Od początku działalności DembskiNowak, czyli już od ponad 13 lat, na terenie Poznania w ramach programu „Trzymaj Ciepło” przebadano ponad 6 000 nieruchomości. Prowadzimy statystyki, jakiego rodzaju działania termomodernizacyjne zostały wykonane przez właścicieli domów po przeprowadzonych badaniach. Dysponujemy danymi, jak bezpośrednia edukacja wpływa na zrozumienie tematu strat ciepła, czystości powietrza, zmniejszenia zapotrzebowania na energię itd. Wyniki są bardzo interesujące.

Spis treści:
Poprawa efektywności energetycznej? Najczęściej uszczelniamy lub regulujemy okna i drzwi
Budownictwo. Dane liczbowe dla Poznania
W latach 2015-2017 dofinansowano 284 wymiany źródeł ciepła.

W rezultacie bezpłatnych badań termowizyjnych okresie 2009/2010 – 2021/2022 na poprawę efektywności energetycznej swoich nieruchomości zdecydowało się ponad 40 proc. wszystkich badanych, czyli 2 500 właścicieli. Liczba wydaje się być dosyć wysoka, zważywszy, iż mieszkańcy zrealizowali działania z własnych środków finansowych. Płynie z tego następująca refleksja – indywidualne docieranie do właścicieli domów jest niczym korepetycje z oszczędności energii.

Punktem wyjścia do powyższego były moje rozważania dotyczące wiedzy Polaków. Od dłuższego czasu zastanawiam się bowiem, w jaki sposób można promować edukację mieszkańców miast w zakresie efektywności energetycznej. Dla wielu osób problematyczna jest już sama definicja, nie mówiąc już o tym, co się za nią kryje. W większości przypadków energooszczędność czy pasywność to hasła zasłyszane lub przeczytane w mediach. Mieszkańcy nie wiedzą, z czym i gdzie się zgłosić. Doradcami są albo pracownicy budowy z najbliższego otoczenia, albo sąsiedzi.

Poprawa efektywności energetycznej? Najczęściej uszczelniamy lub regulujemy okna i drzwi

„Dwa lata temu sąsiad zgłosił się do badań termowizyjnych i w rezultacie wyregulował okna. Już mu nie wieje po nogach w salonie. Mi nigdy nie wiało, ale ceny węgla rosną z roku na rok i sam nie wiem, od czego zacząć, żeby mniej palić. Może okna?” Tego typu słowa padają w co drugim domu, w którym przeprowadzone zostały darmowe badania „Trzymaj Ciepło” w zakresie efektywności energetycznej, a następnie podjęte działania termomodernizacyjne. Mieszkańcy są ciekawi, którędy „ucieka” im ciepło i co mogą zrobić, by temu przeciwdziałać. Co ciekawe, w 30 proc. przypadków najczęstszym działaniem wpływającym na oszczędność energetyczną, podejmowanym przez poznaniaków, jest uszczelnienie lub regulacja okien tudzież drzwi.

Okazuje się, że nasza obecność z kamerą termowizyjną oraz bezpośrednia rozmowa z właścicielami domów mają wpływ na ich dalsze działania. Co roku osoby, które uczestniczyły w akcji są dobrowolnie ankietowane. Nie zawsze organizator otrzymuje odpowiedź, jednak z tych otrzymanych wyłaniają się interesujące wnioski.

W sezonach 2009/2010 – 2021/2022 wykonano badania termowizyjne dla ponad 6 000 domów. Organizatorzy zadali ich mieszkańcom następujące pytania, otrzymując poniższe odpowiedzi:

1. Czy po przeprowadzonych badaniach termowizyjnych wykonano działania poprawiające efektywność energetyczną Pani/Pana budynku:

• TAK – 43%

• NIE – 46%

• Trudno powiedzieć – 11%

2. Jakie to były działania?

• uszczelnienie, regulacja okien/drzwi – 30%

• ocieplenie części budynku – 23%

• wymiana okien – 18%

• ocieplenie całego budynku – 15% b

• wymiana drzwi na energooszczędne – 15%

• montaż okiennic/rolet – 14%

• wymiana grzejników – 8%

• inne – 12%

Zgodnie z powyższym, w badanych okresach na poprawę efektywności energetycznej swoich nieruchomości zdecydowało się ponad 40 proc. wszystkich badanych, czyli 2 500 właścicieli.

Dało mi to mocno do myślenia i zacząłem drążyć temat. Postanowiłem przeprowadzić analizę, w jaki sposób te 2 500 domów wypada na tle całego Poznania.

Budownictwo. Dane liczbowe dla Poznania

Nie dotarłem do danych, ile dokładnie jest domów jednorodzinnych na terenie stolicy województwa wielkopolskiego. Zasoby Głównego Urzędu Statystycznego nie zawierają takich informacji. Według klucza poszukiwań „Budynki mieszkalne na terenie Poznania” na rok 2021 to liczba rzędu 45 530 budynków. Zawężając klucz do „budynków jedno- i dwulokalowych”, otrzymujemy informację, że w Poznaniu jest 30 542 takich nieruchomości (dane z przedostatniego spisu powszechnego tj. 2011 r). Dlaczego te dane? Ponieważ budynki do 2011 r. można traktować jako mniej efektywne energetycznie niż te budowane od 2012 r. To właśnie od lat 2009 – 2012 zaczęto zwracać uwagę w budownictwie na grubość izolacji, jej parametry czy specyfikację okien itp. Wymusiło to obowiązek wykonywania świadectw charakterystyki energetycznej.

Zestawiłem powyższe z szacunkiem Instytutu Badań Strukturalnych mówiącym, że w Polsce 75% domów jest energetycznie nieefektywnych. Trzymając się tej wartości, daje to nam szacunkowy wynik, że w Poznaniu jest ok. 23 000 takich domów.

Programy lub działania mające na celu obniżenie zanieczyszczenie powietrza – dane na podstawie Poznania

1. Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK)

Od 1999 roku BGK dysponował środkami na cele termomodernizacji i remontów. Program ten został nazwany Funduszem Termomodernizacji i Remontów (FTiR). Podstawowym jego celem była pomoc finansowa dla inwestorów realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne i remontowe nieruchomości – przede wszystkim mieszkalnych.

W okresie 1999 – I. kwartał 2018 z Funduszu Termomodernizacji i Remontów przyznano 18 premii termomodernizacyjnych z tytułu realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych w budynkach jednorodzinnych znajdujących się w Poznaniu.

2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu (WFOŚiGW)

Programy oraz dane liczbowe uzyskane z WFOŚiGW:

• Program OZE 2017 (zakończony), którego celem było zwiększenie wykorzystania energii z odnawialnych źródeł (OZE) w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych na obszarze województwa wielkopolskiego, a w konsekwencji ograniczenie lub uniknięcie emisji dwutlenku węgla (CO₂).

Do roku 2018 w Poznaniu złożono 55 wniosków.

• Program TERMO 2017 (zakończony), którego celem była poprawa efektywności energetycznej w sektorze mieszkaniowym poprzez termomodernizację budynków jednorodzinnych na obszarze województwa wielkopolskiego, a w konsekwencji ograniczenie lub uniknięcie emisji dwutlenku węgla (CO2).

W Poznaniu do roku 2018 złożono 29 wniosków.

• Program PIECYK – 2017 (zakończony), którego celem jest poprawa efektywności energetycznej w sektorze mieszkaniowym poprzez modernizację lub wymianę źródła ciepła w budynkach jednorodzinnych lub lokalach mieszkalnych na obszarze województwa wielkopolskiego, a w konsekwencji ograniczenie lub uniknięcie emisji dwutlenku węgla (CO₂).

Do roku 2018 złożono w Poznaniu 26 wniosków.

• Ponadto WFOŚiGW w latach 2014-2017 realizował 4 umowy podpisane z bankami BOŚ S.A. oraz SGB-BANK S.A. na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych.

W ramach tych umów dofinansowano w Poznaniu:

• modernizację systemów grzewczych w celu ograniczenia emisji – 12 domów,

• realizację inwestycji w zakresie Odnawialnych Źródeł Energii – 9 pomp ciepła, 24 systemy wentylacji i klimatyzacji z odzyskiem ciepła oraz 23 instalacje fotowoltaiczne.

3. Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Poznania (WOŚ)

Program Kawka daje możliwość dofinansowania wymiany przestarzałego pieca na nowy, gazowy. Celem programu jest walka z zanieczyszczeniem powietrza w miastach, w których regularnie odnotowywane są przekroczenia dopuszczalnego stężenia pyłów. Domowe piece i lokalne kotłownie opalane węglem są – oprócz środków transportu – głównymi źródłami emisji pyłów.

W latach 2015-2017 dofinansowano 284 wymiany źródeł ciepła.

Ze wszystkich programów dofinansowujących ujętych w powyższym zestawieniu skorzystało 405 właścicieli domów. W tym samym czasie w efekcie bezpłatnych badań termowizyjnych „Trzymaj Ciepło” ponad 2 500 uczestników dokonało poprawy efektywności energetycznej swoich domów.

Podsumowując, społeczeństwo chce działać w tym zakresie i oszczędzać. Świadomość Polaków rośnie, ale zbyt wolno i nadal jest na niskim poziomie. Istnieje potrzeba podjęcia konkretnych kroków w celu efektywniejszego wykorzystania dostępnych narzędzi.

Wniosek jest jeden: konieczna jest ciągła edukacja! Dopiero wtedy zaczynamy zastanawiać się nad tym, jakie działania podjąć w celu oszczędzania strat energii.

Komentarz ekspercki Łukasza Dembskiego, akredytowanego audytora certyfikatu „Zielony Dom”, partnera zarządzającego firmy Dembski-Nowak, na temat świadomości w zakresie oszczędzania energii.