Amsterdam, Sztokholm, Helsinki i Dublin znalazły się wśród największych miast uwzględnionych w najnowszym raporcie opracowanym przez międzynarodową firmę doradczą Cushman & Wakefield na temat rynku coworkingowej i elastycznej powierzchni biurowej. Raport zawiera prognozy dotyczące popytu oraz wskazuje na lokalizacje coworkingowe w Europie, które mogą liczyć na wzrost w przyszłości.

Dynamiczny rozwój sektora powierzchni coworkingowych, który nastąpił w ostatnich latach, szybko zrewolucjonizował rynki nieruchomości biurowych na świecie. Opublikowany raport przedstawia aktualną kondycję tego sektora, proces powstawania elastycznych miejsc pracy na terenie Europy kontynentalnej oraz perspektywy dalszego wzrostu.

Firma Cushman & Wakefield uwzględniła w raporcie powierzchnie coworkingowe, biura serwisowane oraz elastyczne miejsca pracy o łącznej powierzchni 11 mln m kw. W skali europejskiej miastem o największej aktywności w tym sektorze i największym całkowitym zasobie powierzchni coworkingowych (1,1 mln m kw.) jest Londyn – udział sektora powierzchni coworkingowych w łącznym wolumenie powierzchni biurowej dostępnej w stolicy Wielkiej Brytanii wynosi obecnie 4,6%. Ponadto na Londyn i Nowy Jork przypada obecnie 22% łącznych zasobów tego typu powierzchni na świecie.

Autorzy raportu wskazują jednak także na potencjalne kierunki rozwoju sektora powierzchni coworkingowych w Europie oraz miasta, które dzięki odpowiedniej kombinacji czynników mogą przyczynić się do odchodzenia od tradycyjnego modelu wynajmu powierzchni w stronę coworkingu.

Dział badań i doradztwa w regionie EMEA firmy Cushman & Wakefield opracował pierwszy, własny ranking 10 wiodących lokalizacji coworkingowych w Europie. We wstępnej analizie uwzględniono ponad 40 miast, którym przyznano punkty w oparciu o kwantyfikowalne czynniki ekonomiczne i rynku nieruchomości, które sprzyjają rozwojowi segmentu elastycznych powierzchni biurowych, takie jak skala, środowisko biznesowe, ludzie i katalizatory.

Dojrzałe rynki powierzchni biurowych takie jak Londyn i Paryż zajmują najwyższe pozycje w rankingu, ale takie miasta jak Sztokholm i Dublin również uzyskały dużą liczbę punktów i mają bardzo dobre perspektywy rozwoju sektora coworkingowego. Czynniki te pozwolą operatorom i wynajmującym lepiej ustalić, jakie cechy oferty w tych miastach mogłyby zapewnić im największe szanse na sukces w przyszłości.

Elisabeth Troni, dyrektor działu badań i doradztwa w regionie EMEA, Cushman & Wakefield, autorka raportu, powiedziała: „Nasz ranking wiodących lokalizacji coworkingowych w Europie wprowadza nowy element w tradycyjnym podziale rynku powierzchni biurowych oraz wskazuje na potencjał innowacyjny tego szybko rozwijającego się sektora. Potencjał rozwoju coworkingu ukazuje jednak także szereg dynamicznych czynników wpływających na rynek powierzchni biurowych poszczególnych miast. Rozwój coworkingu świadczy przede wszystkim o wyraźnej zmianie na rynku pracy, na którym rośnie znaczenie sektorów cyfrowego i technologicznego oraz maleje udział tradycyjnych usług finansowych.

Podmioty z nowych sektorów wzrostu gospodarki cyfrowej są bardziej aktywne i otwarte na elastyczne modele pracy. W wyniku zmiany preferencji wśród najemców, którzy chętniej decydują się na elastyczny system pracy, zyskują oni przewagę w stosunku do wynajmujących, którzy z kolei korygują i dostosowują swoje strategie. Poznając dokładniej czynniki kształtujące popyt na powierzchnie coworkingowe w indywidualnych miastach, operatorzy i wynajmujący będą w stanie bardziej precyzyjnie ustalić, jakiego rodzaju oferta miejsc pracy ma największe szanse na sukces w poszczególnych lokalizacjach w Europie.

Z naszej analizy wynika, że każde miasto ma swoją specyfikę. Przewidujemy, że popyt na powierzchnie coworkingowe na opisanych rynkach utrzyma się na wysokim poziomie. Z tego względu rekomendujemy operatorom coworkingowym i wynajmującym powierzchnie biurowe oraz inwestorom przyjęcie strategii proaktywnej w odpowiedzi na dynamikę zmian”.

Raport stwierdza także, że wiele innych miast europejskich spoza pierwszej dziesiątki rankingu również może zyskać na znaczeniu jako atrakcyjne lokalizacje oferujące elastyczne powierzchnie biurowe. W wielu z nich dynamiczny rozwój oferty biur serwisowanych i zarządzanych świadczy o zainteresowaniu elastycznymi rozwiązaniami w zakresie wynajmu powierzchni wśród bardziej tradycyjnych najemców korporacyjnych.

Catherine Bai, starszy konsultant w dziale badań i doradztwa w regionie EMEA firmy Cushman & Wakefield, powiedziała: „Rozwój coworkingu zmusza operatorów i wynajmujących do przemyślenia swojego podejścia do projektowania i aranżacji tradycyjnej powierzchni biurowej, aby lepiej reagować na zmieniający się popyt ze strony najemców. Uważamy, że strategie coworkingowe uwzględniające indywidualne czynniki poszczególnych miast europejskich mają największe szanse powodzenia, a nasze badanie potwierdza słuszność tego podejścia”.

Jan Szulborski, konsultant w dziale Badań i Doradztwa, Cushman & Wakefield, komentuje: „Obserwowany obecnie dynamiczny przyrost podaży powierzchni coworkingowej w Warszawie rozpoczął się około 7 lat temu i w tym okresie urósł do poziomu 77 400 mkw. rosnąc w tempie około 70% rocznie. Tempo rozwoju sektora elastycznej powierzchni wpisuje się w proces zmian w podejściu do tradycyjnych koncepcji pracy ewoluującej z układu gabinetowego, przez open-space do coraz częściej spotykanej elastycznej formuły pracy (Activity Based Working). W kolejnych latach tempo rozwoju operatorów przestrzeni coworkingowych utrzyma się a warszawski rynek biurowy będzie oferował ponad 150 000 mkw. elastycznej powierzchni biurowej. Dynamiczny rozwój operatorów coworkingowych sprawił, że Warszawa stała się liderem w regionie Europy Środkowo Wschodniej pod względem udziału powierzchni coworkingowej w całkowitym zasobie powierzchni biurowej (0,9%) jak i aktywności operatorów powierzchni coworkingowej w całkowitym wolumenie transakcji (10,7%)”.

Autorem powyższego raportu jest Cushman & Wakefield.

Nasycenie powierzchnią w ramach centrów handlowych w Warszawie rośnie, co stwarza możliwości rozwoju dla stołecznych ulic handlowych – czytamy w najnowszym raporcie firmy JLL.

Ulubiona destynacja zakupowa mieszkańców stolicy? Centra handlowe. W tej kwestii warszawiacy zdecydowanie różnią się od mieszkańców Madrytu, Paryża czy Berlina, którzy chętniej odwiedzają sklepy zlokalizowane przy ulicach handlowych. Jednak jak wynika z raportu JLL Shop in or Shop out?, w miarę jak rynek centrów handlowych dojrzewa, rośnie popularność ulic handlowych. Mają one szansę wrócić do łask jako alternatywne lokalizacje, które dywersyfikują strategie ekspansji najemców.
Obecnie w Warszawie brakuje reprezentacyjnej ulicy handlowej na wzór wiedeńskiej Kärntner Straße, Kurfürstendamm w Berlinie, Gran Via w Madrycie czy Pól Elizejskich w Paryżu. Ulice handlowe ustępują miejsca centrom handlowym, które przyciągają klientów zróżnicowaną ofertą zakupowo – rozrywkową, trafiając w samo sedno nawyków Polaków, przyzwyczajonych do robienia zakupów i spędzania wolnego czasu w jednym miejscu.

„Za wyjątkiem destynacji premium i luksusowych, w przypadku ulic handlowych mamy do czynienia z bardziej przypadkową grupą klientów, składającą się z osób pokonujących codziennie te same trasy w drodze do pracy czy szkoły, turystów, a także spacerowiczów. Tacy konsumenci z natury są bardziej spontaniczni i muszą być kuszeni ciekawie zaprojektowaną witryną sklepu, elementem nowości, zaskoczenia. Należy im zapewnić poczucie, że dane miejsce jest modne i warto je odwiedzić, co zaś wymaga od najemców przyjęcia innych strategii marketingowych” – powiedziała Anna Wysocka, Dyrektor Działu Wynajmu Powierzchni Handlowych, JLL.

Z danych JLL wynika, że bardzo dobrze na warszawskich ulicach handlowych radzą sobie firmy usługowe. W ciągu ostatnich 3 lat ich udział wzrósł o 4 p.p. i obecnie stanowią one 13% wszystkich sklepów w analizowanym przez raport obszarze. Najwięcej punktów oferujących usługi znajdziemy w okolicach ul. Poznańskiej (26%), a następnie ul. Mokotowskiej i ul. Marszałkowskiej (odpowiednio 19% i 16%). W przypadku dwóch pierwszych ulic, są to najczęściej gabinety kosmetyczne, natomiast w przypadku ul. Marszałkowskiej, zakres usług jest szerszy i obejmuje również biura podróży, szkoły językowe czy kantory wymiany walut.

„Sektor spożywczy jest dość dobrze reprezentowany na warszawskich ulicach handlowych, stanowiąc 6% zlokalizowanych tam sklepów, co jest wynikiem zbliżonym do rezultatów badań JLL przeprowadzonych w Warszawie trzy lata temu. Najwięcej sklepów spożywczych (14) znajduje się w centralnej części ul. Marszałkowskiej. Są to głównie lokale franczyzowe dużych sieci, np. Carrefour Express lub Żabka.
Co ciekawe, udział sklepów specjalistycznych, takich jak piekarnie czy sklepy mięsne, jest stosunkowo niewielki. Jednak już wkrótce rozwój tego segmentu powinien przyspieszyć. W Warszawie dobiegają końca realizacje takich projektów wielofunkcyjnych, jak Elektrownia Powiśle, a to lokalizacje wręcz idealne dla kameralnych piekarni, czy sklepów ze zdrową żywnością” – skomentowała Joanna Tomczyk, Starszy Analityk, JLL.

Atrakcyjność ulic handlowych różni się znacznie między poszczególnymi ulicami, a czasem nawet odcinkami tej samej ulicy. Te różnice odzwierciedla wysokość czynszów, które zaczynają się od 20 euro / mkw. / miesiąc (wzdłuż Al. Jerozolimskich między Dworcem Centralnym a Rondem Dmowskiego), osiągając aż 80-90 euro / mkw. / miesiąc w najlepszych lokalizacjach przy ul. Nowy Świat. Jednak w porównaniu z krajami zachodnioeuropejskimi warszawskie stawki czynszowe są zdecydowanie niższe. Co więcej, Warszawa jest również tańsza niż stolice Europy Środkowo-Wschodniej, np. Budapeszt (100 euro / mkw. / miesiąc) i Praga (220 euro / mkw. / miesiąc), wyprzedzając jedynie Bukareszt (60 euro / mkw. / miesiąc) – czytamy w raporcie JLL.

Niewątpliwym wyzwaniem, przed którym stoją stołeczne ulice handlowe, jest poziom pustostanów, który obecnie wynosi 13% i jest o 5 p.p. wyższy niż trzy lata temu. Dla porównania – wskaźnik powierzchni niewynajętej w 42 centrach handlowych w Aglomeracji Warszawy to zaledwie 2,8%.

Odpowiedź na stojące przed ulicami handlowymi wyzwania sprowadza się do dwóch elementów – przyciągnięcia klientów oraz najemców, a także zwiększania wydatków między innymi w obszarze strategii handlu śródmiejskiego w Warszawie. Widzimy na tym polu pozytywne zmiany, obserwując znaczące inwestycje w projekty wielofunkcyjne i obiekty handlowe w centralnych lokalizacjach, takie jak CEDET, Hala Koszyki, Elektrownia Powiśle i Browary Warszawskie. Projekty te są nie tylko atrakcyjne dla mieszkańców, klientów, czy samych najemców, ale także generują dodatkowy ruch na sąsiednich ulicach handlowych. Dodatkowym działaniem, które miałoby pozytywny wpływ na sprowadzenie wydatków klientów z powrotem na ulice handlowe, byłoby naszym zdaniem zniesienie ograniczenia niedzielnego handlu w tych lokalizacjach, tak jak to ma miejsce w wielu innych stolicach europejskich – mówi Anna Wysocka, Dyrektor Działu Wynajmu Powierzchni Handlowych, JLL.

Jak podkreśla raport JLL, kluczem do zwiększenia potencjału handlu śródmiejskiego w Warszawie jest bliska współpraca wszystkich uczestników rynku: biznesu, władz miasta, mieszkańców i stowarzyszeń. Takie działania będą sprzyjać tworzeniu nowych miejsc, które będą zachęcały do robienia zakupów i spędzania wolnego czasu. Władze Warszawy już wdrażają w tym celu programy naprawcze, m.in. realizując pilotażową strategię przygotowaną przez JLL, która ma na celu wykreowanie nowych lokalizacji zakupowych w obrębie stołecznego śródmieścia.

„Potrzeby zakupowe Polaków ewoluują i są coraz bardziej nastawione na doświadczenia, a za tymi zmianami powinny podążać stołeczne ulice handlowe. Jak? Wprowadzając strategie zarządzania, które są bardzo dobrze znane na rynku centrów handlowych. Równocześnie konieczne jest zadbanie o właściwy poziom estetyki i atrakcyjności przestrzeni miejskich. Taki proces z pewnością wymaga czasu. Warszawa stoi jednak przed szansą dywersyfikacji lokalnego rynku handlowego i stworzenia nowych wizytówek na mapie miasta” – podsumowuje Jan Jakub Zombirt, Dyrektor, Dział Doradztwa Strategicznego, JLL.

Katowice to jeden z najdynamiczniej rozwijających się biurowych rynków regionalnych w Polsce. Na etapie budowy znajduje się tu obecnie 80 tys. mkw., natomiast rekordowy wolumen powierzchni – ponad 250 tys. mkw. – ma trafić na rynek do końca 2022 roku.

Zasoby biurowe Katowic przekroczyły już próg pół miliona metrów kwadratowych powierzchni i wynoszą obecnie 520 tys. mkw. To piąty co do wielkości rynek biurowy w Polsce. W minionym roku do użytku oddano 51 tys. mkw. biur, co było wynikiem trzykrotnie wyższym niż w 2017 roku. Wśród największych oddanych w ubiegłym roku projektów znalazły się .KTW I (18,2 tys. mkw.) oraz czwarty etap kompleksu Silesia Business Park (10,7 tys. mkw.).

– Rozwój podaży ma własną dynamikę – zazwyczaj po roku obfitującym w nowe otwarcia budynków następuje obniżenie aktywności deweloperów pozwalające na absorpcję istniejącej powierzchni biurowej. Obecnie w Katowicach w budowie jest rekordowa ilość powierzchni biurowej. Apetyty deweloperów nie maleją. Kolejni lokalni i międzynarodowi gracze, jak Cavatina, DL Invest, Ghelamco, GTC, Opal Maksimum, TriGranit czy Vastint, deklarują rozpoczęcie swoich inwestycji w najbliższym czasie – mówi Barbara Pryszcz, dyrektor regionalny Colliers International w Katowicach.

Rynek się rozkręca
Na koniec 2018 roku wolumen transakcji najmu podpisanych przez najemców na rynku katowickim wyniósł 38 tys. mkw. i po słabszym roku 2017 wskazuje na powrót do osiąganych wcześniej poziomów rocznego popytu 40-45 tys. mkw.

– W 2018 r. eksperci Colliers International doradzali przy wynajmie blisko 16 tys. mkw. powierzchni biurowej w 17 transakcjach na obszarze województwa śląskiego, osiągając udział w rynku na poziomie 39%. To najlepszy wynik spośród wszystkich działających w tym regionie firm doradczych. Umocniliśmy tym samym naszą pozycję lidera – mówi Barbara Pryszcz.

Przeciętna wielkość transakcji na katowickim rynku biurowym była w ubiegłym roku najniższa wśród wszystkich miast regionalnych i wyniosła 970 mkw., nie odnotowano też kontraktów powyżej 10 tys. mkw. Do największych należała umowa podpisana przez Fujitsu Global Delivery Center Poland w budynku .KTW I (6,3 tys. mkw.), relokacja Eurofins do Katowice Business Point (1,7 tys. mkw.) oraz podnajem Perform Media Poland w A4 Business Park II (3,1 tys. mkw.). Prawie 70% zawartych kontraktów dotyczyło modułów poniżej 1 tys. mkw.

– Najwięcej powierzchni w 2018 r. wynajęły firmy z sektora IT i telekomunikacji oraz usług profesjonalnych, odpowiednio 37% i 17%. To właśnie one są dziś motorem napędowym rynku biurowego w Katowicach – mówi Barbara Pryszcz.

Pustostany w dół, czynsze bez zmian
O dynamicznym rozwoju sektora biurowego w stolicy Górnego Śląska świadczy wysokość współczynnika powierzchni niewynajętej, który w ostatnich kwartałach wykazywał trend spadkowy, by na koniec 2018 r. osiągnąć poziom 8,8% (spadek o 2,5 p.p. w porównaniu do IV kw. 2017 r.). To najniższa wartość tego wskaźnika w ciągu ostatnich czterech lat. W przeliczeniu na mkw. podaż wolnej powierzchni biurowej w Katowicach w grudniu ubiegłego roku wynosiła 45,7 mkw. Obecnie, z powodu ograniczonych zasobów w budowie, można zaobserwować stopniowe wchłanianie się powierzchni biurowej. Tendencja ta utrzyma się w nadchodzących kwartałach.

Natomiast biorąc pod uwagę wysokość czynszów, Katowice stanowią konkurencyjny rynek najmu z dużym potencjałem. Stawki w najlepszych budynkach w mieście wahają się od 12,2 do 14,5 euro za mkw. miesięcznie, zaś w projektach klasy B czynsze kształtują się na poziomie 9-12 euro za mkw. miesięcznie. Prognoza dotycząca stawek czynszu pozostaje stabilna.

Raport został opracowany przez specjalistów z Colliers firmy International.

Sektor BPO/SSC otwiera się na nowe miasta. Na radarach globalnych firm coraz częściej pojawiają się takie lokalizacje, jak Bydgoszcz, Rzeszów, Kielce, Gorzów czy Opole – informują w swoim najnowszym raporcie eksperci firmy Cresa Polska.

Branża SSC jest szansą na rozwój społeczno-gospodarczy średnich miast, pozyskanie nowych inwestorów oraz dodatkowe miejsca pracy. Czy jednak mniejsze miasta są atrakcyjne dla globalnych firm? Okazuje się, że tak, przede wszystkim cenowo. – Największym kosztem w centrach SSC/BPO są ludzie. Dlatego, gdy wynagrodzenia w kraju rosną w tempie ok. 7 proc. rocznie, cena staje się ważnym elementem przy podejmowaniu decyzji lokalizacyjnych. Szczególnie w przypadku funkcji o mniejszej wartości dodanej, jak np. call center – mówi dr Bolesław Kołodziejczyk, dyrektor Działu Badań Rynkowych i Doradztwa w Cresa Polska.

Wśród tzw. średnich miast najwięcej, bo aż 9,5 tys. osób w sektorze BPO, SSC, IT, R&D zatrudnionych jest w Bydgoszczy. Obecne są tutaj m.in. takie firmy, jak Atos, Nokia, PZU, PKP Cargo, Asseco, Syneo czy Ericsson. Wysoko plasuje się również Rzeszów – w centrach usług dla biznesu pracę znalazło tam 4,7 tys. osób (dane: ABSL, 2018 r.). – Ofertą Rzeszowa zainteresowane są przede wszystkim podmioty realizujące usługi informatyczne, w tym outsourcing IT (w głównej mierze programowanie, tworzenie aplikacji mobilnych, wsparcie IT), jak również firmy świadczące usługi typu konsulting, księgowość czy finanse – informuje Jerzy Bieniek, dyrektor Biura Obsługi Inwestora w Urzędzie Miasta Rzeszowa. – W ubiegłym roku oddział w Rzeszowie uruchomiły: SII Polska oraz kilka mniejszych podmiotów z branży F&A oraz call center – dodaje.

Firmy IT dominują również wśród branż z sektora SSC obecnych w Zielonej Górze. Najwięcej osób zatrudniają: ADB Polska, MetaPack Poland, Streamsoft oraz Astec. – Natomiast wśród branż zainteresowanych obecnie realizacją inwestycji dominują centra usług księgowych – informuje Arkadiusz Kowalewski, prezes zarządu Lubuskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego w Zielonej Górze, zaznaczając, że rozmowy z potencjalnymi inwestorami są dopiero we wstępnej fazie.
Obecnie dwie firmy z sektora ITO rozważają wejście do Opola. – Niedawno zaufała nam firma Stefanini, która otworzyła swój oddział pod koniec 2017 roku. Większość firm z sektora SSC/BSS/ITO funkcjonujących w Opolu, jak np.: Capgemini, Ista, Opta Data, PwC, Atos, Asseco i inne, w ubiegłym roku zanotowała wzrost zatrudnienia o ok. 30 proc. – mówi Patrycja Długosz, Inspektor z Biura Obsługi Inwestorów w Urzędzie Miasta Opola.

Obecność firm z sektora SSC w mieście wymaga jednak ścisłej współpracy samorządu, instytucji edukacyjnych oraz deweloperów i inwestorów. – Zdajemy sobie sprawę, że rynek nowoczesnych usług dla biznesu nie zwalnia tempa, co więcej, otwiera się na miasta regionalne. Dynamika wzrostu sektora na poziomie 20 proc. jest bardzo istotna i mamy nadzieję, że Kielce staną się również beneficjentem rozwoju branży SSC – mówi Karolina Kamińska-Maślarz, Kierownik Referatu z Centrum Obsługi Inwestora w Urzędzie Miasta Kielce. – Dodatkowym magnesem dla nowych przedsięwzięć jest rozbudowywana trasa S7 łącząca Kielce z Warszawą i Krakowem, co już teraz przekłada się na rosnące zainteresowanie inwestorów naszym miastem – dodaje.
W pozyskiwaniu centrów usług wspólnych analitycy rynku widzą ogromną rolę samorządów. – Przedstawiciele lokalnych władz powinni uczestniczyć w różnego typu wydarzeniach, odwiedzanych przez inwestorów i tam promować ofertę miasta – podpowiada Bolesław Kołodziejczyk. – Inwestycje typu BPO/SSC łatwiej będzie też pozyskać miastom, które mają większy potencjał edukacyjny. Myślę tutaj, nie tylko o szkolnictwie wyższym, ale również zawodowym na dobrym poziomie. Szczególnie istotna dla sektora jest również znajomość języków obcych – dodaje ekspert.
Według danych ABSL pierwszym językiem używanym w centrach usług jest język angielski, drugim polski. W ponad połowie centrów używa się również języków: niemieckiego, włoskiego oraz hiszpańskiego.

Przedstawiciele miast potwierdzają, że podstawową kwestią poruszaną przez inwestorów stała się dostępność wykwalifikowanej kadry. – Dlatego dużym atutem Kielc jest obecność Uniwersytetu i Politechniki oraz licznych szkół branżowych. Mury dziewięciu uczelni wyższych co roku opuszcza 7 tys. absolwentów, w tym blisko 2 tys. kończy kierunki wskazane jako źródło kadr dla SSC – mówi Karolina Kamińska-Maślarz. – Równocześnie z inicjatywy władz miasta powstaje nowoczesne Centrum Kształcenia Praktycznego CK Technik, którego celem jest wykształcenie kadry m.in. dla branż informatycznej oraz elektronicznej – wyjaśnia.

Również Gorzów Wielkopolski postawił na szkolnictwo zawodowe. Sztandarowym programem w mieście jest projekt „Zawodowcy w Gorzowie”. – Uczniowie otrzymują innowacyjny zakres wsparcia, na który będą się składać atrakcyjne formy edukacyjne, np. start-up, gry edukacyjne, symulujące procesy w zakładzie pracy lub procesy gospodarcze – mówi Alicja Głębicka, Podinspektor ds. Obsługi Inwestorów z Wydziału Obsługi Inwestora i Biznesu w Urzędzie Miasta Gorzowa Wielkopolskiego. – W mieście powstaje też Centrum Edukacji Zawodowej i Biznesu, które zapewni nowoczesną edukację zawodową dla ponad tysiąca uczniów.

Ważnym ośrodkiem akademickim w kraju jest Białystok. – W mieście znajduje się 13 uczelni wyższych, w tym: Politechnika Białostocka, Uniwersytet oraz Uniwersytet Medyczny, na których obecnie kształci się ponad 26 tys. studentów. Wszystkie te instytucje tworzą zachęcający ekosystem dla biznesu technologicznego. Ponadto w Białymstoku działa ośrodek innowacji wspierający branżę IT – Białostocki Park Naukowo-Technologiczny – mówi Katarzyna Nikiciuk, Podinspektor z Departamentu Strategii i Rozwoju Urzędu Miejskiego w Białymstoku. – Centra usług wspólnych zlokalizowane w Białymstoku obsługują procesy należące do działalności IT, usług finansowo-księgowych, usług bankowych, finansowych i inwestycyjnych oraz usług kontaktu z klientem – dodaje.

W Bydgoszczy studiuje ponad 30 tys. osób, a w całej aglomeracji bydgosko-toruńskiej – ponad 55 tys. Działa tutaj 12 uczelni wyższych (z czego siedem w samej Bydgoszczy).
Popyt na powierzchnię klasy A
Jednym z podstawowych warunków, żeby w mieście pojawiły się nowoczesne centra usług dla biznesu, jest dostępność budynków biurowych klasy A. – Międzynarodowe koncerny, otwierając centra BPO/SSC, dość szybko podejmują decyzje lokalizacyjne. Potrzebują powierzchni na konkretny termin i w odpowiednim standardzie. Minimalizując ryzyko, chcą widzieć biuro, które wynajmują, ewentualnie podpisać umowę ze znanym, międzynarodowym deweloperem – wyjaśnia Bolesław Kołodziejczyk. – Jednak najwięksi deweloperzy, przynajmniej na razie, nie są zainteresowani budową biurowców poza siedmioma największymi aglomeracjami. Dlatego samorządowcy powinni wspierać i uwiarygadniać lokalnych deweloperów, od początku angażując ich w proces pozyskiwania inwestorów z sektora SSC. W rozmowach z potencjalnym najemcą, deweloper może mieć już gotowy projekt budynku, konieczne pozwolenia, a nawet ustalone warunki finansowania inwestycji – radzi ekspert Cresa Polska.

Szansą na rozwój powierzchni biurowej w mniejszych miastach jest również rządowy program „Fabryka”. W ramach projektu, Agencja Rozwoju Przemysłu wybuduje nowoczesne budynki biurowe w wybranych miastach, co powinno zachęcić firmy z sektora nowoczesnych usług dla biznesu. W pierwszej fazie programu wystartują: Radom, Mielec, Zamość, Stalowa Wola oraz Elbląg. ARP szacuje, że w efekcie powstanie ok. 30 tys. nowych miejsc pracy.

Według Bolesława Kołodziejczyka, „Fabryka” to bardzo obiecujący projekt. – Dzięki temu projektowi średnie miasta dostaną szansę na lepszy rozwój. Będą mogły ruszyć z miejsca i spróbować zawalczyć o inwestorów, a w efekcie zapobiec odpływowi młodych, ambitnych ludzi do dużych aglomeracji – podsumowuje dyrektor Działu Badań Rynkowych i Doradztwa w Cresa Polska.

Raport: Cresa Polska.