W I kwartale 2020 r. firmy należące do Związku Firm Pośrednictwa Finansowego (ZFPF) zanotowały drugi najwyższy w historii wynik sprzedaży kredytów hipotecznych, który wyniósł 8,2 mld zł. Jest on o 28 proc. wyższy niż w analogicznym okresie zeszłego roku. Oznacza to, że aż 55 proc. (wartościowo) wszystkich kredytów hipotecznych było udzielonych przy wsparciu pośredników ZFPF. Eksperci Związku pomogli również w udzieleniu kredytów gotówkowych za ponad 660 mln zł oraz kredytów firmowych o wartości blisko 614 mln zł. Ze względu na fakt, że wybuch pandemii przypadł na koniec I kwartału, nie zdążyła ona mieć negatywnego wpływu na wyniki w tym okresie, chociaż w marcu dało się już zaobserwować zmiany i pierwsze tendencje spadkowe. Banki obawiając się kryzysu, zaostrzyły politykę kredytową i zwiększyły wymagania względem klientów. Mniejsza dostępność kredytów gotówkowych i firmowych stała się faktem i można przewidzieć, że w kolejnych tygodniach problem ten przybierze na sile. Branża będzie musiała również liczyć się z zauważalnym spadkiem sprzedaży kredytów mieszkaniowych.

Sytuacja branży pośrednictwa finansowego w dobie koronawirusa

Obecna sytuacja epidemiologiczna, w której znalazła się również Polska, miała także wpływ na branżę pośrednictwa finansowego. Pod koniec I kwartału, w związku z wybuchem pandemii COVID-19, pośrednicy finansowi musieli dostosować się do nowej rzeczywistości, co pozwoliło zachować ciągłość biznesową i obsługę klientów w niełatwej sytuacji. Jednak z powodu wprowadzonych obostrzeń (np. przymusowa izolacja), część klientów, która była zainteresowana staraniem się o kredyt, zrezygnowała ze spotkania z ekspertem finansowym. Ten fakt oraz coraz bardziej znaczące zaostrzenie przez banki polityki kredytowej, co obserwujemy od marca, będą mieć negatywny wpływ na wyniki sprzedażowe branży pośrednictwa finansowego w II kwartale tego roku. Według kwietniowego Newslettera BIK, który stanowi pierwsze podsumowanie wyników sprzedaży kredytów, obejmujące pełen miesiąc pandemiczny, w kwietniu 2020 r., w porównaniu do tego okresu zeszłego roku, banki i SKOK-i udzieliły mniej kredytów mieszkaniowych zarówno w ujęciu wartościowym, jak i liczbowym. Jeżeli chodzi o liczbę kredytów, spadek ten wynosi 23 proc., a wartość udzielonych kredytów hipotecznych zmalała o 14,6 proc. Spadek jest również widoczny w przypadku bankowych kredytów konsumpcyjnych (kredyty ratalne i pożyczki gotówkowe) – w kwietniu wyniósł on aż o 62 proc. wartościowo i o 48 proc. liczbowo.

Kredyty hipoteczne

Jak w poprzednich okresach, w I kwartale 2020 r. dało się zaobserwować (jeszcze) duże zainteresowanie kredytami hipotecznymi. Eksperci finansowi ZFPF pośredniczyli w udzieleniu kredytów mieszkaniowych o wartości 8,2 mld zł, co stanowi wzrost aż o 28 proc. w stosunku do analogicznego okresu z zeszłego roku.

Adrian Jarosz, Prezes Związku Firm Pośrednictwa Finansowego, Prezes Zarządu Expander Advisors: – Pierwszy kwartał 2020 r., to w większości jeszcze okres, który miał miejsce przed pandemią. Dzięki temu, wartość kredytów hipotecznych udzielonych z pomocą ekspertów finansowych ZFPF, była bardzo wysoka. Wynik 8,2 mld zł jest drugim najwyższym w historii (po III kw. 2019 r). W II kwartale ta wartość będzie z pewnością niższa, za sprawą pandemii i zaostrzenia polityki kredytowej przez banki. Paradoksalnie, te zmiany mogą jeszcze bardziej zwiększyć udział pośredników w rynku
(w I kw. 55 proc.), ponieważ coraz trudniej jest znaleźć bank, który jest gotów udzielić kredytu. Eksperci finansowi wiedzą natomiast, w których bankach wciąż można uzyskać kredyt hipoteczny z 10 proc. wkładem własnym. Są też w stanie podpowiedzieć, który bank udzieli finansowania osobie pracującej w określonej branży. Obecnie sektor pośrednictwa finansowego ma bardzo duży wpływ na to, czy ktoś otrzyma kredyt, czy też nie.

Tabela 1: Wartość kredytów hipotecznych sprzedanych przez członków ZFPF

w IV kwartale 2019 r. i I kwartale 2020 r.

Źródło: Związek Firm Pośrednictwa Finansowego

Dominik Skrzycki, Wiceprezes Zarządu ZFPF, mFinanse: – W pierwszym kwartale 2020 r. obserwowaliśmy kontynuację trendów wzrostowych, jakie występowały w 2019 r. Niesłabnące zainteresowanie klientów zakupem nieruchomości i tym samym potrzeba kredytowania tej inwestycji, przełożyła się na 3 proc. wzrost kw./kw. sprzedaży kredytów hipotecznych. Jest to bardzo dobry wynik, szczególnie jeżeli będziemy pamiętać o tym, że w marcu już mieliśmy do czynienia z kryzysem.

Kredyty firmowe

Łączna wartość kredytów firmowych udzielonych w I kwartale 2020 r. przez ekspertów ZFPF wyniosła blisko 614 mln zł. W porównaniu do ostatniego okresu 2019 r., to wzrost o 4 proc., ale też i spadek o 14 proc., biorąc pod uwagę analogiczny okres zeszłego roku. Wpływ na tę sytuację miało zaostrzenie przez banki warunków przydzielania kredytów dla firm, spowodowane ryzykiem pogorszenia się sytuacji gospodarczej w naszym kraju. Część banków zaczęła z większą uwagą monitorować przedsiębiorstwa, których działalność uzależniona jest od importu z Chin. Pojedyncze banki wstrzymały udzielanie kredytów dla przedsiębiorstw, których wyniki finansowe za końcowy okres 2019 r. nie były wystarczająco zadowalające. Dotyczyło to szczególnie tych podmiotów, których działalność jest wysoce narażona w związku z pandemią lub uzyskały z tego powodu publiczne wsparcie finansowe. Jednocześnie, banki wyszły z inicjatywą czasowego zawieszenia spłat dla obecnych kredytobiorców[1].

Adrian Jarosz, Prezes Związku Firm Pośrednictwa Finansowego, Prezes Zarządu Expander Advisors: – W przypadku kredytów dla firm, I kwartał okazał się lepszy niż poprzedni, co jest jednak normalnym czynnikiem sezonowym. Jednoczenie wartość udzielanych kredytów jest niższa niż przed rokiem. To wynik obaw zarówno banków, jak i przedsiębiorców przed spowolnieniem gospodarczym. Banki już na początku roku zaostrzały kryteria przyznawania tego rodzaju kredytów. Firmy obawiały się rozpoczynać nowe projekty inwestycyjne. Oczywiście, nikt się nie spodziewał aż tak nagłego załamania gospodarczego, z jakim mieliśmy do czynienia od momentu rozpoczęcia pandemii. Jednak zaostrzenie kryteriów i obawy przedsiębiorców ograniczały akcję kredytową w tym segmencie, w całym I kwartale. Niestety, w II kwartale te tendencje jeszcze bardziej przybiorą na sile, co przełoży się na znaczący spadek sprzedaży kredytów dedykowanych przedsiębiorcom.

Tabela 2: Wartość kredytów firmowych sprzedanych przez członków ZFPF

w IV kwartale 2019 r. i I kwartale 2020 r.

Źródło: Związek Firm Pośrednictwa Finansowego

Dominik Skrzycki, Wiceprezes Zarządu ZFPF, mFinanse: – W pierwszym kwartale 2020 r. byliśmy świadkami utrzymującego się zapotrzebowania firm na finansowanie działalności oraz zakupów. Dzięki temu, firmy zrzeszone w ZFPF odnotowały ponad 4 proc. przyrost sprzedaży w tym segmencie i zakończyły kwartał blisko 614 mln zł uruchomionych kredytów dla firm. Niestety, wybuch pandemii COVID-19 oraz powiązane z tym faktem ograniczenia w kredytowaniu firm wprowadzone przez większość banków, są złym prognostykiem dla sprzedaży w kolejnym kwartale.

Kredyty gotówkowe

Łączna wartość kredytów gotówkowych udzielonych za pośrednictwem ekspertów ZFPF od stycznia do marca 2020 r. wyniosła ponad 660 mln zł. W tej kategorii produktów zaobserwowano spadek wynoszący 12 proc. w stosunku do poprzedniego kwartału. Nie był to jednak tylko efekt pandemii.

Adrian Jarosz, Prezes Związku Firm Pośrednictwa Finansowego, Prezes Zarządu Expander Advisors: – W segmencie pożyczek gotówkowych w I kwartale obserwowaliśmy tendencję spadkową. Banki już na początku roku zaostrzały kryteria ich przyznawania. Było to związane z obawami przed spowolnieniem gospodarczym, choć oczywiście nikt się nie spodziewał, że będzie ono tak głębokie, jak to wywołane pandemią. Ograniczenia spowodowały także przepisy nakazujące zwrot części prowizji
w przypadku przedterminowej spłaty pożyczki. Przewidujemy, że w II kwartale wartość udzielonego finansowania będzie znacząco niższa. Na to, z jak dużym spadkiem będziemy mieć do czynienia, wpływ będzie mieć trwający kryzys, który przełoży się zarówno na podejście banków, jak i obawy klientów. Skłaniam się do tezy, że będzie to spadek drastyczny. W dalszej perspektywie kluczowe będzie natomiast to, czy będzie druga fala pandemii, jak bardzo wzrośnie bezrobocie i jak długo będzie ono się utrzymywać na podwyższonym poziomie.

Tabela 3: Wartość kredytów gotówkowych sprzedanych przez członków ZFPF

w IV kwartale 2019 r. i I kwartale 2020 r.

Źródło: Związek Firm Pośrednictwa Finansowego

Dominik Skrzycki, Wiceprezes Zarządu ZFPF, mFinanse: – W pierwszych miesiącach 2020 r. zainteresowanie klientów kredytami gotówkowymi było słabsze niż w IV kwartale 2019 r. Wpływ na taki stan rzeczy zapewne miały zakupy świąteczne, jakich klienci dokonywali na przełomie listopada i grudnia oraz wybuch pandemii COVID-19, która mocno wyhamowała sprzedaż kredytów gotówkowych w marcu. Zaostrzenia, jakie zaszły w politykach kredytowych praktycznie wszystkich banków po ogłoszeniu stanu pandemii, wpłynęły negatywnie na możliwość zaciągania zobowiązań przez klientów, co z kolei przełożyło się na ich niższą sprzedaż. Mimo tego faktu, firmy zrzeszone w ZFPF zamknęły kwartał sprzedażą ponad 660 mln kredytów gotówkowych.

[1] Raport NBP, Sytuacja na rynku kredytowym, II kwartał 2020.

Źródło: Związek Firm Pośrednictwa Finansowego.