Życie po MDM – jak starać się o mieszkanie bez państwowej dopłaty?

money-2724235_640

Program wsparcia na rynku mieszkaniowym – „Mieszkanie dla Młodych” definitywnie zbliża się ku końcowi. Na początku 2018 r. będzie można po raz ostatni wnioskować o dopłaty. Prawdopodobnie środki wyczerpią się w zaledwie kilka dni, lub do końca stycznia, jak bywało już to wcześniej.

Każdy kto nie zdąży, będzie musiał starać się o kredyt na „normalnych” zasadach. O czym warto pamiętać? Podpowiadają eksperci Związku Firm Pośrednictwa Finansowego (ZFPF).

Minimum 10% wkładu własnego

Co prawda większość banków zgadza się na obniżony wkład własny, w wysokości 10 proc. wartości nieruchomości. Należy jednak pamiętać, że wedle rekomendacji KNF, standardowy udział w zakupie lokum wnoszony przez kredytobiorcę powinien wynosić 20 proc. Oznacza to, że jeżeli będziemy chcieli uzyskać kredyt w wysokości 200 tys. zł, wnioskodawca będzie musiał dysponować sumą od 20 do 40 tys. zł. Może być to więc warunkiem nie do spełnienia dla osób od niedawna posiadających stałe dochody lub dla młodych rodzin z dzieckiem. – Jeżeli będziemy chcieli złożyć wniosek o kredyt z wkładem własnym na poziomie 10 proc, bank będzie wymagał od nas zabezpieczenia brakującej kwoty, w związku z ryzykiem oferowania finansowania przy obniżonym wkładzie. Może zdarzyć się, że kredytodawca przedstawi szereg warunków, które musi spełnić nabywana przez nas nieruchomość – zaznacza Michał Krajkowski, ekspert ZFPF, Notus Finanse.

Warto wiedzieć, że wkładem własnym nie musi być wyłącznie gotówka. W przypadku niektórych banków jego rolę może pełnić inna nieruchomość, którą posiadamy lub odpowiednio udokumentowane koszty, które ponieśliśmy w związku z budową domu. – Przed złożeniem wniosku kredytowego warto przeanalizować posiadany przez nas majątek i ocenić, które z jego elementów będą mogły zostać zabezpieczeniem naszego kredytu. Oceńmy również inne, posiadane przez nas składniki finansowe, takie jak np. obligacje, udziały w przedsiębiorstwach czy polisy oszczędnościowe, które mogą zostać uznane za część wkładu własnego w inwestycję. Nie mogą nim być jednak środki trwałe, takie jak samochód, ze względu na potencjalnie szybką utratę swojej wartości – wyjaśnia Leszek Zięba, ekspert ZFPF, mFinance.

Pozbądź się innych długów

– Nawet drobne zobowiązania, takie jak zakup laptopa czy pralki na raty mogą skutecznie obniżyć naszą zdolność kredytową, tak samo jak karta z aktywnym limitem kredytowym, nawet jeżeli nie planujemy z niej skorzystać.  Jeżeli wynosi on np. 20 tys. zł, to bank zakłada, że nasze konto jest obciążone taką właśnie sumą, ponieważ kredyt w każdym momencie może zostać uruchomiony. Dlatego jako miesięczne obciążenie przyjmowane jest około 5% limitu, gdyż w przypadku skorzystania z limitu taką minimalną kwotę z reguły musimy spłacać. –  radzi Michał Krajkowski, ekspert ZFPF, Notus Finanse.  Warto więc odpowiednio się przygotować, spłacając posiadane zobowiązania. Innym rozwiązaniem może być również poproszenie o wsparcie rodziny, u której pożyczymy potrzebne nam środki na uregulowanie zaległości.

Czasami warto odłożyć zakup nieruchomości w czasie, aby zbudować pozytywną historię kredytową. Przykładowo, może być to zakup sprzętu AGD/RTV na raty, które spłacimy bez żadnych przeszkód do czasu złożenia wniosku o kredyt mieszkaniowy. Należy jednak podkreślić, że brak historii kredytowej nie oznacza, że kredytu mieszkaniowego na pewno nie otrzymamy. Może to utrudnić uzyskanie środków, ale nie przekreśla całkowicie szans.

Wspólne zobowiązanie

Innym sposobem na zwiększenie zdolności kredytowej jest złożenie wniosku wspólnie z  partnerem, rodzicami czy rodzeństwem. W takim przypadku pod uwagę zostaną wzięte dochody, ale także zobowiązania wszystkich kredytobiorców. Często także w takim przypadku zostaną policzone wyższe koszty związane z utrzymaniem dwóch gospodarstw domowych. – Staranie się o kredyt wspólnie z partnerem, z którym prowadzimy gospodarstwo domowe, posiada jednak tą przewagę, że koszty utrzymania i wydatki, które są brane pod uwagę przez bank przy ocenie zdolności, będą liczone tylko raz. Może się więc okazać, że ten element pomoże nam w uzyskaniu środków – mówi Leszek Zięba, ekspert ZFPF, mFinance.

informacja prasowa ZFPF

Orange Polska w biurowcu C200

_c200_2

Zlokalizowany przy ulicy Marynarki Polskiej w Gdańsku budynek C 200 Office ma nowego najemcę. Orange Polska – największy operator telekomunikacyjny w Polsce przenosi tam część działów handlowych, technicznych i administracji.

Nowe biuro zajmuje prawie 4,5 tys. m2 powierzchni, zaprojektowanych w nowoczesnym, otwartym stylu.

Decydującymi czynnikami wyboru biura C 200 Office były w pierwszej kolejności korzystne warunki najmu oraz elastyczność właściciela – firmy Inopa Spółka Akcyjna – do niestandardowego zagospodarowania części przestrzeni budynku.

C200 Office posiada już wśród swoich najemców przedstawicieli międzynarodowego świata IT, telekomunikacji a także innych branż, w tym przemysłowej i projektowej. Wymienić można tu takie znane marki jak IHS Markit, Powel, Synevo Central Lab, OTIS, Allstars i Neoteric. W budynku C 200 Office swoją siedzibę ma także sama Inopa.

Salon Levi’s w centrum handlowym Tarasy Zamkowe

Photo-IMMOFINANZ_Tarasy Zamkowe_jpg

Marka Levi’s® zawitała do lubelskich Tarasów Zamkowych. Nowy salon o powierzchni 90 m kw., zlokalizowany na parterze, otwarty został 14 października. Salon oferuje szeroki wybór odzieży dżinsowej.

Levi’s® jest najbardziej rozpoznawalną marką dżinsów na świecie. Różnorodny styl, krój, spodnie – ikony mody, takie jak kultowe „501” to wyróżniki oferty, po którą od ponad 150 lat sięgają klienci.

Tarasy Zamkowe to centrum ze 150 lokalami handlowo-usługowymi, znajdującymi się na przestrzeni  38 000 mkw. powierzchni handlowej. Trzy poziomy parkingu podziemnego oferują ponad 1400 miejsc postojowych. Tarasy Zamkowe są pierwszym centrum handlowym w Polsce, które uzyskało certyfikat BREEAM Excellent dla fazy projektowej, a dodatkowo znalazło się na tzw. „shortliście” prestiżowego konkursu BREEAM Awards 2015.

Lokal handlowy Home & You w Galerii Poczesna

Home&You_CHAuchanPoczesna_1

Do grona najemców Centrum Handlowego Auchan Poczesna dołączyła marka home&you. Salon firmowy z akcesoriami wyposażenia wnętrz i dodatkami dla domu zajmuje lokal o powierzchni ponad 270 mkw. Za komercjalizację galerii handlowej odpowiada Immochan Polska.

Salon home&you w Centrum Handlowym Auchan Poczesna wzbogaci ofertę sklepów z elementami wyposażenia wnętrz i meblami. Wśród najemców z tej kategorii w galerii handlowej są salony Resto Design oraz Black Red White.

Nowe mieszkania od Nexity wyrosną

NEXITY_WYBUDUJE_LIFETOWN

Frima Nexity wybuduje nowe osiedle na warszawskim Ursynowie – przy ul. Kłobuckiej 6.

Na działce zostaną wybudowane czterokondygnacyjne budynki wielorodzinne z komórkami lokatorskimi na piętrach i lokalami usługowymi usytuowanymi w parterze i garażem podziemnym,Na terenie osiedla zostanie wydzielona strefa rekreacyjna dla mieszkańców z placem zabaw i ławkami multimedialnymi do ładowania urządzeń mobilnych. W pierwszym etapie inwestycji zostanie wybudowanych 129 mieszkań, od kawalerek o pow. od 33,9 mkw. po lokale 3-pokojowe o metrażu 75 mkw. Każde wyposażone w inteligentny system sterowania domem, Nexity Smart. Ponad połowa mieszkań będzie miała w widną kuchnię. Za projekt nowego osiedla odpowiadać będzie Projektu Budowlanego przez pracownia S.A.M.I. ARCHITEKCI.

Ulica Kłobucka, znajdująca się na granicy Mokotowa i Ursynowa to lokalizacja, zapewniająca bardzo szybki dojazd do biurowej części Mokotowa. W niewielkiej odległości można tu znaleźć sporo sklepów spożywczych, kawiarnie, restauracje, przedszkola (zarówno państwowe, jak i prywatne), szkoły, apteki. Osoby spragnione zakupów i rozrywki dojadą stąd samochodem do Galerii Mokotów zaledwie w kilka minut, a spacerem dotrą tam w kwadrans.

 

Nowi najemcy biur Equal Business Park

Equal Business Park

Krakowski biurowiec Equal Business Park pozyskał już komplet najemców w budynku A i 70 proc. w budynku B.  W należącym do spółki Cavatina kompleksie rozpoczęła się niedawno budowa trzeciego budynku, którego oddanie przewidziane jest na wrzesień 2018. Knight Frank, agent wyłączny, odpowiada za komercjalizację kompleksu.

Equal Business Park, który powstaje w Krakowie przy ul. Wielickiej, po ukończeniu ostatniego etapu oferował będzie łącznie 49 000 m kw. powierzchni najmu. Realizowany obecnie budynek C jest największym spośród trzech części kompleksu, a jego powierzchnia po oddaniu do użytku wyniesie prawie 22 500 m kw.

Equal Business Park na siedzibę swojego biura wybrały firmy takie jak m.in. Integer (InPost), Sii, Regus, QVC, Sweco, Goglio, Idea Bank, InnoEnergy, Prodata, SiiTech czy Krakowskie Zakłady Automatyki. Oprócz powierzchni biurowych, w kompleksie działa także dobrze rozwinięty sektor usług. Najemcy mogą nie tylko zrobić zakupy w supermarkecie SPAR czy skorzystać z usług przedszkola Fair Play.  Kompleks wyposażony jest także w udogodnienia takie jak paczkomaty InPost, pralniomat Hi-Shine czy bankomat.

Rossmann z lokalem handlowym w Metropolitan Outlet Bydgoszcz

metropolitan_outlet_wizualizacja

Drogeria Rossmann będzie jednym z najemców Metropolitan Outlet, pierwszego w regionie kujawsko-pomorskim kompleksu łączącego formułę nowoczesnego centrum handlowe – wyprzedażowe z hipermarketem Carrefour.

Drogeria Rossmann zajmie jeden z większych lokali w outlecie, który powstaje w Bydgoszczy przy Alei Jana Pawła II. Na powierzchni ponad 376 mkw. sieć otworzy regularną drogerię o takim samym asortymencie i podobnej wielkości, jak w innych centrach  handlowych.

Bydgoski Metropolitan Outlet zaoferuje mieszkańcom regionu nowoczesną przestrzeń zakupową. Na powierzchni 17 000 mkw. znajdzie się ponad 60 salonów outletowych – modowych, sportowych, obuwniczych, wyposażenia wnętrz z ofertą w atrakcyjnych cenach.

Puma najemcą w centrum handlowym Libero

EchoNews_Galeria Libero

PUMA, jedna z najpopularniejszych sportowych marek świata, otworzy swój salon w katowickim centrum handlowym Libero. Sklep marki PUMA zajmie w Libero 130 mkw. 

Galeria Libero to nowe  miejsce na handlowej mapie Katowic. Obiekt zaoferuje ponad 150 sklepów, liczne restauracje, kawiarnie, kinowy multipleks, klub fitness – Libero to jedyne miejsce w regionie z tak bogatą ofertą sportową i rekreacyjną.

Centrum handlowe Albatros w Kołobrzegu po remoncie i z kompletem najemców

Centrum Handlowe Albatros jest w pełni wynajęte. W Centrum Handlowym Albatros w Kołobrzegu przybyło trzech nowych najemców, a dwaj obecni przedłużyli umowy najmu. Ich lokale zajmą łącznie prawie 1 500 m kw. Wśród obecnych w centrum handlowych marek są m.in. CCC czy Euro RTV AGD. Knight Frank, zarządca nieruchomości, doradca strategiczny i agent wyłączny, doradzał w procesie najmu właścicielowi.

Marka obuwnicza CCC przedłużyła umowę najmu i dwukrotnie zwiększyła powierzchnię lokalu, do prawie 500 m kw. Z kolei Euro RTV AGD zdecydowało się przedłużyć umowę najmu, a nowy lokal o powierzchni 685 m kw. jest już otwarty dla klientów. Lokal z odzieżą i własną kolekcją akcesoriów otworzyła lokalna marka SENTIMI. Po remoncie w Albatrosie pozostała znana od lat w Kołobrzegu restauracja Istanbul z kuchnią turecką. W centrum działalność otworzył również lokal z prasą i wyrobami tytoniowymi Tabacos.

Centrum Handlowe Albatros działa w Kołobrzegu od 1998 roku. Po zeszłorocznej modernizacji centrum zyskało nowe oblicze: odnowioną elewację zewnętrzną, na nowo zaaranżowany hol główny oraz nowy układ lokali. Odwiedzający Centrum Handlowe Albatros mają do dyspozycji parking na ponad 300 aut.

Biura w Polsce w III kw. 2017

interior-design-828545_640

Polish Office Research Forum opublikował dane za trzeci kwartał 2017 r. dotyczące rynku powierzchni biurowych w ośmiu głównych miastach regionalnych w Polsce (Kraków, Wrocław, Trójmiasto, Katowice, Poznań, Łódź, Szczecin, Lublin).

Na koniec września 2017 r. łączne zasoby nowoczesnej powierzchni biurowej w ośmiu miastach regionalnych wyniosły 4 267 800m2. Wolumen powierzchni biurowej w Krakowie przekroczył 1 mln m2 (1 057 800 m2). Kolejnymi rynkami pod względem całkowitych zasobów pozostają Wrocław (879 600 m2) oraz Trójmiasto (693 100 m2).

W pierwszych trzech kwartałach 2017 r. do użytkowania oddano projekty o łącznej powierzchni 343 000 m2. Najwięcej nowej powierzchni – 146 600 m2 ukończono w Krakowie. Na drugim miejscu – z wynikiem 62 500 m2 znalazło się Trójmiasto, gdzie został ukończony największy w tym roku budynek – Argon, trzeci etap kompleksu Alchemia (36 000 m2) wybudowany przez lokalnego dewelopera, firmę Torus.

Na ośmiu głównych rynkach regionalnych do wynajęcia od zaraz pozostawało blisko 429 300 m2 powierzchni biurowej. Najwyższy współczynnik powierzchni niewynajętej odnotowano w Lublinie – 20,2 %, najniższy w Łodzi – 6,7%.

Całkowity wolumen transakcji najmu zarejestrowanych w okresie od stycznia do września 2017 r. wyniósł 466 300 m2. Najwięcej powierzchni zostało wynajęte we Wrocławiu (132 100 m2) oraz w Krakowie (128 400 m2).

Wśród największych transakcji zawartych w analizowanym okresie można wymienić umowę przednajmu zawartą przez Credit Agricole na 15 500 m2 w Business Garden II we Wrocławiu oraz kilka dużych renegocjacji, m.in. Energa Group w kompleksie Olivia Business Centre w Gdańsku (15 100 m²), Brown Brothers Harriman w kompleksie Orange Office Park w Krakowie (14 700 m²) oraz Credit Suisse w Grunwaldzki Center we Wrocławiu (14 200 m2).

Rozpędzony rynek biurowy w Warszawie

warsaw-1423864_640

Firma doradcza JLL podsumowała sytuację na warszawskim rynku biurowym na koniec III kwartału 2017 r.

„W okresie od stycznia do września tego roku popyt brutto w stolicy wyniósł blisko 590 000 mkw., co stanowi 78% łącznego zapotrzebowania z 2016. Dodatkowo, do końca roku pojawią się duże transakcje najmu, dzięki czemu spodziewany wynik za cały 2017 r. będzie bardzo dobry”, tłumaczy Anna Młyniec, Dyrektor Działu Wynajmu Powierzchni Biurowych i Reprezentacji Najemcy, JLL.

Wolumen nowej podaży w tym roku jest znacznie niższy niż w 2016 r. Do tej pory do użytku oddano prawie 205 000 mkw. nowoczesnej powierzchni biurowej w Warszawie, z czego nieco ponad 73 500 mkw. w III kwartale. Kolejne 80 000 mkw. może trafić na rynek stołeczny do końca roku, z czego prawie połowa jest już zabezpieczona umowami przednajmu. W 2018 r. spodziewany jest dalszy spadek wolumenu nowej podaży.

Najwyższe czynsze transakcyjne utrzymywały się na relatywnie stabilnym poziomie. Miesięczne stawki najmu w Centralnym Obszarze Biznesu kształtują się na poziomie od 20,5 do 23 euro za mkw., a poza Centrum wahają się w przedziale 11-16 euro za mkw.

Ponad 13 mln mkw. magazynów w Polsce

Maciej Chmielewski_com
Od początku lipca do końca września na rynek magazynowy trafiło ponad 940 tys. mkw., w związku z czym całkowita podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej w Polsce wzrosła do ponad 13 mln mkw. W budowie wciąż znajduje się ponad milion mkw. – podaje najnowszy raport Colliers International.

W III kwartale br. najwięcej nowej powierzchni magazynowej dostarczono w Szczecinie, gdzie do użytku oddano magazyny dla Amazon (161 tys. mkw.) i Zalando (130 tys. mkw.). Były to największe inwestycje oddane od lipca do września. Deweloperem, który wprowadził na rynek najwięcej nowej powierzchni był Panattoni (57,5%).

W okresie lipiec-wrzesień 2017 r. podpisano 131 umów najmu na łączną powierzchnię blisko 800 tys. mkw. W analizowanym okresie najbardziej pożądanymi przez najemców lokalizacjami były Polska Centralna i Warszawa (II strefa). Wynajęto tu odpowiednio – 150 tys. mkw. i ponad 130 tys. mkw. Wśród najemców najbardziej aktywne były firmy z sektora 3PL (logistyka firm trzecich), które wygenerowały 23,7% całkowitego popytu.

— Przewidujemy, że popyt na powierzchnie magazynowe w kolejnym kwartale utrzyma się na wysokim poziomie, w efekcie czego wyniki na koniec tego roku będą zbliżone do zeszłorocznych, kiedy to wynajęto łącznie około 3,3 mln mkw. — mówi Maciej Chmielewski, partner w Colliers International, dyrektor Działu Powierzchni Logistycznych i Przemysłowych.

Na koniec września 2017 r. na analizowanych rynkach niewynajęte pozostawało 794,5 tys. mkw. Wskaźnik pustostanów wyniósł 6,1%, o 0,1 p.p. więcej niż przed trzema miesiącami. Najwięcej dostępnych powierzchni znajduje się obecnie w warszawskiej strefie I – 9,8%, Poznaniu – 9,3% i Krakowie – 8,5%.

Jest finansowanie biurowców TEAL OFFICE i SEPIA OFFICE w Łodzi

wizualizacja_sepia_office_fot._opg_property_professionals_

OPG Property Professionals uruchomiło finansowanie w ramach kredytu inwestycyjnego udzielonego przez Bank BGŻ BNP Paribas. Pozyskane środki w wysokości 34 mln złotych przeznaczone zostaną na realizację dwóch wielofunkcyjnych obiektów biurowych: TEAL OFFICE i SEPIA OFFICE w Łodzi.

 Bank BGŻ BNP Paribas udzielił spółce kredytu budowlanego oraz kredytu obrotowego VAT. Finansowanie w formule project finance pozwoli pokryć koszty związane z pracą konsorcjum architektów z biur zw A i NOW, Generalnego Wykonawcy, firmy Budimex SA, a także bank monitora oraz nadzoru inwestorskiego.

Prace związane z TEAL OFFICE oraz SEPIA OFFICE wystartowały na przełomie kwietnia i maja tego roku. Pierwszy z obiektów to 6-kondygnacyjny, butikowy biurowiec klasy A o całkowitej powierzchni GLA 3034,41 mkw. Równolegle z budową ruszyła adaptacja sąsiedniego budynku SEPIA OFFICE, który po pieczołowitym odrestaurowaniu czerwonej cegły oraz oryginalnych elementów konstrukcyjnych, zaoferuje łącznie 2282,3 mkw. powierzchni najmu brutto. Oba obiekty, w połączeniu z innowacyjną przestrzenią coworkingową i networkingową Co\Walk HUB, stworzą na terenie OFF Piotrkowska Center nowy, kreatywny ekosystem dla firm i startupów z branży technologicznej.

 Zakończenie obu inwestycji zaplanowano na połowę przyszłego roku, a rozpoczęcie użytkowania – na trzeci kwartał 2018 r.

Rozbudowują obiekt biurowy Enterprise Park w Krakowie

Enterprise Park_2

Kolejna faza rozbudowy biurowców Enterprise Park dobiegła końca. W krakowskim kompleksie biurowym oddano do użytku i przekazano najemcom Budynek E, realizowany w ramach IV etapu inwestycji. W budynku, którego łączna powierzchnia najmu wynosi ponad  15 500 mkw., aż 99 proc. przestrzeni komercyjnych zostało już wynajęte. 

W tej części Enterprise Park znajdzie się krakowski oddział firmy Aon, świadczącej usługi m.in. w zakresie zarządzania ryzykiem, która wynajęła prawie 12 000 mkw. powierzchni biurowej. Umowę z opcją ekspansji zawarto na 10 lat. Wśród najemców Budynku E znajduje się także m.in. restauracja Warsztat Kulinarny.

Enterprise Park mieści się w południowej części Krakowa. Projekt składał się dotychczas z czterech w pełni wynajętych biurowców klasy A o łącznej powierzchni niemal 36 000 mkw. Aktualnie realizowana jest rozbudowa Enterprise Park o dwa kolejne budynki (IV faza) o łącznej powierzchni 26 500 mkw. – oddany właśnie do użytku Budynek E (15 500 mkw.) oraz Budynek F (10 900 mkw.), którego ukończenie zaplanowane jest na IV kwartał 2017 roku. Budynki E i F, tak jak wcześniejsze fazy kompleksu Enterprise Park, spełniają restrykcyjne standardy ekologiczne oraz zostaną poddane certyfikacji środowiskowej w systemie BREEAM.

Projekt architektoniczny wszystkich budynków kompleksu Enterprise Park opracowany został przez DDJM Biuro Architektoniczne. Generalnym wykonawcą inwestycji jest Eiffage Polska Budownictwo.

Hipermarket Carrefour w centrum handlowym w Piotrkowie Trybunalskim

focus_piotrkow

25 października Carrefour Polska otworzył w Piotrkowie Trybunalskim swój nowy hipermarket.  Na powierzchni blisko 3 000 m kw. zaoferuje ponad 30 000 produktów.
Nowy hipermarket Carrefour mieści się w Focus Mall w Piotrkowie Trybunalskim przy ulicy Słowackiego 123 i jest to sprawdzony koncept handlowy sklepu kompaktowego. Tym samym Carrefour Polska powiększył swoje portfolio wielkopowierzchniowych obiektów handlowych w Polsce do 88 sklepów.

Najemcy zostają w centrum handlowym Galeria Tarnovia

_ATY9956

Taranko i Ryłko to kolejne marki, które przedłużyły wynajem lokali handlowych w Galerii Tarnovia. Obie sieci są długoletnimi najemcami centrum handlowego, zlokalizowanego przy jednej z głównych arterii Tarnowa.

Dział najmu CBRE odpowiedzialny za komercjalizację Galerii Tarnovia sfinalizował przedłużenia umów z dwoma sieciami. Polska marka modowa Taranko i wywodzący się z Kalwarii Zebrzydowskiej producent obuwia Ryłko pozostaną w swoich dotychczasowych lokalach na parterze Galerii zajmując kolejno 130 i 90 m kw.

Oprócz Taranko i Ryłko decyzję o przedłużeniu swojej obecności w Galerii Tarnovia podjął sklep zabawkowy Mały Robinson.

Carrefour najemcą w centrum handlowym Focus Mall

focus

Carrefour otwiera pierwszy supermarket w segmencie premium w Bydgoszczy, a jednocześnie jest to już szósty sklep w tym formacie otwarty w 2017 roku. Nowy lokal handlowy jest zlokalizowany w CH Focus Bydgoszcz na ul. Jagiellońskiej 39.

Klienci sklepu będą mogli skorzystać z hali sprzedaży o powierzchni prawie 2 000 mkw., W supermarkecie kupujący będą mogli nabyć produkty  Naszej Wędzarni, produkowane w wędzarniach Carrefour, oraz dostępnej na miejscu dojrzewalni wołowiny.

Klienci odnajdą również, między innymi, szeroki wybór produktów świeżych. W specjalnej strefie „Targ Świeżości” dostępnych jest ok. 300 rodzajów warzyw i owoców, warzywa  i owoce bio, jak również wiele wysokiej jakości regionalnych produktów, pochodzących od regionalnych producentów i rolników.

Jakie czynsze za lokale handlowe?

graph-163509_640

Dobra koniunktura gospodarcza, rekordowy popyt wewnętrzny, niskie stopy procentowe, stabilne ceny nieruchomości. Wszystko to „pcha” inwestorów do kupowania mieszkań pod wynajem. To samo dzieje się na rynku nieruchomości komercyjnych. Zyskowny może być m.in. wynajem lokali handlowych.

Koniunkturę w największym stopniu rozkręcają rekordowo niskie stopy procentowe. Za ich sprawą zupełnie nie opłaca się trzymać pieniędzy w bankach, natomiast kredyty hipoteczne są tanie. Przy stabilnych cenach nieruchomości stanowi to świetną okazję inwestycyjną. Z danych banku centralnego wynika, że na wynajmie lokali handlowych można zarobić mniej więcej tyle samo, co na wynajmie mieszkań – a więc średnio około 5 – 6 proc. rocznie. Atrakcyjne stopy zwrotu kuszą inwestorów, zwłaszcza że koniunktura wydaje się świetna. Co prawda – wg raportu NBP za II kw. 2017 – czynsze najmu ostatnio nieco spadły, ale nie dotyczy to najlepszych lokalizacji wielkomiejskich.

. Na rynku powierzchni handlowych czynsze w centrach handlowych w całym kraju wykazują lekki spadkowy trend, jednak w dużych miastach czynsze dot. powierzchni 100-500 mkw. w centrach handlowych zlokalizowanych w ekonomicznie ważnych częściach miast pozostają stabilne. Podobne zachowanie widać na rynku sprzedaży małych lokali handlowo-usługowych, których mediana ceny ofertowej w całej Polsce wykazuje spadkowy trend, jednak w dużych miastach się utrzymuje – napisano w raporcie.

Z danych banku centralnego wynika jednocześnie, że polski handel zdominowały wielkie obiekty. Tu czynsze są najwyższe, co pokazuje poniższy wykres.

Wykres 1 Czynsze transakcyjne najmu lokali w galeriach handlowych (euro/mkw/miesiąc)

czynsze_najmu

Jak widzimy – średnie czynsze najmu na największych rynkach wynoszą około 160 – 180 zł/mkw. miesięcznie. W Warszawie jest nieco drożej – średnia to około 200 zł. Tego typu wyceny za lokale przy ulicach uzyskują tylko niektóre, najlepiej położone nieruchomości.

Czynsze najmu w mniejszych ośrodkach są nieco niższe (z danych WGN wynika że wynoszą około 70 – 90 zł/mkw.) , choć i tak za bardzo dobre, centralne umiejscowienie płaci się sporo. W Toruniu – za lokal o powierzchni 56 mkw. w świetnej lokalizacji na starówce, przez którą przewijają się tysiące ludzi – trzeba zapłacić 7500 zł miesięcznie, co daje stawkę wynoszącą nieco ponad 130 zł/mkw. W Częstochowie 160 zł/mkw. to stawka czynszu za lokal handlowy w centrum handlowym w ścisłym centrum miasta.

Jakie lokale są szczególnie poszukiwane przez najemców? Oczywiście takie, gdzie mogą pojawiać się klienci, a więc przy głównych deptakach, ulicach, w przejściach podziemnych, na dworcach, w budynkach użyteczności publicznej, a także na osiedlach deweloperskich. Te ostatnie bardzo często „cierpią” na niedobór oferty handlowej i usługowej w okolicy – zwłaszcza na peryferiach – stąd lokal handlowy w takim miejscu powinien cieszyć się bardzo dużą popularnością ze strony najemców.

Oprócz lokalizacji znaczenie ma też powierzchnia. Z danych WGN wynika, że większość najemców szuka lokali małych – do 100, 150 mkw. i takie też nieruchomości mają wyższe czynsze najmu w przeliczeniu na metr kwadratowy. Dla potencjalnego najemcy liczyć będzie się dobra ekspozycja sklepu i jego asortymentu. Dlatego pożądane są witryny i wejście od strony ulicy oraz lokalizacja na parterze.

Ile kosztują lokale handlowe pod wynajem? Ceny są zróżnicowane, ale za bardzo dobrze położone nieruchomości tego typu w centrach dużych miast płaci się powyżej 7000 zł/mkw. Oprócz największych miast, bardzo wysokie wyceny możemy spotkać także w kurortach turystycznych. Przykładowo: za 65 – metrowy lokal w nowym budownictwie apartamentowym w Międzyzdrojach należy zapłacić 650 tys. zł, co daje stawkę ponad 10 tys. zł/mkw. W Legnicy – atrakcyjnie położony lokal w centrum miasta wyceniono natomiast na ponad 1,1 mln zł za 128 mkw.

Rynek lokali handlowych ma przed sobą dobre kilka lat wysokiej koniunktury. Inwestycja w nieruchomość komercyjną w tym segmencie może być więc świetnym posunięciem.

Marcin Moneta – komercja24

Colian Logistic najemcą magazynów P3 Poznań

Spółka Colian Logistic, wchodząca w skład grupy kapitałowej Colian Holding S.A., świadcząca usługi transportowe i logistyczne, w szczególności z obszaru logistyki kontraktowej, wynajęła 9 000 mkw. powierzchni magazynowej w parku P3 Poznań. Eksperci z JLL reprezentowali Colian Logistic w procesie poszukiwania lokalizacji i negocjacji warunków umowy najmu.

 Budynek w ramach parku logistycznego P3 Poznań, do którego firma wprowadziła się z początkiem września tego roku, został dostosowany do potrzeb najemcy i spełnia jego konkretne wymagania między innymi dzięki podwyższonej ognioodporności. Obiekt ma 11,5 m. netto wysokości oraz układ X-dock, który umożliwia sprawny przepływ towarów oraz efektywne wykorzystanie powierzchni.

Park magazynowy P3 zlokalizowany jest w Robakowie – miejscowości położonej w bezpośrednim sąsiedztwie Poznania, blisko odcinka A2 relacji Warszawa-Poznań-Berlin, drogi szybkiego ruchu S11 oraz niecałe 20 km od od lotniska Poznań-Ławica.

Kancelaria Hogan Lovells najemcą w biurowcu Ethos w Warszawie

ethos

Kancelaria Hogan Lovells od 30 października 2017 zmieni siedzibę na biurowiec ETHOS przy Placu Trzech Krzyży w Warszawie,  w bliskim sąsiedztwie Giełdy Papierów Wartościowych, Sejmu i budynków administracji państwowej oraz na trasie Traktu Królewskiego – najbardziej reprezentacyjnej arterii stolicy.

Nowe biuro Hogan Lovells zajmie około 2 000 mkw. powierzchni najwyższego, pełnego piętra w budynku. Hogan Lovells to jedna z największych kancelarii prawnych na świecie – ponad 2 500 prawników w 50 biurach zlokalizowanych w 26 krajach na 6 kontynentach, świadczy kompleksowe usługi doradztwa prawnego.

Umowa najmu powierzchni w budynku ETHOS została podpisana na okres 10 lat. Doradcą Hogan Lovells w procesie pozyskania nowej siedziby była firma CBRE. Właścicielowi obiektu – Kulczyk Silverstein Properties, doradzała firma Savills.

Kompleks biurowo-handlowy ETHOS dostosowany do standardów klasy A+ i certyfikacji BREEAM na poziomie „Excellent”, oferuje po 2-letniej modernizacji i przebudowie łącznie ok. 17 000 mkw. powierzchni biurowej i handlowej. Ponad 5 000 mkw. przeznaczonych będzie na reprezentacyjne siedziby butików i sklepów prestiżowych i ekskluzywnych marek, w tym nieobecnych dotąd w Polsce. Wkrótce inwestor ogłosi kolejnych najemców biurowych i handlowych.

Przy Fajansowej 3 i 5 w Warszawie wyrosną nowe mieszkania

Fajansowa_5

Nowa inwestycja mieszkaniowa na pograniczu Włoch i Ochoty w Warszawie. Jeszcze w tym roku zacznie się budowa obiektu mieszkaniowego złożonego z dwóch przylegających do siebie budynków. Będą one położone nad oczkiem wodnym przy ulicy Fajansowej 3 i 5. Deweloperem obiektu jest spółka NC Investment, autorem projektu architektonicznego Grupa Projektowa Apricot, natomiast generalnym wykonawcą będzie spółka NC Construction SA.

Trzypiętrowy budynek w kształcie litery „L” przy ul. Fajansowej 3 zaoferuje 44 mieszkania. Będzie miał jedną garażową kondygnację podziemną na 50 miejsc parkingowych. Powierzchnia zabudowy wyniesie 842 m². Mieszkania w tym budynku będą miały powierzchnie od 26 do 77 m². We wszystkich mieszkaniach zaprojektowano pokoje dzienne, sypialnie, kuchnie bądź aneksy kuchenne, łazienki, a na ostatniej kondygnacji dodatkowo duże tarasy.

Z kolei 7-piętrowy budynek, także w kształcie litery „L”, przy ul. Fajansowej 5 zaoferuje 135 mieszkań. Będzie miał dwie garażowe kondygnacje podziemne na 153 miejsca parkingowe. Ze względu na kaskadowość budynku wynikającą z warunków zabudowy część mieszkań od strony południowej będzie miała duże tarasy.

Według przewidywań budowa ruszy w listopadzie br. i potrwa standardowe 18 miesięcy. Od strony wykonawczej inwestycja ta będzie drugą, po budowie na Pradze, realizacją nowo utworzonej spółki-generalnego wykonawcy holdingu NC Investment.

Centra handlowe: Hala Koszyki ma już rok

hala_koszyki

3000 000 gości, ponad 2 600 000 wydanych potraw, prawie 80 000 fanów w social media i 13 nagród – taki jest bilans warszawskiej Hali Koszyki. Licząca ponad 100 lat hala targowa została  pieczołowicie zrewitalizowana. To pierwszy tak innowacyjny projekt na rynku nieruchomości komercyjnych w Polsce, który zapoczątkował nowy trend.

To dzięki Hali Koszyki Warszawa dołączyła do grona największych światowych metropolii, takich jak Nowy Jork, Londyn, Oslo, Rotterdam czy Florencja, gdzie
w halach targowo-restauracyjnych, pod jednym dachem tętni życie i spotykają się smaki z całego świata.

Hala Koszyki to unikalny projekt biurowo-handlowy, powstały w oparciu
o koncepcję architektoniczną z początku XX wieku. W skład obiektu wchodzi hala targowa, w której znajdują się liczne restauracje oraz przestrzenie biurowe. Hala Koszyki jest własnością Griffin Premium RE., spółki działającej w strukturze REIT, notowanej na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.

Nowy najemca w biurowcu Centrum Królewska

centrum_krolewska

Kancelaria Dubiński Fabrycki Jeleński i Wspólnicy podpisała umowę najmu 738 mkw. w warszawskim biurowcu Centrum Królewska. W transakcji właściciela budynku, Grupę Rezydent, reprezentowała Dorota Mielke, Negocjator z Działu Powierzchni Biurowych w  Cushman & Wakefield. 

Centrum Królewska to nowoczesny budynek oferujący 7.000 mkw. powierzchni biurowej do wynajęcia. Biurowiec położony jest przy ul. Marszałkowskiej, w ścisłym Śródmieściu. Lokalizacja ta gwarantuje doskonałe połączenia komunikacyjne, sąsiedztwo Dworca Centralnego i stacji metra.

Za nami 45 kongres Grupy WGN!

WGN1WGN4 WGN3 WGN2

Grupa WGN – lider pośrednictwa nieruchomości komercyjnych i mieszkaniowych w Polsce – tradycyjnie już, jak co pół roku – zorganizowała dla swoich agentów oraz zaproszonych gości kongres poświęcony trendom i najważniejszym wydarzeniom w branży nieruchomości w mijającym okresie. 

W dniach 20-22 października 2017 roku uczestnicy spotkali się w Hotelu Austeria Conference & SPA  w Ciechocinku.Kongres rozpoczął się tradycyjnie Uroczystą Wielką Galą WGN, na której wręczone zostały specjalna nagroda Orła WGN oraz cztery Wyróżnienia Specjalne.

Decyzją Kapituły Orła WGN otrzymał Jacek Kolibski – Prezes Europejskiego Instytutu Nieruchomości za osiągnięcia na rynku nieruchomości, zwłaszcza komercyjnych, w Polsce. Wyróżnienia Specjalne WGN otrzymali: Jarosław Wójtowicz (WGN Wrocław), Karolina Spławska (WGN Szczecin), Marcin Kaczmarek (WGN Ostrów Wielkopolski), Maciej Więzowski (WGN Inowrocław).

Pierwszą część kongresu zakończył uroczysty bal, przy dźwiękach zespołu Taki Band.

Następnego dnia przyszła pora na kwestie merytoryczne – wymianę wiedzy i wytężoną pracę intelektualną. Konferencja poświęcona była szerokiej tematyce m.in. bezpieczeństwa umów pośrednictwa, omówieniu zmian w Ustawie o Gospodarce Nieruchomościami i Ustawie o Krajowym Zasobie Nieruchomościami. Temat ten zaprezentowała radca prawny WGN Aleksandra Jurak. Marek Stelmaszak – przyjaciel i partner biznesowy Briana Tracy, szczegółowo omówił zagadnienie budowania relacji w zespołach agentów oraz relacje z klientami. Jacek Kolibski zaprezentował szczegółowy raport o rynku nieruchomości inwestycyjnych na największych rynkach w naszym kraju oraz jego rozwoju w przyszłości.

Drugiego dnia kongresu swoją wiedzą podzielili się  liderzy i zdobywcy Orłów Brokera WGN. W 45 Kongresie WGN uczestniczyło 118 osób.

Biuro na właśności korzystniejsze niż wynajem

light-828547_640

Choć firmy zazwyczaj wynajmują biura, inwestycja w taki lokal na własność może być znacznie bardziej opłacalna. Analiza przeciętnych stawek najmu oraz kosztów kredytowania zakupu pokazuje, że pierwszy wariant jest droższy. Ponadto inwestor, który kupi biuro dysponuje majątkiem dającym możliwość uzyskiwania dodatkowych dochodów.

W dobrych wielkomiejskich lokalizacjach za atrakcyjnie położone nowoczesne lokale biurowe trzeba płacić około 70 – 100 zł za metr kwadratowy miesięcznie. Mowa o nieruchomościach położonych w centrum, na jego obrzeżach, lub w dzielnicach biznesowych miast. Oczywiście w grę wchodzą nowoczesne powierzchnie biurowe o wysokim standardzie, ewentualnie w obiektach wyremontowanych, np. w prestiżowych kamienicach.

Co ma znaczenie dla wyceny? Oczywiście kluczowa jest lokalizacja. Nie musi być to ścisłe centrum, ani dzielnica biznesowa miasta, ale dobrze jest, gdy rejon ten jest przyzwoicie skomunikowany. Przykładem niech będzie Warszawa, gdzie znacznie wzrosła atrakcyjność rejonów, które są położone blisko linii metra – choćby Woli, ale także Pragi – Północ.

Lokal biurowy jako siedziba firmy bądź oddziału powinien być reprezentacyjny. W przypadku niektórych działalności (np. oddziały banków) liczy się umiejscowienie na parterze, z wejściem i witryną od strony ulicy. Cechą biur o wyższym standardzie jest oczywiście hol, portiernia, pokój do przyjmowania gości, sala konferencyjna, serwerownia, odpowiednio zorganizowane zaplecze socjalne. W nowoczesnym budynku musi być winda. Pożądane są miejsca parkingowe.

Ile kosztują takie biura, jeśli chcielibyśmy kupić na własność? Najwyższe wyceny uzyskują biura małe – do 100 mkw. Przeciętne stawki w największych miastach kraju (Warszawa, Wrocław, Kraków, Poznań, Trójmiasto) za dobrze zlokalizowane, nowoczesne powierzchnie to około 6000 – 7000 zł/mkw. Nieco taniej jest w mniejszych ośrodkach. Za niewielkie dobrze położone biura w centrum trzeba płacić około 4,5 – 5 tys. zł/mkw. Takie stawki spotykamy m.in. w Łodzi, Szczecinie, Katowicach czy Jeleniej Górze.

W Warszawie cena za 170 – metrowy lokal biurowy w nowym obiekcie (2011 rok) w dzielnicy Wawer wynosi 1,1 mln zł. We Wrocławiu za świetnie zlokalizowane biuro w prestiżowym budynku Rondo Verona (przy Rondzie Powstańców Śląskich, około 1000 metrów od ścisłego centrum) należy zapłacić ponad 1,3 mln zł. Tu stawka za metr kwadratowy jest wyraźnie podwyższona – wynosi około 11 tys. zł.

Porównanie kosztów najmu na dłuższy okres do kosztów kupna, pokazuje opłacalność tego ostatniego. Przyjmijmy, że kupujący chce nabyć 40 – metrowe biuro warte 300 tysięcy i dysponuje 10 proc. wkładem własnym. W obecnych warunkach kredytowania, rata takiego zobowiązania na 10 lat wyniosłaby około 2500 – 2700 zł miesięcznie, natomiast czynsz najmu po stawkach rynkowych plasowałby się na poziomie około 3800 – 4000 zł. Jeśli inwestor kupowałby za gotówkę, kwota 300 tysięcy złotych równałaby się kosztowi najmu przez okres 6 – 7 lat.

Jak więc widzimy – kupno to finansowo lepsze rozwiązanie, choć zupełnie zrozumiałym pozostaje fakt, że mało firm się na nie decyduje. Nie każdy podmiot ma wystarczający kapitał czy zdolność kredytową, wreszcie firmy mogą nie chcieć wiązać się z konkretną lokalizacją. Kupno biura dla podmiotu, który startuje bardzo rzadko w ogóle wchodzi w rachubę.

Jednak takie rozwiązanie wiąże się i z innymi korzyściami. Prawidłowo wybrana nieruchomość będzie zyskiwała na wartości i pozwoli zarabiać na wynajmie. W odpowiednim czasie firma może uwolnić tkwiący w niej kapitał, niekoniecznie tracąc możliwość korzystania z biura. Takim rozwiązaniem jest np. transakcja najmu zwrotnego.

W grę wchodzą też korzyści podatkowe – odliczenie VAT od transakcji kupna, także późniejszych kosztów amortyzacyjnych, czy też korzystna forma rozliczania VAT przy leasingu nieruchomości.

Marcin Moneta – komercja24

 

E-commerce nakręca popyt na magazyny

urban_logistics

Zapotrzebowanie ze strony branży e-commerce jest jednym z głównych motorów popytu na rynku magazynowym. Według prognoz firmy Cushman & Wakefield wolumen przesyłek dostarczanych do klientów w Europie wzrośnie do 2021 roku o 69% .

Obecnie największe zapotrzebowanie na powierzchnię logistyczną w Europie utrzymuje się w Londynie (870 tys. m kw.) – do 2021 r. przekroczy 1,2 mln m kw.
Koszty dostaw przesyłek w miastach europejskich, szacowane na 70 mld euro, wzrosną do 2021 roku o 7-10% Popyt na powierzchnię logistyczną w Madrycie i Barcelonie wzrośnie o 102%.

 Z kolei w Warszawie, która jest relatywnie niewielkim rynkiem i w ostatnich latach odnotowuje szybszy od prognozowanego rozwój rynku e-commerce, popyt na powierzchnię logistyczną może wzrosnąć o 90% – z obecnych 43 tys. m kw. do 82 tys. m kw. w 2021 roku.

Z najnowszego raportu Urban Logistics międzynarodowej firmy doradczej Cushman & Wakefield wynika, że w najbliższych latach znacząco wzrośnie zapotrzebowanie na powierzchnie logistyczne w największych miastach europejskich ze względu na bardzo dynamiczny rozwój sektora e-commerce, a także na związane z tym usługi ostatniej mili. Prezentowane dane oszacowano za pomocą Urban Space Model – narzędzia opracowanego przez Cushman & Wakefield wspólnie z firmą P3 Logistic Parks – na podstawie aktualnego i prognozowanego wolumenu sprzedaży internetowej.

David Szendzielarz z firmy P3 Logistic Parks będącej europejskim inwestorem i deweloperem obiektów magazynowych, współautor raportu, powiedział: „W najbliższych latach sektor nieruchomości logistycznych w miastach będzie dynamicznie się rozwijał wobec dalszej ekspansji e-commerce w całej Europie. Każdy dodatkowy kilometr zwiększa koszt dostawy i wydłuża czas realizacji. Zapotrzebowanie na tego typu nieruchomości bez wątpienia istnieje, ale uzyskanie niezbędnych pozwoleń na wybudowanie odpowiedniej jakości obiektów w centrach miast może stanowić duże wyzwanie”.

 

Klockownia najemcą w centrum handlowym Focus Mall

Klockownia_Focus_Mall

W centrum handlowym Focus Mall Piotrków Trybunalski została otwarta Klockowia – rodzinne centrum edukacji i zabawy. Klienci galerii  od 21 października korzystają z blisko 470 mkw.  powierzchni. Podczas otwarcia Klockownię odwiedziło 1000 osób.

Klockownia zajmuje lokal na I piętrze Focus Mall, tuż obok kina Helios. To kreatywne centrum – zgodnie z założeniami metody tzw. nauki poprzez doświadczanie – daje wiele przestrzeni do aktywnej zabawy i narzędzi do rozwoju wyobraźni, twórczego myślenia i realizowania własnych pomysłów. Klockownia to oprócz świetnej zabawy również nauka. Centrum edukacji i zabawy oferuje dzieciom w wieku przedszkolnym i szkolnym bogaty program warsztatów, wśród których znajdą się m.in. nowatorskie zajęcia  z matematyki, fizyki, języków obcych, robotyki czy architektury – wszystkie prowadzone przez zespół specjalistów z danej dziedziny.

Focus Mall to galeria zlokalizowana w centrum Piotrkowa Trybunalskiego, działająca od 13 listopada 2009r. Na 35 tys. mkw. GLA powierzchni znajduje się ponad 100 sklepów. Właścicielem obiektu jest firma NEPI Rockcastle Poland. Za zarządzanie centrum handlowym odpowiada firma Apsys Polska S.A.

Kończy się rozbudowa centrum handlowego Galaxy w Szczecinie

Galaxy

Rozbudowa szczecińskiego centrum handlowego Galaxy zbliża się do końca, podobnie jak proces związany z wynajęciem powierzchni w nowopowstającej części. Została tylko jedna umowa do podpisania. Oznacza to, że jeszcze przed otwarciem obiekt zostanie wynajęty w 100%.

Centrum handlowe Galaxy to nowoczesny, oddany do użytku w 2003 r. projekt mieszczący 132 lokale handlowe, obecnie rozbudowywany. Po zakończeniu rozbudowy będzie się tu mieści 176 sklepów i punktów usługowych. Otwarcie kolejnej części centrum jest zaplanowane w listopadzie tego roku.

Nieruchomość jest położona w centrum Szczecina i składa się z dwóch budynków: centrum handlowego i 5-piętrowego parkingu dla 1 270 samochodów, który jest połączony z głównym budynkiem za pomocą mostu biegnącego nad wewnętrzną drogą i przejściem dla pieszych na parterze.

Nowy najemca magazynów MLP Poznań

MLP-poznan

Firma Łazienkaplus.pl S.A. zwiększa zaplecze magazynowe o o 3,5 tys. mkw. Do realizacji tego przedsięwzięcia wybrano MLP Group. Inwestycja jest realizowana w parku logistycznym MLP Poznań, a przekazanie powierzchni planowane jest pod koniec marca 2018 r. W transakcji doradzała i pośredniczyła agencja Axi Immo.

Łazienkaplus.pl S.A. to internetowy lider sprzedaży wyposażenia łazienek w Polsce.
MLP Poznań zlokalizowany jest w miejscowości Koninko, w pobliżu drogi ekspresowej S11 łączącej Poznań z Katowicami. Park znajduje się ok. 16 km od centrum Poznania i 4 km od autostrady A2. Docelowo inwestycja będzie obejmować 86 tys. mkw. powierzchni magazynowo – produkcyjnych, które powstaną na terenie o powierzchni 19 ha.