Miniony rok był dla rynku biurowego wymagającym okresem i sprawdzianem, z którego udało się jednak wyjść obronną ręką – ocenia Katarzyna Zawodna-Bijoch, prezeska i CEO spółki biurowej Skanska w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. W 2022 roku na jeszcze większym znaczeniu zyskają bezpieczne i nowoczesne miejsca do pracy, nowe technologie oraz – jeden z głównych, wciąż intensywnie analizowanych kierunków szeroko rozumianego biznesu – obszar ESG (Environmental, Social, Corporate Governance), związany z ładem środowiskowym, społecznym i korporacyjnym.
Spis treści:
Popyt w górę, podaż w dół – rynek inwestycyjny
Najemcy poszukują elastycznych rozwiązań
Bezpieczeństwo i technologie ważne jak nigdy dotąd
Wyzwania w nowym roku
Popyt w górę, podaż w dół – rynek inwestycyjny
– W 2022 roku oczekujemy poprawy rynku i krystalizowania się nowej normalności. Od marca 2020 roku minęło już sporo czasu. Pewne trendy czy zmiany są już bardzo dobrze widoczne. Bez żadnych wątpliwości możemy stwierdzić, że pandemia mocno wpłynęła na procesy inwestycyjne na rynku komercyjnym – zarówno po stronie deweloperów, jak i inwestorów – mówi Katarzyna Zawodna-Bijoch, prezeska i CEO spółki biurowej Skanska w Europie Środkowo-Wschodniej. – Z jednej strony, przez ostatnich 12 miesięcy obserwowaliśmy wzrost aktywności inwestorów. Coraz chętniej poszukują oni nowych produktów inwestycyjnych i mają coraz większe wymagania w zakresie jakości budynków, szczególnie pod kątem spełnienia kryteriów związanych z ESG. Z drugiej strony widzimy, że deweloperzy ostrożniej podchodzą do rozpoczynania budowy nowych projektów. Mamy więc sytuację, która doprowadzi w najbliższych 2-3 latach do luki podażowej szczególnie w największych miastach. Powodem będzie bardzo ograniczona liczba nowych budynków typu core assets, które te wysokie wymagania spełnią – dodaje Zawodna-Bijoch.
Kwestie związane z ESG będą miały coraz większy wpływ na decyzje inwestorów. Ma to związek nie tylko z coraz większą świadomością w zakresie zrównoważonego rozwoju i wpływu na środowisko, lecz także z wymogami dotyczącymi raportowania działalności w zakresie ESG. Strategie inwestycyjne będą ściśle związane z nabywaniem produktów oraz współpracą z firmami, które spełniają wymagania pod kątem środowiskowym, odpowiedzialności społecznej oraz ładu korporacyjnego. Będzie to miało istotny wpływ na kształtowanie się rynku nieruchomości w 2022 roku. Według raportu Global Capital Markets 2022 Investor Outlook opracowanego przez Colliers, rynek biurowy będzie jednym z trzech najchętniej wybieranych przez inwestorów w EMEA, obok sektora logistycznego oraz BTR/Multifamily.
Najemcy poszukują elastycznych rozwiązań
Kolejnym trendem, który będzie miał znaczenie, jest wzrost zapotrzebowania na elastyczne powierzchnie biurowe wśród najemców, dostosowane do dynamicznie zmieniających się modeli pracy. Mowa tu zarówno o tych podmiotach, które musiały opóźnić procesy decyzyjne ze względu na trwającą pandemię, ale również o firmach, które wybiorą ten region Europy jako destynację dla swoich nowych centrów usług. Coraz częściej można zaobserwować trend relokacji tego typu jednostek z dalszych offshorowych lokalizacji do tych postrzeganych jako bezpieczniejszy kierunek dla kontynuacji i rozwoju biznesu. Pod tym kątem państwa w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, z Polską na czele, są zdecydowanie mocnym punktem na mapie.
Jednym ze stymulatorów wzrostu tej branży jest rosnące zapotrzebowanie na usługi z obszaru IT przy modelach pracy hybrydowej, która w dłuższej perspektywie – i w pewnym zakresie – będzie kontynuowana. Zakres ten zależy od branży i konkretnej firmy. Co jednak ważne, nie wpływa to znacząco na zmniejszanie zapotrzebowania na fizyczną przestrzeń biurową. Potwierdzeniem tego jest rosnące zainteresowanie rozwiązaniami łączącymi tradycyjne biuro z przestrzeniami typu flex.
– Najemcy poszukują elastycznych rozwiązań, dzięki którym dostosują przestrzeń biurową do bieżących potrzeb – zarówno całej firmy, jak i indywidualnych pracowników. Coraz więcej firm decyduje się na opcję biura w wersji core&flex, czyli połączenie tradycyjnej powierzchni biurowej z rozwiązaniami elastycznymi. To umożliwia dynamiczne zarządzanie przestrzenią. Niezależnie od wielkości biura, dziś powierzchnia musi być zaprojektowana tak, by można było ją wykorzystywać na wiele sposobów. Przykładem zmian są chociażby pokoje do pracy cichej, bardziej komfortowe od tradycyjnych, małych budek telefonicznych. Będą to raczej mikrobiura stanowiące część większej przestrzeni biurowej, gdzie można czuć się komfortowo, chociażby uczestnicząc w video- i telekonferencjach. Dodajmy do tego sale do pracy kreatywnej, jak burze mózgów, ułatwiające współpracę i procesy innowacyjne, ale i pomieszczenia do integracji oraz nieco mniej formalnych spotkań – wyjaśnia Katarzyna Zawodna-Bijoch.
Bezpieczeństwo i technologie ważne jak nigdy dotąd
Na sile nabierają też trendy, które dotychczas funkcjonowały jako rozwiązania premium, a dzisiaj zaczynają być powszechnie oczekiwanym przez najemców standardem. Przykładem mogą być wymagające certyfikaty, jak m.in. WELL Core&Shell czy WELL Health-Safety Rating. Ten drugi – ze względu na otaczającą nas rzeczywistość – jest szczególnie pożądany przez najemców. Potwierdza on, że powierzchnie biurowe są w pełni bezpieczne dla ich użytkowników.
– Jesteśmy przekonani, że przyszłością są wysokiej jakości, zdrowe i zrównoważone biura. Dostosowanie do nowych realiów ciągle trwa. Jest to długofalowy proces. Nadrzędnym celem dewelopera powinno być jak najlepsze zrozumienie potrzeb klientów i bliski dialog, który pozwoli wspólnie wypracować szyte na miarę, bezpieczne rozwiązania odpowiadające na ich potrzeby – zarówno w kontekście budowania atrakcyjności miejsca pracy, zachęcenia pracowników do powrotu do biur, jak i tworzenia ponadczasowych projektów interesujących dla inwestorów – mówi Katarzyna Zawodna-Bijoch.
Dalszy rozwój czeka również innowacyjne rozwiązania technologiczne. To m.in. możliwość bezdotykowego wejścia do biura, sprawdzenia, gdzie są współpracownicy, dopasowania oświetlenia i temperatury do potrzeb użytkowników czy zarezerwowania sali. Technologia jest dziś integralną częścią przestrzeni biurowej, odgrywa bowiem kluczową rolę w pracy hybrydowej. Pomieszczenia muszą być wyposażone tak, by móc skutecznie pracować i integrować się w nowej rzeczywistości.
Wyzwania w nowym roku
W nowym roku nie zabraknie również wyzwań dla deweloperów. Rosnąca inflacja, wzrost cen materiałów budowlanych spowodowany pandemicznymi zawirowaniami oraz zaburzonymi łańcuchami dostaw, mniejsza dostępność pracowników czy niska podaż gruntów w atrakcyjnych lokalizacjach będą ważnymi czynnikami, które oprócz zmian w modelu pracy będą miały wpływ na kształt rynku nieruchomości.
– Sytuacja makroekonomiczna jest dynamiczna i pełna wyzwań, dlatego uważnie obserwujemy wszystkie rynki, na których działamy. Od lat realizujemy w Europie Środkowo-Wschodniej nowe inwestycje, które odpowiadają na trendy widoczne dziś na rynku. Dlatego jestem przekonana, że mamy produkty, które trafiają do aktualnych potrzeb klientów. Konsekwentnie obserwujemy rynki, na których działamy i sukcesywnie rozpoczynamy nowe inwestycje. W całym regionie mamy ponad 180 tys. mkw. w budowie w 8 projektach, z czego około 110 tys. mkw. w samej Polsce – podsumowuje Katarzyna Zawodna-Bijoch.
Źródło: Skanska.
