtedy jedną czwartą akcji PHN.

Przybywają najemcy w Gdański Business Center

Aktualnie w budowie są dwie pierwsze nieruchomości komercyjne z kompleksu Gdański Business Center w Warszawie przy ul. Inflanckiej. Jak dowiadujemy się z Pulsu Biznesu, firma HB Reavis jest bliska podpisania kilku umów najmu w tym obiekcie. Zdaniem prezesa HB Reavis na Polskę, Stanislava Frnka, inwestycja cieszy się dużym zainteresowaniem, ze względu na bardzo korzystną lokalizację i na pewno zostanie wynajęta przed inwestycją znajdującą się przy ul. Konstruktorskiej. W tym drugim biurowcu do grona najemców dołączyła ostatnio Grupa Żywiec, najmując prawie 4500 m², czyli ponad 50% powierzchni jednego piętra..

Pasaż Świętokrzyski poszerza ofertę

Pasaż Świętokrzyski, który rozpoczął działalność w 2006 roku jest zlokalizowany w największym kompleksie mieszkaniowym w Kielcach. Aktualnie działa tam 40 sklepów na łącznej powierzchni prawie 13 200 mkw. Jones Lang LaSalle, która jest firmą odpowiedzialną za rekomercjalizację i zarządzanie centrum, wynajęła powierzchnię około 170 mkw. w tym obiekcie. Wśród najnowszych najemców znajdą się: Cukiernia Sowa, salon Trendy z akcesoriami dla kobiet oraz kawiarnia Tazza Di Cafe. Właściciel obiektu, którym jest Catalyst Capital zamierza rozbudować centrum o park handlowy o powierzchni ok. 3 500 mkw.

Nowa nieruchomość komercyjna w Gdańsku

Nowy kompleks biurowy w Gdańsku przy ul. Opackiej wybuduje firma Doraco. Na powierzchni ok. 1 ha powstanie nieruchomość komercyjna na podstawie projektu Piw Paw Architekci. Będą to cztery obiekty o łącznej powierzchni prawie 5 tys. mkw. Jeden z budynków, największy, będzie nową siedzibą firmy Doraco. W ramach II etapu budowy inwestycja przewiduje również rekonstrukcję ogrodu otaczającego Dworek Saltzmann’a a następnie po 2014 r. rozpoczęcie budowy kameralnego kompleksu apartamentowego.

Ekologia przenika drzwiami i oknami

Klienci indywidualni i inwestorzy coraz częściej sięgają po energooszczędne rozwiązania, mimo że wiąże się to z wyższą ceną. W 2012 r. wartość eksportu polskich okien i drzwi przekroczyła 1 mld EUR. Według informacji Ministerstwa Gospodarski, w Polsce prosperuje około 2500 producentów wytwarzających 20 mln okien i drzwi rocznie. Najważniejszymi odbiorcami polskich wyrobów są kraje Unii Europejskiej (najwięcej naszych okien i drzwi kupują Niemcy) ale zwiększył się również eksport do krajów spoza unii w ostatnich latach. Polskie okna i drzwi to prawie 30 proc. obrotu stolarką z krajami UE. Mimo sporej popularności naszych produktów za granicą konkurencja na rynku wymusza na polskich producentach opracowywanie nowych rozwiązań ekologicznych i energooszczędnych. Klienci, coraz bardziej świadomi poszukują coraz lepszych produktów tj. funkcjonalnych, estetycznych i dobrych jakościowo. Energooszczędną stolarką są najczęściej zainteresowani klienci, którym zależy na ograniczeniu kosztów eksploatacji domów i mieszkań.

Sala Sejmu Śląskiego będzie miała swój dawny blask

Na przyszły rok zaplanowany został remont sali Sejmu Śląskiego w zabytkowym gmachu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Jego celem będzie odbudowanie historycznego, przedwojennego wyglądu tego miejsca, przy zachowaniu współczesnej funkcjonalności. Przywrócenie historycznego wyglądu sali odbywać się będzie w oparciu m.in. o zachowane źródła fotograficzne, materiały historyczne, konsultacje z konserwatorem zabytków jak również ekspertami specjalizującymi się w kulturze i sztuce tamtego okresu – poinformował sekretarz woj. śląskiego Łukasz Czopik. Powiedział również, że remont będzie wspólnym przedsięwzięciem urzędów marszałkowskiego i wojewódzkiego. Mimo że właścicielem całego budynku jest wojewoda, samorząd użytkuje i opiekuje się salą obrad na podstawie umowy użyczenia. Oprócz historycznej rekonstrukcji miejsca sala ma zostać wyposażona we współczesne instalacje, m.in. klimatyzację oraz systemy głosowania, audiowizualny i teleinformatyczny. Zgodnie z zawartym porozumieniem urząd marszałkowski i wojewódzki podzielą się kosztami. Wstępnie skalkulowano koszty na ok. 10 mln zł.

Inwestycja w zabytkową estakadę kolejową w Gorzowie

Remont estakady kolejowej w Gorzowie Wielkopolskim, sfinansowanej z budżetu państwa będzie kosztował ponad 100 mln zł. Prace powinny rozpocząć się w przyszłym roku. W najbliższych dnia zostanie ogłoszony przetarg na wykonawcę inwestycji. Zabytkowa budowla od wielu lat jest w krytycznym stanie technicznym, a inspekcja nadzoru budowlanego oceniła, że dalsze jej użytkowanie zagraża katastrofą budowlaną. Remont estakady zostanie przeprowadzony pod nadzorem konserwatora zabytków z użyciem nowoczesnych materiałów, który pozwoli na ruch pociągów osobowych z prędkością do 100 km/h, a towarowych do 70 km/h. W trakcie prac budowlanych estakada zostanie w całości wyłączona z ruchu. Gorzowska estakada kolejowa jest najdłuższa w Polsce i ma 2116 m długości. Powstała w latach 1905-1914 i jest wpisana do rejestru zabytków.
Remont estakady polepszy sprawność komunikacji kolejowej, jak również wpłynie na wizerunek miasta, gdyż jest ona ważnym elementem architektonicznym bulwarów położonych nad brzegiem rzeki Warty w centrum Gorzowa Wielopolskiego.

Dwie działki inwestycyjne przy II linii metra na sprzedaż

Polski Holding Nieruchomości zamierza sprzedać dwie działki inwestycyjne. Pierwsza łącznie to 2,4 tys. m² powierzchni zlokalizowanej przy ul. Okrzei w dzielnicy Praga Północ w sąsiedztwie Dworca Wileńskiego. Może zostać zabudowana obiektami wielofunkcyjnymi o wysokości zabudowy do 30 m. Druga o łącznej powierzchni 5,9 tys. m² położona na warszawskiej Woli przy ul. Prądzyńskiego. Planowana zabudowa to cztery budynki jednokondygnacyjne o charakterze przemysłowym i dwa budynki techniczne. Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego istnieje możliwość zbudowania w tym miejscu obiektów usługowych.

Bydgoski apartamentowiec

W Bydgoszczy ruszyła budowa najwyższego w mieście apartamentowca usytuowanego nad rzeką Brdą.  Tworzyć go będzie przeszklona konstrukcja z wkomponowaną w nią roślinnością. Autorem projektu jest pracownia architektoniczna Nizio Design International. Jest to osiemnatokondygnacyjny budynek o kaskadowo-tarasowej formie. Od strony ulicy bryła posiada cztery kondygnacje, dalej wznosi się kaskadowo w ten sposób dostosowując się do wysokości istniejącej zabudowy. Do budowy wykorzystane zostanie szkło i terakota. Na balkonach i płaskim dachu nasadzona zostanie roślinność a w otworach w budynku powstaną tarasy widokowe, gdzie zasadzone zostaną drzewa. Do dyspozycji mieszkańców będzie dziedziniec z zielenią oraz tarasem widokowym. Budynek został zaprojektowany na planie trapezu. Inspiracją dla projektu były spichlerze, które są charakterystycznymi elementami architektonicznego krajobrazu Bydgoszczy. Charakterystyczną cechą planowanej zabudowy jest też wyraźny podział w elewacji na część biurowo-usługową i mieszkalną. W budynku od czwartego do piętnastego piętra zaprojektowano 129 mieszkań o powierzchni od 35,45m kw do 278,71m kw. Prawie wszystkie mieszkania posiadają wygodne i nasłonecznione loggie lub tarasy. Lokale usługowe i biurowe zlokalizowane zostały na czterech pierwszych kondygnacjach naziemnych. Biura zaprojektowano jako przestrzeń typu open-space, co umożliwia przyszłym użytkownikom dowolną aranżację wnętrz. Na parterze znajdować się będą lokale usługowe takie jak: lokali usługowych takich jak salon fryzjerski, klub fitness, apteka, kawiarnia czy restauracja.

Roma Tower nie będzie miał 180 m

Firma BBI Development i Archidiecezja Warszawska kontynuują realizację wieżowca Roma Tower w Warszawie u zbiegu ulicy Nowogrodziej i Emilii Platter. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dopuszcza w tym miejscu zabudowę do wysokości 170 metrów. Inwestorzy dostosują swój projekt do tego wymogu. Wieżowiec nie będzie wyższy niż dopuszczalna wysokość choć do tej pory utrzymywano, że będzie to 180 – metrowy obiekt. Według aktualnego projektu przygotowanego przez pracownię Juvenes powstanie budynek biurowy klasy A i będzie miał do dyspozycji łączną powierzchnią użytkową około 55 000 metrów kwadratowych.

Nowe lokalizacje Ghelamco

W stolicy belgijski deweloper Ghelamco głównie zamierza budować na Służewiu, który już jest spopularyzowanym miejscem lokalizacji biurowych, oraz na Woli. W najbliższych tygodniach ma zostać zamknięta sprzedaż budynku Mokotów Nova przy ul. Wołoskiej w Warszawie, który został wybudowany właśnie przez koncern Ghelamco. Zakończony jest także proces sprzedaży biurowca Senator, który kupiony został przez Union Investment. Za obydwa obiekty belgijski deweloper zainkasował 241 mln EUR, z czego około 70 mln EUR zostanie im w banku. Fundusz te przeznaczony zostanie na budowę sztandarowej inwestycji spółki — kompleksu biurowego Warsaw Spire z wieżą 220 metrów przy ul. Okopowej.

 

WSSE „Invest-Park” zainwestują łącznie ponad 20 mln zł

Dwie spółki, które dostały właśnie pozwolenie na działalność w Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park” zainwestują łącznie ponad 20 mln złotych. Jak poinformowała Monika Korzewicz z Departamentu Komunikacji Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park”, jedną z tych firm jest ID Technology Poland sp. z o.o. Produkować będzie specjalistyczne etykiety samoprzylepne oraz zajmie się konwertowaniem materiałów. Przedsiębiorca zamierza zainwestować co najmniej 3 mln złotych oraz stworzyć miejsca pracy dla 10 osób. Najdłużej trzy lata ma trwać realizacja inwestycji we wrocławskiej podstrefie. Nowe pozwolenie otrzymała również Lowara Vogel Polska sp. z o.o., która zamierza rozszerzyć dotychczasową działalność na terenie podstrefy strzelińskiej, gdzie prosperuje od 2006 roku. Przedsiębiorstwo to zajmuje się wytwarzaniem pomp, sprężarek i silników elektrycznych. Planowane nakłady inwestycyjne firmy to co najmniej 18 mln złotych i zwiększenie zatrudnienia przynajmniej o 10 pracowników. Planowane zakończenie inwestycji to koniec 2017 r.

Możliwości interaktywne Getin Noble

Getin Noble zamierza uruchomić pod koniec roku w Warszawie w Złotych Tarasach pierwszy w Polsce videomat. Następnie planuje wprowadzić je do galerii handlowych w siedmiu polskich miastach, podaje Puls Biznesu. Videomat (VTM) to urządzenie, które będzie nie tylko wpłatomatem ale także internetowym serwisem transakcyjnym. Klienta obsługiwał będzie doradca, pojawiający się na monitorze i z jego pomocą można będzie np. zamówić kartę kredytową i od razu ją wydrukować lub na miejscu otworzyć rachunek i odebrać kartę debetową. Rolą tego projektu będzie pełnienie przede wszystkim funkcji marketingowej, prezentując możliwości interaktywne banku.

Targi China Expo Poland

Największa w kraju impreza targowa dotycząca w całości współpracy gospodarczej Polski z Chinami odbędzie się w dniach 12-14 września 2013 r. w Centrum Targowo-Kongresowym MT Polska w Warszawie pod nazwą Targi China Expo Poland. Niniejsze wydarzenie patronatem objął  PAIiIZ. Targi – III edycja – skierowane są do polskich przedsiębiorców tj: importerów, eksporterów, inwestorów, producentów, hurtowników, właścicieli sklepów a także osobób planujacych rozpocząć własny biznes, którzy zainteresowani są współpracą biznesową z Chinami. W ich trakcie przedsiębiorcy mają wyjątkową szansę nawiązania wielu cennych kontaktów z reprezentantami chińskiego świata biznesu, którzy w Warszawie chcą znaleźć partnerów handlowych i zaprezentują szeroką ofertę swoich produktów przywiezionych z Chin.

Unilever po rozbudowie już działa

Trzy dni temu otwarto nową fabrykę Unilever w Bydgoszczy. Koszt inwestycji wyniósł 32 mln euro. Dwa lata temu firma podjęła decyzję o rozbudowie fabryki, która obecnie już pracuje. Utworzonych zostało 10 nowych liniach produkcyjnych (6 nowych węzłów wytwarzania) i zatrudniono ponad 120 osób, co wpłynęło na podwojenie produkcji. Wyroby ze zmodernizowanego zakładu przeznaczone będą głownie, bo aż w 90%  na eksport, do 29 krajów w Europie i na świecie. Produkowane tutaj marki to: Dove, Timotei, Lux, Clear, Vaseline. Fabryka w Bydgoszczy była pierwszą inwestycją Unilever w naszym kraju. Aktualnie jest jedynym zakładem tej firmy w Polsce specjalizującym się w produkcji środków czystości.

Ordynacka w stolicy z nowym, niewielkim biurowcem

Spółka Kopernika 21 zamierza zbudować niewielki biurowiec na gruncie przy ul. Ordynackiej w Warszawie – dowiadujemy się z Gazety Wyborczej. Inwestycja ma zostać zrealizowana na działce o powierzchni około 200 m². Inwestycja przy ul. Ordynackiej i Kopernika powstanie w sąsiedztwie przedwojennej kamienicy. Projekt otrzymał już pozwolenie na budowę. Interesujący jest fakt, że jego realizacja będzie wymagała zamurowania części okien w sąsiadującej kamienicy, a przeciwko takiej decyzji protestują mieszkańcy. Zgodnie z tym co mówią urzędnicy okna zostały wybite bez pozwolenia, a ich zamurowanie wiązało się tylko z czasem. W zamian za to inwestor został zobowiązany do odremontowania części elewacji kamienicy. Nie chce jednak ruszać z budową do momentu, znalezienia partnera dla jej inwestycji.

Czy uda się sprzedać CH Marino do końca roku?

Właściciele Centrum Handlowego Marino we Wrocławiu, spółka Gant poinformowała Państwową Agencję Pracy, że negocjacje dotyczące sprzedaży centrum są w toku. Mimo, że zainteresowanych jest kilka funduszy do chwili obecnej nie podpisano jednak żadnego listu intencyjnego. Jeśli uda się sfinalizować transakcję jeszcze w tym roku, Gant będzie w stanie spłacić część swojego zadłużenia. Na koniec czerwca Gant był winny wierzycielom 630 mln złotych. Obecnie wynajęte jest prawie 100 proc. powierzchni handlowej centrum oraz trwają poszukiwania ostatniego najemcy na powierzchnię biurową, co wpływa na jego wartość. Jednocześnie Gant rozważa sprzedaż działek oraz aktywów biurowych aby redukować zadłużenia. O możliwej sprzedaży CH Marino mówi się od wielu miesięcy.

Nieruchomości komercyjne-w co zainwestować milion?

Inwestycja w lokale na wynajem, ziemię rolną, grunty do przekształcenia, działki budowlane, lokale handlowo – usługowe, a może kamienice? Takie pytanie może sobie zadawać inwestor, który chce wejść na rynek nieruchomości komercyjnych. W co obecnie opłaca się ulokować pieniądze, co może przynieść wysoką stopę zwrotu? Pokusiliśmy się o próbę odpowiedzi na to pytanie, przy założeniu, że nasz przykładowy inwestor dysponuje kwotą miliona złotych. Sprawdziliśmy też, jakie nieruchomości komercyjne w ramach ofert WGN można za te pieniądze kupić.

Potencjalny inwestor, przed podjęciem działań, powinien sobie jednak odpowiedzieć na kilka pytań: po pierwsze – jak szybko i jak dużą stopę zwrotu chce uzyskać, po drugie – czy jest gotowy na ryzyko związane ze zmienną koniunkturą, po trzecie – czy jest przygotowany na ewentualne nakłady finansowe (w postaci np. remontów, przekształceń), które mogą go czekać.

Jeśli oczekujemy długoletnich, w miarę stabilnych przychodów z naszej inwestycji, być może warto zastanowić się nad kupnem lokali użytkowych z przeznaczeniem na wynajem.

Co przemawia za tego typu inwestycją? Choćby to, że umowy na wynajem w takim wypadku często są wieloletnie (np. pięcioletnie) w odróżnieniu od wynajmu mieszkań, gdzie regułą jest podpisanie umowy na rok. Wg różnych analiz, przy dobrym zainwestowaniu pieniędzy w lokal użytkowy, można liczyć na roczną stopę zwrotu na poziomie około 8 – 10 proc., co by oznaczało, że koszt kupna lokalu zwróciłby się w ciągu 10 – 12 lat. Oczywiście by tak się stało, przy kupnie nieruchomości komercyjnej trzeba spełnić kilka warunków. Przede wszystkim ważna jest lokalizacja. Dobre umiejscowienie lokalu sprzyja szybkiemu podpisaniu umowy z ewentualnym najemcą. Jeśli więc na danym osiedlu przykładowo brakuje małych punktów usługowych typu fryzjer, bądź sklepu osiedlowego, warto poszukać lokali o niewielkiej powierzchni, do 100 m kw. Z kolei, jeśli na osiedlu bądź w miejscowości nie ma hipermarketu, lepszym wyjściem byłoby kupno dużej nieruchomości.

Kolejne pytanie wiąże się z poziomem ryzyka, który chcemy ponieść. Jeśli nie jesteśmy gotowi ryzykować, lepiej rozejrzeć się za lokalami już wynajętymi. Za takim rozwiązaniem przemawia też fakt, że obecnie na rynku najmu lokali użytkowych widać spowolnienie, przybywa pustostanów i w związku z ogólną dekoniunkturą ewentualne wynajęcie lokalu może wiązać się z problemami, bądź koniecznością dłuższego oczekiwania na najemcę. To też ważna przestroga dla inwestorów wchodzących na ten segment rynku nieruchomości komercyjnych. Najbliższy czas może być okresem „chudym”, który trzeba będzie przeczekać.

Przyjmuje się, że średnie ceny najmu lokali handlowych w dużych miastach Polski kształtują się na poziomie 40 – 60 zł/ m kw., z kolei w przypadku najlepszych lokalizacji tzw. prime, w galeriach handlowych stawki mogą osiągać nawet ponad 200 zł za metr kwadratowy. W Warszawie może być to nawet ponad 400 zł / m kw.

Przyjmując, że nasz inwestor jest gotowy wyłożyć na swoją nieruchomość komercyjną na wynajem milion złotych, sprawdziliśmy wśród ofert WGN dotyczących lokali handlowo – usługowych, co za te pieniądze może kupić.

We Wrocławiu, za 770 tys. zł do kupienia jest choćby 71 m kw. lokalu handlowego na Środmieściu, w centralnej lokalizacji dla tego obszaru, u zbiegu ulic Traugutta i Kościuszki. W Krakowie za 825 tys. zł, kupimy 118 m kw. lokalu w ciągu handlowym w dzielnicy Czyżyny. W Warszawie z naszym milionem złotych moglibyśmy się stać właścicielami 120 m kw. lokalu w dzielnicy Ochota, na parterze budynku mieszkalnego, z witrynami na całej długości.

Inna forma inwestowania w nieruchomości komercyjne to kamienice na wynajem. Rynek najmu mieszkań cechuje większa stabilność i większa odporność na zmiany koniunktury, niż w przypadku lokali użytkowych, ale też zdecydowanie mniejsze są stopy zwrotu. Wg analityków można je szacować na poziomie 4 – 6 procent rocznie. Jeśli jednak chcemy obliczyć faktyczną rentowność wynajmu, musimy uwzględnić koszty transakcyjne ponoszone przy zakupie, podatek i czynsz, który będziemy płacić jako właściciel. Należy też założyć, że po 3-4 latach konieczny będzie remont. Na razie też nie ma co jeszcze liczyć na wyraźny wzrost wartości mieszkań, które pozwoliłyby nam nieruchomość dobrze sprzedać.

Czy za milion złotych na rynku nieruchomości komercyjnych moglibyśmy kupić kamienicę z przeznaczeniem na wynajem mieszkań i lokali użytkowych? Taka kwota pozwala na zakup całych budynków, ale w mniejszych miejscowościach. Wśród ofert WGN znajdziemy kamienice na sprzedaż w cenie ofertowej do miliona złotych w takich lokalizacjach, jak choćby: Świdnica, Piotrków Trybulanski, Mysłowice, Międzyrzecz czy Rawicz. Zdarzają się też pojedyncze oferty z dużych rynków. Przykładowo: w Krakowie za milion złotych można kupić kamienicę z 1930 roku, z dwoma mieszkaniami przy ulicy Kalwaryjskiej. By stać się posiadaczem kamienicy w centrum Krakowa, czy Wrocławia trzeba jednak dysponować kilkukrotnością miliona złotych. Za 3 mln kupimy obiekt na Kazimierzu w Krakowie. 6,5 mln będzie kosztowała gruntownie odremontowana, 4 – kondygnacyjna kamienica w centrum Wrocławia.

Innym wariantem inwestycji jest ziemia. Wbrew pozorom – nie chodzi tu o działki budowlane. W czasach dekoniunktury inwestorzy chętniej spoglądają w stronę segmentu nieruchomości komercyjnych, na które składają się działki rolne i te do przekształcenia. Tego typu grunty, mimo, że ich ceny gwałtownie rosną, ciągle są jeszcze tańsze od nieruchomości budowlanych, a dają szansę na bardzo wysoką stopę zwrotu w perspektywie najbliższych kilku lat.

Już w 2016 roku minie okres ochronny na obrót polską ziemią w Unii Europejskiej, co oznacza, że nieograniczony dostęp do niej będą mieli obcokrajowcy. To z kolei może oznaczać, że ceny zdecydowanie wzrosną. Dość powiedzieć, że wg danych statystycznych od wejścia Polski do Unii Europejskiej stawki za ziemię rolną wzrosły nawet o 260 proc.

Obecnie – na podstawie danych z Agencji Nieruchomości Rolnych – średnia cena hektara ziemi rolnej w Polsce (II kw. 2013) wynosi 21 tys. zł. To oznacza, że w ciągu roku ceny wzrosły o ponad 15 proc. Po raz pierwszy w historii średnia cena dla całego kraju przekroczyła poziom 20 tys. zł/ha. Dynamika wzrostu jest imponująca – w porównaniu ze stanem z końca 2010 r. średnia cena gruntów rolnych sprzedawanych przez ANR wzrosła już o 39 proc.

Najdroższą ziemię obecnie znajdziemy w województwach: kujawsko – pomorskim i dolnośląskim (powyżej 27 tys. zł/ ha), najtaniej jest na Podkarpaciu, Lubelszczyźnie i w województwie lubuskim (poniżej 20 tys. / ha).

Oczywiście potencjalny inwestor, który jest gotowy ulokować swój milion złotych w ten typ nieruchomości komercyjnych, będzie zwracał uwagę na inne cechy ziemi niż rolnik zainteresowany uprawą. Grunt rolny, kupiony w celach inwestycyjnych, ma większą wartość jeśli dobrze położony, daje możliwość przekształcenia i innej niż rolnicza działalności. Ma warunki zabudowy, jest w trakcie uzyskiwania takich warunków, bądź też w planach przewidziano przeznaczenie inne niż rolnicze. Liczą się więc grunty blisko dróg, z dobrym dostępem do mediów, z warunkami zabudowy, w sąsiedztwie budynków mieszkalnych i usługowych, atrakcyjnie położone – wśród zabytków przyrody, bądź na terenach lub w ścisłym sąsiedztwie dużych miast. Takie grunty rolne są traktowane jako alternatywa dla działek budowlanych, rekreacyjnych czy też przeznaczonych pod działalność gospodarczą.

Wśród ofert WGN przykład tego typu nieruchomości komercyjnych to choćby działka w Chrzanowie, w województwie małopolskim. Cena za 20 ha ziemi wynosi 990 tys. zł. Sprzedający zachwala położenie działki: Bardzo atrakcyjne tereny. Do węzła komunikacyjnego A4 (Kraków – Katowice) ok. 5 km. Idealne miejsce na: Działalność rekreacyjną np. ośrodek jeździecki (stadnina koni). Inwestycje dla obrotnego dewelopera, Zainwestowanie wolnych środków finansowych w grunty. Inny przykład nieruchomości rolnej, która mogłaby być kupiona w celach inwestycyjnych to blisko 4 hektary w miejscowości Spręcowo na Mazurach. Oferent zachwala, że działka jest malowniczo usytuowana, z częścią małego jeziora o powierzchni 1,0 ha z wyspą 0,80 ha. Z możliwością uzyskania warunków zabudowy.

Wariantem inwestycji w grunty są też działki rekreacyjne, zwłaszcza wyposażone w budynki typu domki, dacze itp. Droższe są działki wokół dużych aglomeracji i w rejonach atrakcyjnych turystycznie. Najtaniej jest na Podkarpaciu i Podlasiu ze średnimi cenami w granicach 35 i 45 zł. Z kolei najdroższe lokalizacje dla działek rekreacyjnych to województwa: mazowieckie, kujawsko – pomorskie i wielkopolskie. Tam ceny wynoszą nawet 100 zł za metr. Tradycyjnie duży popyt, a tym samym wyższe ceny dotyczą działek rekreacyjnych nad morzem i na Mazurach. Duży popyt dotyczy działek rekreacyjnych w województwie pomorskim, nieprzekraczających 1000 m kw.

Jeszcze inną formą inwestycji może być lokata pieniędzy w nieruchomości o przeznaczeniu rekreacyjno – hotelowym. Dosyć popularną formą inwestowania są pensjonaty w miejscach atrakcyjnych turystycznie. Wg niektórych szacunków tego typu nieruchomości nad Bałtykiem potrafią dać 10 proc. zwrotu w skali roku. Milion złotych, przy założeniu, że kupimy gotowy obiekt, to minimalna kwota, by zainwestować na takim rynku. Wśród ofert WGN znajdziemy m.in. pensjonat o powierzchni 520m2, w nadmorskiej miejscowości wypoczynkowej Rewal. Z kwotą do miliona złotych moglibyśmy się stać także posiadaczami pensjonatów w takich miejscowościach jak Kudowa – Zdrój, Szczyrk czy Karpacz.

Podsumowując – z kwotą miliona złotych mamy wiele możliwości inwestycji w nieruchomości komercyjne. Z wymienionych powyżej przykładów najatrakcyjniej obecnie wydają się prezentować inwestycje w grunty rolne do przekształcenia i rekreacyjne. Ten segment nieruchomości komercyjnych rośnie dynamicznie i w perspektywie kilku lat można oczekiwać wysokiej stopy zwrotu.

Jeśli chodzi o kupno lokali użytkowych z przeznaczeniem na wynajem, tutaj musimy się nastawić na długi czas zwrotu zainwestowanych pieniędzy i zmienną koniunkturę. Z kolei inwestycja w np. kamienice z przeznaczeniem na wynajem mieszkań jest bardziej stabilna, ale okres oczekiwania na zwrot całej zainwestowanej sumy jest jeszcze dłuższy, dobry dla inwestowania długoterminowego. Najkorzystniejsze efekty uzyskuje się w perspektywie ponad 15 lat.

Marcin Moneta
Dział Analiz WGN