Jak podało Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, w ramach wykorzystania środków unijnych z programów na lata 2021-2027 podpisano do 2 czerwca br. umowy na realizację 3 974 inwestycji o łącznej wartości wydatków kwalifikowalnych 78,7 mld PLN, w tym 62,8 mld PLN dofinansowania UE, co stanowi 19,6% dostępnej alokacji środków UE.
Stopień wykorzystania środków w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki jest nieco wyższy. Jak dotąd do dofinansowania skierowano projekty o wartości przyznanego wsparcia ok 8,2 mld PLN, z ok 34,2 mld PLN dostępnego budżetu, co stanowi niespełna 24% wykorzystania dostępnej alokacji. Jak aktualnie wygląda stopień wykorzystania środków w ramach najpopularniejszych konkursów FENG? Ile projektów uzyskało dofinansowanie unijne i jaki procent funduszy jest dalej dostępny dla kolejnych podmiotów składających wniosek? Zapoznajmy się z najnowszymi danymi dotyczącymi postępów w realizacji programu.
Ścieżka Smart z niskim stopniem wykorzystania alokacji
W programie Ścieżka SMART (FENG 1.1) aktualnie do dofinansowania skierowane zostały 234 projekty na łączną wartość dotacji wynoszącą ponad 2,5 mld PLN z blisko 19 mld PLN alokacji do 2027 roku. Oznacza to, że do tej pory wykorzystano zaledwie 10,5% środków przeznaczonych na flagowy instrument dotacyjny wspierający badania, rozwój i innowacje w Polsce.
W 2024 roku zostaną jeszcze ocenione wnioski z drugiego konkursu w PARP – jak podano w komunikacie, w ramach tego naboru dla MŚP wpłynęły 2722 wnioski. W ramach drugiego naboru dla dużych przedsiębiorstw prowadzonego przez NCBR wpłynęło 365 wniosków, natomiast w naborze dla konsorcjów wpłynęło 566 wniosków. W dalszym ciągu trwa ocena wniosków w tych konkursach, w których łączny budżet wyniósł prawie 2,9 mld PLN. Zakładając, że całe budżety powyższych konkursów zostałyby wykorzystane, wykorzystanie alokacji w instrumencie ścieżka SMART wyniosłoby ponad 5,4 mld PLN tj. ok 28% dostępnych funduszy. Oznacza to, że w puli funduszy unijnych w ścieżce SMART w dalszym ciągu pozostanie około 13,6 mld PLN do rozdysponowania do 2027 roku.
– Niski stopień wykorzystania środków w działaniu Ścieżka Smart wcale nie oznacza niewielkiej liczby chętnych na pozyskanie dofinansowania. W pierwszym naborze PARP w 2023 roku na 1496 wniosków jedynie 206 zostało ocenionych pozytywnie, co przekłada się na success rate wynoszący około 14%. W naborze NCBR wpłynęły 134 wnioski, z czego jedynie 28 zostało wybranych do dofinansowania na łączną kwotę wynoszącą prawie 0,5 mld PLN – tutaj succes rate wynosił 21%. Jeszcze gorsze statystyki wynikają z opublikowanych w kwietniu wyników w konkursie na rzecz dostępności. Akceptację przechodzi niewielka część wniosków, przez co nie są wydatkowane całe budżety konkursów. Co więcej, należy założyć, że nie wszystkie pozytywnie ocenione projekty podpiszą umowę o dofinansowanie – ocena trwa tak długo, że prawdopodobnie część projektów stanie się nieaktualna – wyjaśnia Szymon Łokaj, ekspert od pozyskiwania krajowych dotacji w Innology, firmie doradczej wspierającej w aplikowaniu o środki unijne na badania, rozwój i innowacje.
Kolejne konkursy Ścieżka Smart na nowych zasadach
24 maja 2024 ogłoszono kolejne nabory do programu Ścieżki SMART. W ramach działania Ścieżka SMART NCBR ogłosił 2 nabory: pierwszy z budżetem 890 mln PLN oraz drugi nabór na rzecz dostępności z budżetem 445 mln PLN. Oba nabory są adresowane do dużych przedsiębiorstw, samodzielnie występujących o wsparcie. Również PARP ogłosił dwa nabory: dla pojedynczych MŚP (z budżetem 2,1 mld PLN) oraz nabór realizowany z myślą o projektach na rzecz dostępności (z budżetem 0,222 mld PLN). Najbliższe konkursy będą odbywać się na nowych zasadach, co ma spowodować przyspieszenie wydatkowania środków.
Ustalenie nowych zasad konkursów Ścieżka Smart jest wypadkową wielu problemów związanych z trwającą zbyt długo oceną wniosków, a co za tym idzie, obniżeniem jakości tej oceny.
– Przyczyną takiego stanu rzeczy była między innymi zbyt mała ilość ekspertów w stosunku do liczby napływających wniosków, a także, jak wynika z komunikatu PARP, około ⅔ złożonych projektów nie kwalifikowało się do konkursu, a musiały przejść przez całą procedurę oceny wraz z panelem ekspertów – wyjaśnia ekspert z Innology.
Na szczęście nowe konkursy Ścieżki Smart odbędą się na nowych zasadach. Najistotniejszą różnicą w stosunku do poprzednich naborów będzie wprowadzenie dwuetapowej oceny, mającej na celu podstawową selekcję projektów w pierwszym etapie i dopuszczenie do drugiego etapu jedynie projektów, które spełniają kryteria kwalifikacyjne do konkursu. Istotna zmiana dotyczy również podwykonawstwa. W nowym konkursie zniesiono obowiązek wyboru podwykonawcy i podpisanie z nim umowy warunkowej przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Zmiany te mają spowodować przede wszystkim usprawnienie procesu oceny i poprawę jej jakości. To powinno się przełożyć na przyspieszenie wydatkowania środków w kluczowym programie dotacyjnym wspierającym innowacje w Polsce.
Do końca trwania programu FENG zostało jeszcze 3,5 roku, a jednocześnie w dalszym ciągu do dyspozycji pozostaje znaczna większość zaplanowanych środków unijnych. Wszystkie podmioty pragnące pozyskać dotację na rozwój innowacyjnego projektu z pewnością powinny skorzystać z tej okazji, skupiając się przede wszystkim na przygotowaniu wniosku, który dzięki swojej zgodności z założeniami programu będzie mieć największe szanse na pozyskanie funduszy.
Źródło: Innology.
