Praca w systemie hybrydowym – biuro powinno się dostosować dla lepszych efektów

Osiecka_Dorota_Colliers_Define
Już w
92% organizacji1 wdrożony został hybrydowy model pracy – wynika z kolejnej edycji raportu Hybrid and Beyond opublikowanego przez Colliers. Jednak nie w każdej firmie przejście na model hybrydowy przebiega bezproblemowo – pomiędzy preferencjami organizacji a oczekiwaniami pracowników istnieje znacząca rozbieżność. W rezultacie w wielu organizacjach model pracy nadal się kształtuje, co wpływa na oczekiwania firm poszukujących przestrzeni biurowych. Najemcy dążą do optymalizacji kosztów najmu, ale muszą również zapewnić sobie odpowiedni poziom elastyczności, która z czasem nabiera coraz większego znaczenia.

Jak wynika z raportu Hybrid and Beyond ’23, praca zdalna lub hybrydowa stały się już nową normą, a 73% respondentów biorących udział w badaniu przeprowadzonym przez Colliers twierdzi, że ich organizacje uważają obecnie wdrożony model pracy za optymalny (rok temu było to 55%). Jednocześnie organizacje starają się zrównoważyć pracę zdalną pracą stacjonarną, niejednokrotnie podejmując działania, które mają na celu zachęcić pracowników do powrotu do biura. Znaczące jest to, że aż 64% organizacji podejmuje takie inicjatywy, a kolejne 9% ­– planuje ich wprowadzenie w najbliższej przyszłości. Nie jest to jednak łatwy proces. Wśród firm próbujących zachęcić pracowników do powrotu, odsetek tych, które napotykają opór ze strony pracowników, wzrósł z 66% do 79% w ciągu roku.

Biorąc pod uwagę to, jak bardzo hybrydowy model pracy zadomowił się w naszej codzienności, szczególnie w mentalności pracowników, organizacje powinny raczej skupić się na dostosowaniu do niego swojej działalności, zamiast dążyć do powrotu do tradycyjnych rozwiązań – tłumaczy Dorota Osiecka, Partnerka w Colliers i Dyrektorka platformy Colliers Define.

Niezależnie bowiem od tego, czy pracownicy pracują zdalnie jeden dzień w tygodniu, czy trzy, skuteczne wdrożenie hybrydowego modelu pracy oznacza zmianę sposobu funkcjonowania organizacji i dostosowanie go do nowej rzeczywistości. Kluczowa jest obecnie umiejętność sprawnego zarządzania modelami pracy i elastyczność w stosowaniu nowych rozwiązań, indywidualnie dopasowanych do celów firmy, sposobu pracy i oczekiwań pracowników. To z kolei wpływa na oczekiwania najemców wobec przestrzeni biurowych. Konstrukcje tradycyjnych umów najmu nie zapewniają organizacjom odpowiedniej elastyczności, tak istotnej z punktu widzenia aktualnych wyzwań, związanych z modelem pracy – dodaje Dorota Osiecka.

Jak zapewnić sobie elastyczność?

W rozwiązywaniu dylematów związanych z przestrzeniami biurowymi pomagają częściowo rozwiązania takie jak biura serwisowe, biura „flex” czy przestrzenie co-workingowe. Nadal jednak z rozwiązań tych korzystają przede wszystkim mniejsze organizacje. Dla dużych przedsiębiorstw mogą one z kolei stanowić dodatkową opcję uzupełniającą portfolio przestrzeni zagwarantowanych w ramach tradycyjnego najmu. Warto bowiem podkreślić, że szczególnie w przypadku dużych firm biuro pełni funkcję integracyjną.

– Szczególnie w dużych organizacjach, gdzie działa efekt skali, koszty związane zarówno z nadmiernym „zapasem”, jak i nazbyt odważną redukcją powierzchni biurowej mogą być znaczące. Najemcy chcą ograniczyć wydatki związane z wynajem powierzchni, z której de facto nie korzystają. Równocześnie muszą radzić sobie z wyzwaniami związanymi z działaniem w dużym rozproszeniu, a nadmierna redukcja powierzchni może uniemożliwić zwiększenie zakresu pracy z biura, w sytuacji gdy organizacja uzna, że jest to w jej najlepszym interesie – zwraca uwagę Dorota Osiecka.

Zalety i wady pracy hybrydowej

Dane zaprezentowane w raporcie Hybrid and Beyond ’23 wskazują, że wpływ pracy hybrydowej na organizacje jest złożony i może przynosić zarówno korzyści, jak i wyzwania. W ciągu minionych 12 miesięcy znaczącej poprawie uległa ocena wpływu pracy zdalnej na work-life balance pracowników. Większość badanych organizacji (65 proc.) ocenia, że praca zdalna ma bardzo pozytywny lub pozytywny wpływ na dobrostan pracowników. Rok do roku znacząco wzrosło również zaangażowanie w budowanie relacji indywidualnych i zespołowych poprzez regularne spotkania jeden na jeden i sesje zespołowe czy organizację regularnych spotkań towarzyskich (wzrost odpowiednio z 46 proc. do 64 proc. oraz z 29 proc. do 46 proc.). Duża zmiana w ciągu minionego roku dokonała się też w obszarze zapewnienia elastycznych warunków pracy (wzrost z 47 proc. do 70 proc.).

Wśród minusów pracy zdalnej respondenci wskazywali, prócz spadku poczucia przynależności do zespołu, pogorszenie przepływu informacji w zespołach i między nimi na poziomie operacyjnym oraz negatywny wpływ na współpracę.

Dobrym pomysłem, aby zminimalizować negatywny wpływ hybrydowego modelu pracy na działalność organizacji, może być przeprowadzenie badań w celu zidentyfikowania zespołów, które skutecznie radzą sobie z wyzwaniami pracy zdalnej. Ich doświadczenia i wdrożone sposoby działania mogą być bowiem wykorzystane do udoskonalenia modelu pracy hybrydowej w całej organizacji – radzi Grzegorz Rajca, psycholog organizacji, ekspert Colliers Define ds. środowiska pracy i zarządzania zmianą. – Wiele wyzwań, które zostały zidentyfikowane w naszych badaniach, może być pokonanych poprzez wypracowanie i rozwijanie modelu pracy w środowisku hybrydowym – dodaje Grzegorz Rajca.

Mapowanie i diagnoza

Wyzwania związane z wypracowaniem przez organizacje efektywnych sposobów funkcjonowania w hybrydowej rzeczywistości wymagają zastosowania odpowiednich narzędzi. „Hybrid Barometer” to zaprojektowana przez Colliers metodologia, która skupia się na diagnozowaniu funkcjonowania organizacji w modelu hybrydowym. Narzędzie pozwala w krótkim czasie zebrać najważniejsze informacje dotyczące kluczowych aspektów funkcjonowania zespołów rozproszonych: wymiany informacji, poczucia spójności zespołu czy koordynacji działań. Dzięki takiej diagnozie organizacje mogą szybko identyfikować potencjalne ryzyka, wskazywać zespoły, które skutecznie radzą sobie z hybrydową rzeczywistością, oraz te, które potrzebują dodatkowego wsparcia.

Hybrid Barometer nie tylko wskazuje obszary wymagające interwencji, lecz także promuje kulturę uczenia się od innych, promując podejście „peer to peer learning”. W rezultacie firmy otrzymują narzędzie pomagające uporządkować skomplikowaną rzeczywistość pracy hybrydowej – tłumaczy Dorota Osiecka.

Hybrydowy model pracy stawia przed kadrą zarządzającą wyzwania związane nie tylko z dostosowaniem logistyki pracy oraz wykorzystywanych narzędzi i technologii, lecz także związane z wprowadzaniem metod skutecznego zarządzania i rozwijaniem kluczowych umiejętności menedżerskich. Wśród licznych korzyści płynących z elastyczności musimy również rozpoznać potencjalne pułapki, takie jak zanik poczucia przynależności, bariery w komunikacji czy ryzyko wypalenia. Kluczem do skutecznego poruszania się w tym krajobrazie jest iteracyjne podejście – metoda ciągłego testowania, oceniania i dostosowywania. Organizacje powinny angażować pracowników w dialog, monitorować wskaźniki ryzyka i być gotowe na szybkie zmiany w odpowiedzi na wykryte problemy. W erze pracy, która zmienia się w zawrotnym tempie, zdolność do rozpoznawania trendów i adaptacji do nich, jak nigdy dotąd, stanowi klucz do sukcesu.

1 Najwięcej ankiet pochodziło z sektora BPO/SSC, sektora produktów i usług IT, sektora usług dla biznesu oraz sektora finansowego (bankowość, ubezpieczenia i inwestycje). Większość uczestników badania reprezentowała duże organizacje, czyli takie, które zatrudniają w Polsce więcej niż 250 pracowników.

Źródło: Colliers.

SAVILLS: Biura dla kancelarii prawnych w Polsce

J.Jędrys + J.Pilch_Savills
Kancelarie prawne są jedną z najaktywniejszych grup najemców na rynku najmu powierzchni biurowych. Z najnowszej analizy firmy doradczej Savills wynika, że od lat preferują one centralne lokalizacje, najbardziej prestiżowe nieruchomości i wysoki standard wykończenia.

Spośród 20 największych kancelarii prawnych w Polsce, 17 ma swoje siedziby w Warszawie, w których zatrudnionych jest około 2300 prawników. Zgodnie z danymi Savills, zdecydowana większość popytu na powierzchnie biurowe w Warszawie dla sektora prawnego w ostatnich latach (92%) zrealizowana została w strefach centralnych. Od 2016 roku firmy prawnicze wynajęły w nich łącznie 125 000 m kw. Najczęściej wybieranymi nieruchomościami przez kancelarie są wieże biurowe oraz odrestaurowane kamienice.

Największe transakcje najmu od 2016 roku i tym samym największe biura należą do kancelarii: CMS (7000 m kw., Varso Tower), DZP (6500 m kw., Rondo 1), Dentons (6300 m kw., EC Powiśle), DLA Piper (5300 m kw., Atrium 2), SKS Kancelaria (5200 m kw., Jasna 26) oraz Greenberg Traurig (5000 m kw., Varso Tower).

W ostatnich latach zespoły reprezentacji najemcy oraz doradztwa budowlanego i projektowego firmy Savills miały okazję pracować z wieloma kancelariami prawnymi, wspierając je w procesie wyboru i aranżacji przestrzeni biurowej. Ich doświadczenia i wnioski, wzbogacone o dane zebrane przez analityków firmy, posłużyły do opracowania raportu „Biura dla kancelarii prawnych”.

Dla branży prawniczej powierzchnie biurowe stanowią szczególnie istotny element nie tylko pracy, ale i budowania wizerunku. Eleganckie, budzące zaufanie i podkreślające renomę firmy biura muszą służyć pracownikom, jak i klientom. Sektor prawniczy jest tym samym jednym z tych, który nie wyobraża sobie pracy bez odpowiedniego biura, a popularność pracy zdalnej pozostaje w nim znikoma. Przekłada się to na preferencje kancelarii jako najemców, gdzie obecnie nie spotykamy się z ruchami optymalizacyjnymi wielkość zajmowanej powierzchni czy gotowością do oszczędności na lokalizacji albo standardzie wykończenia” – mówi Jarosław Pilch, dyrektor działu reprezentacji najemcy w Savills.

Jak podaje Savills w swojej publikacji, na przestrzeni lat zmienił się sposób, w jaki aranżowane są biura kancelarii prawniczych – od gabinetów dla jednej lub dwóch osób przez układ półotwarty i otwarty, aż po wielofunkcyjne przestrzenie, które wymagają wdrożenia rozwiązań różnorodnych, związanych ze specyfiką pracy prawników.

Przykładami międzynarodowych kancelarii prawnych, które w ostatnim czasie zmieniły i otworzyły swoje siedziby w Warszawie są Greenberg Traurig oraz Bird & Bird. Firma doradcza Savills kompleksowo wspierała te projekty zarówno w procesie najmu, jak i doradztwo techniczne i zarządzanie projektem wykończenia nowych przestrzeni biur.

Projektowanie środowiska pracy przez lata uległo zmianom, ale nadal najważniejszym czynnikiem determinującym układ przestrzeni jest model i specyfika pracy, które mają zapewnić optymalne warunki do koncentracji i skupienia na wykonywanych zadaniach. Nowoczesna przestrzeń pracy musi spełniać najwyższe standardy i potrzeby kancelarii prawnych, zapewniając przy tym efektywność, funkcjonalność i estetykę na najwyższym poziomie” – mówi Jakub Jędrys, dyrektor działu doradztwa budowlanego i projektowego w Savills.

Źródło: Savills.

Nieruchomość inwestycyjna GreenWings w Warszawie zatrzymuje na dłużej biurowego najemcę

warszawa-greenwings-offices-lato
Nieruchomość inwestycyjna GreenWings w Warszawie zatrzymuje na dłużej biurowego najemcę.

Firma Xella Polska zdecydowała się zostać na dłużej w warszawskim biurowcu GreenWings. Grupa Xella jest największym na świecie producentem materiałów budowlanych z betonu komórkowego i silikatów, właścicielem marek Ytong, Silka i Multipor. Grupa Xella zatrudnia ponad 5200 osób i jest również jednym z liderów w dziedzinie digitalizacji budownictwa.
W transakcji, przedłużenia najmu ponad 1400 m kw. powierzchni, najemcy doradzała firma Savills.

Zrównoważony rozwój jest wpisany w DNA naszych energooszczędnych materiałów budowlanych. Dlatego przy wyborze warszawskiej siedziby pod uwagę braliśmy przestrzenie do pracy z ekologicznymi certyfikatami, które mają niski ślad węglowy. Pozostajemy w biurowcu GreenWings, bo spełnia takie warunki, doceniamy też elastyczność naszej przestrzeni biurowej, która w ostatnich 8 latach przeszła już sporo zmian, równolegle z przeobrażeniami naszego przedsiębiorstwa. Doceniamy też otwartość zarządcy i właściciela obiektu, którzy wychodzą każdorazowo naprzeciw naszym zmieniającym się potrzebom. Wraz z przedłużeniem najmu szykujemy się do gruntownej modernizacji całej przestrzeni biurowej. Specyfiką Xelli jest, że pomimo możliwości pracy hybrydowej, nasz zespół chce pracować stacjonarnie i spotykać się jak najczęściej w biurze. Planowany remont ma zwiększyć udział powierzchni do spotkań czy konferencji” – mówi Tomasz Malkowski, Specjalista ds. komunikacji i PR Xella Polska.

W dobie bardziej wymagającego czasu na rynku powierzchni biurowych w Warszawie, istniejące budynki cieszą się dużym zainteresowaniem wśród najemców. Firma Xella w Polsce opiera swoją strategię biznesową na idei zrównoważonego rozwoju i budownictwa przyjaznego dla środowiska. Nic więc dziwnego, że kierując się tą zasadą, zdecydowała się pozostać w dobrze zaprojektowanej przestrzeni biurowej w budynku, który wykorzystuje nowoczesne i ekologiczne materiały. Miałem przyjemność reprezentować najemcę w procesie przedłużenia obowiązującej umowy” – mówi Karol Grejbus, dyrektor w dziale reprezentacji najemców, Savills.

To już trzecie przedłużenie umowy najmu firmy Xella Polska w budynku Greenwings, co stanowi najlepsze potwierdzenie, że biurowiec zapewnia optymalne, wspierające komfort użytkowników środowisko pracy. Co ważne, najemca zdecydował się pozostać przy wcześniej zajmowanym metrażu. To jeden z przykładów pokazujących, że mimo dużej popularności pracy zdalnej, biuro nadal stanowi integralny element naszej codziennej pracy. Trudne otoczenie makroekonomiczne sprawia, że jak nigdy wcześniej potrzebujemy innowacji i współpracy zespołowej, a sprzyjające temu warunki oferują przede wszystkim biura” – komentuje Katarzyna Evans, Leasing Manager, Cushman & Wakefield.

mat.pras.

Fotel w biurze to rzecz ważna. Ranking Popular Science

ARC Interiors fotel Steelcase Gesture3

Amerykański magazyn „Popular Science”, ogłosił listę najlepszych ergonomicznych foteli biurowych 2023 roku. Wśród nich znalazły się m.in. dwa fotele Steelcase oraz jeden marki Herman Miller.

Wielogodzinne siedzenie na źle zaprojektowanym fotelu biurowym może prowadzić do bólu pleców, szyi i ramion, osłabienia układu krążenia, zmęczenia, braku koncentracji i zaburzeń trawiennych. Celem dziennikarzy i ekspertów współpracujących z magazynem „Popular Science” było przyjrzenie się i przetestowanie wybranych foteli oferowanych przez znanych i cenionych producentów, w poszukiwaniu rozwiązań, które zapobiegałyby wspomnianym problemom zdrowotnym. Redakcja zapoznała się również z opiniami i recenzjami użytkowników foteli, a w efekcie powstała lista siedmiu najlepszych rozwiązań na rynku, którą otwierają:

1. Gesture firmy Steelcase – uznany za najlepszy ergonomiczny fotel na rynku.

2. Aeron firmy Herman Miller – najlepszy fotel klasy premium.

3. Karman firmy Steelcase – najlepszy fotel ergonomiczny w kategorii ekologicznych rozwiązań.

„Fotel Steelcase Gesture jest prawdopodobnie najlepszym ergonomicznym rozwiązaniem na rynku” – stwierdzili redaktorzy „Popular Science”. Jakie cechy uznali za najbardziej wartościowe? Gesture jest w pełni regulowany i łatwy w obsłudze. Można przesuwać głębokość siedziska do przodu i do tyłu, zmieniać kąt nachylenia i podnosić siedzisko w górę lub opuszczać w dół. A wszystko to za pomocą prostych w obsłudze pokręteł. Fotel ma cztery pozycje blokady odchylenia, jego kółka działają sprawnie także na wykładzinie dywanowej. Na szczególną uwagę zasługuje technologia podparcia pleców 3D Liveback. – Została ona tak zaprojektowana, by naśladować naturalne ruchy kręgosłupa podczas zmiany pozycji – mówi Przemysław Zalewski z ARC Interiors, partnera firmy Steelcase w Polsce. – Z kolei poduszka siedziska tego fotela jest idealnym połączeniem miękkiej, ale strukturalnej konstrukcji, z elastycznym obwodem łagodzącym punkty nacisku. Tym samym komfort siedzenia jest tu naprawdę unikalnym doświadczeniem – dodaje. Dziennikarze docenili również 12-letnią gwarancję oraz dostępność 50 opcji tkanin i kolorów wykończeniowych, dzięki którym można elastycznie dopasować estetykę fotela Gesture do wnętrza.

Według badań cytowanych przez magazyn „Popular Science”, w 2022 roku pracownicy biurowi spędzali ponad 73% dnia pracy w pozycji siedzącej. Chociaż nadal najlepszym pomysłem jest skrócenie tego czasu, ergonomiczne fotele mogą naprawdę wesprzeć pracowników tak, by plecy, szyja czy kark nie bolały i by zła postawa nie prowadziła do trwałych zwyrodnień. Do tych najlepszych foteli do pracy firmy Steelcase warto się przymierzyć odwiedzając showroom ARC Interiors.

Źródło: ARC Interiors.

Colliers podsumowuje I połowę roku na rynku nieruchomości inwestycyjnych w Katowicach

Wojciechowska Katarzyna_Colliers (1)

Colliers podsumowuje I połowę roku na rynku nieruchomości inwestycyjnych w Katowicach. Katowice pozostają w czołówce najszybciej rozwijających się miast w Polsce. O rosnącej atrakcyjności górnośląskiej stolicy świadczy nie tylko 2. miejsce w rankingu na najlepsze miasto do życia w Polsce wg portalu Business Insider, ale także dynamiczna sytuacja na rynku nieruchomości komercyjnych.

W mieście aktualnie powstaje ponad 100 000 mkw. nowej powierzchni biurowej, co plasuje Katowice na 3. pozycji wśród miast regionalnych (po Wrocławiu i Krakowie) pod względem budowy biur. Jednak pierwsza połowa tego roku zdecydowanie należała do najemców. Ze względu na dużą podaż mogli oni przebierać w dostępnych ofertach i sytuacja taka utrzyma się także w drugiej połowie roku.

W pierwszej połowie 2023 roku całkowita podaż powierzchni biurowej w stolicy Śląska wynosiła 726 tys. mkw., z czego 146 tys. mkw. pozostawało dostępne do wynajęcia. Nowych najemców znalazło 25 tys. mkw., co oznacza spadek popytu względem analogicznego okresu w 2022 roku aż o 43%. Rynek skrupulatnie wykorzystał tę sytuację, gdyż w strukturze popytu znaczący, bo wynoszący aż 45%, okazał się udział renegocjacji umów.

Katowice przyciągają firmy poszukujące nowoczesnych powierzchni biurowych w atrakcyjnych cenach. Choć w ostatnim półroczu w mieście nie oddano do użytku nowych przestrzeni, to w ubiegłym roku podaż wyniosła aż 127 tys. mkw. nowoczesnych powierzchni biurowych, a dane wskazują, że ponad 100 tys. mkw. jest obecnie w trakcie budowy. Wybór w Katowicach jest więc w tym momencie naprawdę imponujący, a warunki negocjacyjne zdecydowanie sprzyjają najemcom – mówi Barbara Pryszcz, Dyrektorka Regionalna Colliers w Katowicach.

Lider w regionie

W pierwszym półroczu 2023 roku katowicki oddział Colliers zdecydowanie wyprzedził lokalną konkurencję, reprezentując zarówno najemców, jak i właścicieli budynków podczas transakcji obejmujących łącznie aż 16 tys. mkw. powierzchni. Do kluczowych transakcji wspieranych przez Colliers należy przedłużenie najmu 3,9 tys. mkw. przez Eurofins w Katowice Business Point, renegocjacja 1,7 tys. mkw. przez KPMG w budynku Francuska Office Centre B czy renegocjacje umów przez Medicover oraz Deloitte na wynajem przestrzeni w budynku Face2Face A (odpowiednio na 1,4 tys. mkw. i 1,3 tys. mkw.).

Trendy na rynku

Katowicka oferta nieruchomości biurowych ewoluuje w odpowiedzi na rosnące i zmieniające się potrzeby rynku. Wśród najemców zwiększa się zainteresowanie mniej popularnymi dotąd rozwiązaniami, takimi jak krótkoterminowe umowy najmu czy gotowe przestrzenie biurowe, minimalizujące początkowe koszty działalności. W obliczu wysokiej podaży i stosunkowo niskiego popytu wynajmujący wykazują się dużą otwartością i elastycznością, coraz chętniej odpowiadając na oczekiwania rynku.

Wśród aktualnych trendów, mających wpływ na lokalny rynek, dostrzegamy wydłużenie procesów negocjacyjnych oraz rosnące zainteresowanie mniejszymi powierzchniami biurowymi. Nie spodziewamy się jednak, by katowicki rynek nieruchomości komercyjnych miało dotknąć jakiekolwiek długotrwałe spowolnienie. Mimo stosunkowo niewielkiego popytu w pierwszym półroczu 2023, obserwujemy ciągłe zainteresowanie inwestorów i deweloperów tym regionem. Planowana liczba nowych projektów biurowych nie zmalała, a jedynie zmienia swoją koncepcję zagospodarowania i realizacji bieżących założeń funkcjonalnych oraz innowacyjnych rozwiązań, jak multifunkcyjność oraz dopasowanie do bieżących wymagań rynku i jego użytkowników – podsumowuje Katarzyna Wojciechowska, Associate w katowickim biurze Colliers.

Źródło: Colliers.

Knight Frank o rynku biurowym w Trójmieście w I połowie 2023 r.

Joanna Gomułkiewicz_Knight Frank
Knight Frank o rynku biurowym w Trójmieście w I połowie 2023 r. Na koniec pierwszej połowy 2023 roku trójmiejski rynek biurowy utrzymał trzecią pozycję pod względem wolumenu zasobów powierzchni biurowej w największych miastach regionalnych w Polsce. Wielkość umów podpisanych w tym okresie przez najemców również uplasowała Trójmiasto na trzecim miejscu.

Zasoby biurowe Trójmiasta na koniec czerwca 2023 roku osiągnęły blisko 1,02 mln m kw. W II kwartale do użytku oddano jeden projekt biurowy – Matarnia Office Park A (2 100 m kw., Domesta), a w całym pierwszym półroczu 6 800 m kw. Uzyskana podaż stanowiła zaledwie 6% całkowitego wolumenu nowoczesnej powierzchni oddanej w miastach regionalnych. Na etapie realizacji znajdowało się około 38 100 m kw. i przy założeniu dotrzymania przez deweloperów terminów, blisko 30% projektów w budowie trafi na trójmiejski rynek jeszcze w 2023 roku. Największymi realizowanymi inwestycjami są m.in. Waterfront II (15 000 m kw., Vastint Poland) oraz Punkt (12 500 m kw., Torus), których oddanie do użytku przewidywane jest w 2024 roku.

Aktywność najemców na lokalnym rynku pozwoliła uzyskać Trójmiastu trzecie miejsce pod względem wolumenu podpisanych umów w miastach regionalnych, tuż za Krakowem i Wrocławiem. Wolumen podpisanych umów w I połowie 2023 roku wyniósł 68 600 m kw., co stanowiło 21% wszystkich transakcji zawartych w miastach regionalnych.”komentuje Joanna Gomułkiewicz, dyrektor w Knight Frank.

W strukturze wolumenu transakcji zbliżone wartości przypadły renegocjacjom i nowym umowom. Udział renegocjacji wyniósł 49%, a nowe umowy stanowiły 47% wszystkich transakcji, natomiast 4% przypadły ekspansjom.

Stosunkowo wysoki popyt w pierwszej połowie 2023 roku nie uchronił współczynnika pustostanów przed wzrostem. Na koniec II kwartału wyniósł on 14,3%, zwiększając się o 1,1 pp. w porównaniu do I kwartału. Jednak w odniesieniu do analogicznego okresu w roku poprzednim, współczynnik obniżył się o 1 pp.,” – dodaje Katarzyna Bojar, konsultant w dziale badań rynku w Knight Frank.

Czynsze wywoławcze w Trójmieście na koniec czerwca 2023 roku pozostały stabilne względem poprzedniego kwartału i wahały się od 10,00 EUR do 15,00 EUR za m kw. miesięcznie. Utrzymujące się wysokie koszty budowy, a także wciąż wysokie koszty obsługi kredytów budowlanych hamują możliwości negocjacyjne inwestorów, dlatego zwłaszcza w nowych budynkach możliwy jest wzrost stawek czynszów. Stawki opłat eksploatacyjnych wahały się od 19,00 do 33,00 PLN/m kw./miesięcznie.

Źródło: Knight Frank.

Walter Herz: W jakim kierunku idzie rynek biurowy w Polsce

Mateusz Strzelecki_Walter Herz
Czy firmy dostosowały już powierzchnię do nowego systemu świadczenia pracy? Wolą renegocjować umowy czy raczej przenosić się do nowych lokalizacji?  

Firmy w Polsce chciałyby powrotu pracowników do biur, ale muszą poszukiwać optymalnych rozwiązań, które odpowiadałyby także oczekiwaniom zespołów. W niektórych firmach wszyscy pracownicy pracują z biura, ale stanowią one zaledwie klika, może kilkanaście procent organizacji. Standardem na rynku staje się system 2/3 lub 3/2 dni pracy w tygodniu z biura, a w niektórych przypadkach także znacznie rzadziej. Wielu pracowników, którzy zostali zatrudnieni w pandemii pracuje też z miast, gdzie spółki nie mają siedziby.

Widoczny jest trend optymalizowania powierzchni. Najemcy stawiają na nową, atrakcyjną przestrzeń, wspierającą pracę i kreatywne myślenie. W ten sposób starają się związać pracowników z organizacją oraz integrować teamy. Jak wskazują wyniki badań, które przeprowadziliśmy, większość firm jest zadowolona ze swoich biur w zakresie lokalizacji, ale pracuje nad zmianą ich funkcjonalności, co sprawia, że mamy coraz więcej renegocjacji umów.

Ilość wolnych powierzchni w wysokiej klasy obiektach w ścisłych centrach miast jest mocno ograniczona i często jest o nie wyścig, choć oznacza to umowę co najmniej na 7 lat i zwykle dopłatę do aranżacji lub konsumpcję znacznej części wakacji czynszowych.

Jak przebiegają negocjacje dotyczące partycypacji właścicieli budynków w kosztach fit-out’u?

W tym przypadku wiele się zmieniło w ciągu ostatniego półtora roku. Uczestnicy warszawskiego rynku mają świadomość, że przygotowanie nowoczesnego i funkcjonalnego biura pod klucz w nowym obiekcie to koszt, którego Wynajmujący nie są już w stanie ponieść w 100 proc. Pomimo 7 letnich umów oferowane budżety nie wystarczają na całościową realizację fit-outu. Najemcy często konwertują dodatkowe zachęty lub dokładają do prac. Tym istotniejsza jest teraz rola doradztwa technicznego, które jest głównym elementem optymalizacji kosztów aranżacji.

Na rynkach regionalnych sytuacja jest lepsza, w wielu przypadkach dotyczących kluczowych klientów, przy 5 letnich umowach udaje się dostarczyć powierzchnię wykończoną pod klucz. Wiąże się to natomiast z samą specyfikacja powierzchni i jej typem. Warszawa jako siedziba największych organizacji (w regionach mamy przewagę SSC i BPO) wyznacza trendy. Podejmowane są w niej szerzej zakrojone zabiegi z zakresu designu i ESG, co generuje wyższe koszty.

Jak najemcy radzą sobie ze wzrostem opłat za utrzymanie biur?

Główne wyzwania rynku biurowego to wysokie koszty aranżacji powierzchni oraz wysokość opłat eksploatacyjnych. Naturalnym krokiem dla firm jest tu weryfikacja kosztów eksploatacyjnych. Większość umów narzuca strukturę Triple Net. Najemcy uiszczają zaliczki na poczet realnie poniesionych przez wynajmującego kosztów, co jest zasadne. W przypadku dobrze wynegocjowanej umowy Najemca ma mechanizm weryfikacji rozliczeń, przedstawianych przez Wynajmującego i wnoszenia uwag, które powinny zostać uwzględnione. Na rynku niestety zdarzają się Wynajmujący, którzy w strukturze opłat eksploatacyjnych zawierają pozycje, które nie powinny się tam znaleźć lub rozdzielają koszty w sposób nietransparentny i niekorzystny dla Najemców. Należy również uważać na koszty związane z odsetkiem powierzchni niewynajętej w budynku, które Wynajmujący próbują przerzucać na Najemców.

Coraz większym obciążeniem dla Najemców są ceny energii elektrycznej, które wpływają na wysokość opłat eksploatacyjnych oraz dodatkowo są  kosztem licznikowym. Wielu Wynajmujących chwali się zabezpieczeniem dogodnych stawek oraz inwestycjami, które te koszty obniżają, jak oświetlenie typu LED (standard w nowych obiektach, a powszechna modernizacja w starszych), czujniki ruchu, fotowlotaika czy pompy ciepła, co potwierdzają certyfikaty LEED czy BREEAM. Zastosowane w biurowcach rozwiązania stanowią element rywalizacji o klienta.

Firmy natomiast poszukują nowych, bardziej przyjaznych kosztowo obiektów, zrealizowanych z duchem ESG. Najemcy pytają o rozwiązania z zakresu ESG czy certyfikaty WELL, natomiast są to głównie duże korporacje zagraniczne. Polskie firmy stawiają sobie coraz ambitniejsze cele w tym zakresie, ale mają również na uwadze element kosztowy. Poszukują rozwiązań najbliżej „złotego środka”. Sytuacja jest porównywalna z autami elektrycznymi, idee są słuszne, ale infrastruktura i koszty muszą nadążyć za trendem oraz przepisami.

Jaka jest sytuacja podażowa w Warszawie? Czy na warszawskim rynku brakuje już wolnych biur w centrum?

Rzeczywiście zaczyna brakować dużych powierzchni w Śródmieściu i na graniczącej z nim, bliskiej Woli, w dwóch najbardziej atrakcyjnych dla Najemców dystryktach. W tych lokalizacjach wzrosły też czynsze wywoławcze i mamy w nich już rynek Wynajmującego.

Niepokojąca jest stagnacja w zakresie inwestycyjnym. Na rynek wchodzi niewiele nowych projektów, ale można zauważyć delikatny optymizm i przekonanie, że sytuacja się zacznie polepszać w najbliższych miesiącach. W rejonie centrum miasta w przygotowaniu jest kilka inwestycji, natomiast pojawią się one na rynku dopiero za 2 do 4 lat.

Zgoła inna sytuacja jest na Mokotowie, w największym niegdyś zagłębiu biurowym w kraju na Służewcu, gdzie poziom pustostanów przekracza 20 proc. Najemcy mają tam szerokie możliwości wyboru powierzchni, jak i negocjacji warunków najmu.

Czy to już czas na modernizację starszych budynków w Warszawie? Czy właściciele są skłonni inwestować? 

Odpowiedź nie jest tu jednoznaczna. Są właściciele, którzy inwestują i tacy, którzy chcą sprzedać nieruchomości, bo ponoszone koszty przy niesatysfakcjonującym poziomie dochodów obnażają słabość inwestycji. Można zakładać, że poza konwersjami, będziemy mogli również obserwować coraz liczniejsze wyburzenia starszych obiektów, ponieważ niejednokrotnie grunty, na którym są usytuowane dają niewspółmiernie większe możliwości ich zagospodarowania w zakresie nowych inwestycji. Mamy już przykłady takich realizacji, jak zamiana Atrium w Upper One, czy budowa wielofunkcyjnego kompleksu T22 w miejscu Centrum Jupiter.

Jaka sytuacja jest w regionach? Czy są chętni na biura? Czy będzie przybywało pustostanów? Na których rynkach?

Sytuacja jest zróżnicowana w poszczególnych lokalizacjach. Brakuje wysokiej jakości powierzchni w centrach miast, co najbardziej odczuwalne jest w Warszawie i Krakowie, gdzie jednocześnie średni stan pustostanów jest korzystny dla Najemców. Wysoki poziom pustostanów dotyka Wrocław i Trójmiasto, które zdecydowanie są rynkami Najemców. Brakuje nowych inwestycji, natomiast wydaje się, że w perspektywie 2-3 lat, sytuacja powinna się unormować i osiągnąć zdrową równowagę nowej podaży i popytu. W tej sytuacji przewagę zyskują renegocjacje.

Czy powierzchni nadal poszukują firmy zza wschodniej granicy?

Firmy, które weszły do Polski przed wybuchem konfliktu były to głównie spółki IT, które bardzo prężnie się rozwijają. Od marca 2022 roku napłynęło na polski rynek wiele organizacji ze Wschodu i dynamicznie się u nas rozwija. Podmioty, które relokowały biznes przechodzą obecnie z rozwiązań flex na najem regularny. Niektóre firmy deklarują powrót do swojego kraju, część wróciła już do siebie, ale są one w mniejszości.

Autor: Mateusz Strzelecki, Partner i Head of Tenant Representation w Walter Herz.

Colliers: Optymalne warunki do pracy w biurze

Lenarczyk Marta_Colliers2023

Wojny o pilot do klimatyzacji w biurach nabierają na sile w czasie letnich fal upałów. Czy istnieje sposób na osiągnięcie optymalnej dla wszystkich temperatury? Eksperci Colliers, którzy zarządzają niemal 80 nieruchomościami biurowymi, handlowymi i magazynowymi, tłumaczą, jak można rozwiązać odwieczny konflikt między „za ciepło” i „za zimno”.

Zalecenia vs. rzeczywistość

Nie ma przepisów określających maksymalną temperaturę w biurze, jednak powszechnie przyjmowanym optimum to około 22°C, a latem nawet więcej, bo od 24° C do 26° C – to zalecenia specjalistów medycyny pracy. W przypadku pomieszczeń, w których przebywamy krótko, takich jak lobby czy sklepy, temperatura powinna być uzależniona od warunków atmosferycznych na zewnątrz.

Zalecenia to jedno, jednak praktyka pokazuje, że nie ma czegoś takiego, jak optymalna temperatura, bo każda osoba może mieć bardzo indywidualne potrzeby. Pracownicy biurowi często oczekują, aby latem temperatura w biurach była niższa niż zalecana przez lekarzy medycyny pracy. Często więc temperatura maksymalna, którą ustawiają użytkownicy to mniej niż 24°C. Możemy obserwować wtedy, że część użytkowników jest zadowolona z ustawionych parametrów, inni jednak odczuwają chłód i ubierają kolejne warstwy odzieży. Z kolei w takich przestrzeniach jak sklepy czy recepcje temperatura również często jest ustawiana przez pracowników. W efekcie klienci wchodzący do środka z upału szybko marzną – tłumaczy Marta Lenarczyk, ekspertka z Działu Asset Services w Colliers i dodaje: – Warto także pamiętać, że na odczucia związane z temperaturą w pomieszczenaich mają także inne czynniki.

Należą do nich: zbyt mała ilość świeżego powietrza (mamy wtedy poczucie, że jest nam duszno), nasłonecznienie miejsca pracy, a także oddalenie od nawiewu, co powoduje brak odczucia ruchu powietrza. W takich przypadkach najlepszym sposobem na poprawę komfortu nie jest, wbrew pozorom, obniżanie temperatury, a odpowiednio: przewietrzenie, zastosowanie osłon przeciwsłonecznych, dobre zaprojektowanie ustawienia biurek względem nawiewu klimatyzacji.

Inteligentne oszczędzenie

Poziom temperatury, który chcemy osiągnąć w pomieszczeniu, ma duży wpływ na zużycie energii elektrycznej potrzebnej do ochłodzenia powietrza. Temperatura w pomieszczeniach to też kwestia kosztów utrzymania powierzchni komercyjnych, magazynowych lub biurowych. Dla przykładu – w układzie projektowanym, na schłodzenie danej ilości powietrza nominalnie z temperatury 35°C do 22°C, każda zmiana ustawień o 1°C (w lecie mamy tu na myśli obniżenie oczekiwanej temperatury wewnętrznej) powoduje wzrost zużycia energii o prawie 8%.

Dzięki systemom BMS wyposażonym w odpowiednie funkcjonalności możemy zaprogramować maksymalne wartości odchylenia temperatury od wskazanej przez administratora wartości dla całego systemu. Czyli jeśli obsługa budynku wyznaczy temperaturę dla danej powierzchni na poziomie 24° C, to indywidulany użytkownik może ją zmniejszać lub zwiększać tylko w określonych przez system zakresie, np. +/- 1,5°C – wyjaśnia Marta Lenarczyk.

Takie rozwiązania pozwalają wyeliminować indywidualne oraz chwilowe zapotrzebowanie na chłodzenie, np. wynikające z faktu, że ktoś właśnie wrócił ze spaceru w temperaturze zewnętrznej powyżej 30°C i chce szybko się schłodzić. Oprócz wspomnianych funkcjonalności BMS, na rynku dostępnych jest coraz więcej rozwiazań, które wspierają funkcjonowanie systemów HVAC w zakresie doboru optymalnych nastaw. Zmiany oczekiwanych parametrów realizowane są wówczas na podstawie aktualnego zapotrzebowania i obciążenia cieplnego budynku, liczby użytowników, nasłonecznienia, przewidywanych prognoz pogody oraz dostępnych danych historycznych budynku. Wszystkie te informacje są przetwarzane przez algorytmy i w efekcie zmiany nastaw (czyli np. temepratury nawiewanego przez centrale wentylacyjne świeżego powietrza, czy też jego ilości) realiozwane są optymalnie do obecnego zapotrzebowania, co ogranicza okresy nadmiernego zużycia energii.

Obróbka termiczna powietrza oraz jego transport to jedne z najbardziej energochłonnych procesów technologicznych wykonywanych na budynku. Na podsatwie naszych doświdczeń, jako zarządców nieruchomości komercyjnych, możemy powiedzieć, że nowoczesne systemy BMS, wspierane przez sztyczną intelignecję pozwalają na oszczędność zużycia energii na poziomie nawet 20% – podsumowuje Marta Lenarczyk.

Źródło: Colliers.

Deweloperzy i najemcy zachowują ostrożność

thong-vo-2482-unsplash
Aktywność najemców w biurowych regionach od kwietnia do czerwca była stabilna, a deweloperzy pozostawali ostrożni przy rozpoczynaniu inwestycji. W obliczu wysokich kosztów eksploatacji, coraz większy nacisk kładzie się na usprawnienia i optymalizację powierzchni biurowej. Autorzy cyklicznego raportu z BNP Paribas Real Estate Poland zwracają też uwagę na utrzymujące się na wysokim poziomie czynsze za najlepsze lokalizacje.

STABILNY POPYT

Na koniec drugiego kwartału zasoby nowoczesnej powierzchni biurowej na 8 największych rynkach regionalnych, poza stolicą, przekroczyły 6,5 mln mkw. Od początku roku deweloperzy dostarczyli łącznie ponad 116 000 mkw. powierzchni w 10 budynkach biurowych, z czego 41% trafiło na rynek w okresie od kwietnia do czerwca. Wśród największych oddawanych do użytku w tym okresie inwestycji znalazły się biurowce Ocean Office Park B w Krakowie i Nowy Rynek E w Poznaniu. Pod względem nowej podaży bezkonkurencyjny był Kraków, wypracowując 37% całkowitego półrocznego wyniku.
Duża dostępność powierzchni w istniejących budynkach przekłada się na odraczanie przez deweloperów startu nowych projektów. Decyzje o rozpoczęciu budowy pomagają podejmować podpisane umowy przednajmu na duże powierzchnie. Autorzy raportu wskazują, że w drugim kwartale w całym popycie odnotowano znaczący udział nowych umów najmu. W sumie z umowami przednajmu wyniosły one ponad 70%.
Łączny popyt brutto w drugim kwartale wyniósł prawie 166 tys. mkw. Wynik ten jest zbliżony do popytu jaki zarejestrowano od stycznia do końca marca. Łączne zapotrzebowanie na biura w pierwszym półroczu w porównaniu r/r spadło o niecałe 3%. Ten nieznaczny spadek może sygnalizować pewną stabilizację na rynku.

ŁÓDŹ Z WOLNYMI BIURAMI

Na koniec czerwca, przy dostępnej do wynajęcia na ośmiu rynkach regionalnych powierzchni wynoszącej ok.1,1 mln mkw., średni wskaźnik pustostanów zaliczył wzrost o 0,9 p.p. w porównaniu do pierwszego kwartału i wyniósł 16,8%. Największą pulą wolnych biur dysponowała Łódź (wskaźnik pustostanów 23,4%), a najmniejszą Szczecin (4,4%). Z raportu można wyczytać, że w ujęciu kwartalnym procent wolnej powierzchni spadł w Lublinie (o 1,3 p.p) i we Wrocławiu (1,2 p.p). Co więcej, mimo oddania do użytkowania w stolicy Dolnego Śląska biurowca Brama Oławska z wynajętą powierzchnią stanowiącą około 50% całości, Wrocław nie tylko nie odnotował wzrostu wskaźnika pustostanów, ale w drugim kwartale stał się rynkiem biurowym, który przyciągnął największe zainteresowanie najemców.

Aktywność najemców w regionach utrzymuje się na stabilnym poziomie i coraz mocniej obserwujemy trend optymalizacji zajmowanej powierzchni. Widać, że podpisywane umowy dotyczą mniejszych biur. Średnia wielkość transakcji z pierwszej połowy roku wyniosła około 830 m² w porównaniu z ubiegłorocznym 1000 mkw.

Dorota Mielke, Zastępca Dyrektora, Dział Wynajmu Powierzchni Biurowych w BNP Paribas Real Estate Poland

Najemcy w znacznej części decydują się na pozostanie w dotychczasowej lokalizacji i odnowienia umów. Stanowiły one 33% wszystkich podpisanych kontraktów.

CZAS NA OSZCZĘDNOŚCI I FLEX’Y

Czynsze za najlepsze biura – w najlepszych lokalizacjach z nowoczesnymi rozwiązaniami technicznymi, efektywne energetyczne i spełniające wymogi ESG – utrzymują się na wysokim poziomie, osiągając nawet 16,00-17,00 EUR/mkw. za miesiąc. Wysokie koszty eksploatacyjne sprawiają, że i najemcy, i właściciele nieruchomości coraz odważniej wykonują ruchy w poszukiwaniu oszczędności. Korzyści mają przynosić modernizacje i różnego rodzaju usprawnienia techniczne.
Pierwsze półrocze pokazało, że rynki regionalne są dobrym gruntem dla rozwoju elastycznych powierzchni biurowych. Najemcy coraz częściej są zainteresowani biurami flex. Wśród firm przenoszących się do tego typu   powierzchni są zarówno dynamiczne start-upy, jak i doświadczone przedsiębiorstwa, zwłaszcza z sektora IT, nowych technologii oraz branży kreatywnej i marketingowej.

Coraz mocniejszym graczem na rynku flex’ów, obok Wrocławia i Krakowa, staje się Trójmiasto. Na dziś około 25 tys. mkw. biur w Gdańsku, Gdyni i Sopocie to elastyczne powierzchnie, a do końca roku może ich przybyć jeszcze około 5 tys. mkw.

Agnieszka Witkowska, Konsultantka, Reprezentacja Najemcy, Sektor Biurowy, BNP Paribas Real Estate Poland

W gronie najważniejszych operatorów elastycznych powierzchni w Trójmieście są: Chilliflex, O4 Network, Spaces Gdańsk, Quickwork, Regus, Collab, Leśna Hub, a także Good Space Coworking, City Space, Mind Dock Coworking.

Źródło: BNP Paribas Real Estate Poland.

Nieruchomość inwestycyjna Malta Office Park w Poznaniu z nowym najemcą

fot.: Malta Office Park w Poznaniu

fot.: Malta Office Park w Poznaniu

Nieruchomość inwestycyjna Malta Office Park w Poznaniu z nowym najemcą. Poznański kompleks biurowy zarządzany przez EPP, pozyskał nowego, kluczowego najemcę.

Powierzchnia 4 900 mkw. została wynajęta Wielkopolskiemu Oddziałowi Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Nowy najemca wybrał tę lokalizację w oparciu o określone wymagania, doceniając profesjonalizm zespołu zarządcy oraz merytoryczną i dopracowaną ofertę. Powierzchnie zostaną dostosowane do wymagań i standardów NFZ. Na parterze powstanie dedykowana klientom sala obsługi, a na piętrach 3, 4, 5 znajdzie się biuro najemcy.

– Nasz kompleks jest wyjątkowy pod wieloma względami. Jako pierwszy na świecie uzyskał certyfikację BREEAM In Use v.6 2020 International, który jest nie tylko potwierdzeniem, że obiekt spełnia wysokie normy prośrodowiskowe, jest zarządzany w sposób odpowiedzialny i zrównoważony, ale również zobowiązuje nas do działań na rzecz lokalnej społeczności, co konsekwentnie realizujemy – mówi Sylwia Piechnik, Head of Office Leasing w EPP i dodaje – W rozmowach z NFZ nie bez znaczenia była także elastyczność, z jaką podchodzimy do potrzeb biznesowych naszych najemców. W tym przypadku oprócz komfortowej powierzchni biurowej, na parterze powstanie przestrzeń dedykowana klientom najemcy. Znaczącym udogodnieniem – zarówno dla pracowników, jak i petentów – będzie łatwa dostępność miejsc parkingowych zorganizowana oparciu o system LPR.

Najemca wprowadzi się do obiektu w połowie 2024 r. Wynajęta powierzchnia obejmuje kondygnacje 0, 3, 4 i 5. Strony podpisały umowę na 10 lat.

mat.pras.

Cushman & Wakefield nt pierwszego półrocza na rynku nieruchomości biurowych w Polsce

jason-dent-w3eFhqXjkZE-unsplash

Międzynarodowa firma doradcza Cushman & Wakefield podsumowała pierwsze półrocze na rynku biurowym w Polsce. Na rynkach regionalnych można zaobserwować stopniową odbudowę aktywności najemców. Jednocześnie największe miasta poza Warszawą już w przyszłym roku mogą wejść w okres luki podażowej, która będzie wywołana obserwowanym od pewnego czasu spadkiem wolumenu realizowanych inwestycji.

POPYT: ZAINTERESOWANIE POWIERZCHNIAMI ŚREDNIEJ WIELKOŚCI W WARSZAWIE, ODBUDOWA POPYTU W REGIONACH

Całkowita aktywność najemców w Warszawie w pierwszej połowie 2023 roku wyniosła 325 700 mkw. i była niższa o 32% r/r. Warto zauważyć, że w przypadku stolicy spadek wynika głównie z wysokiego efektu zeszłorocznej bazy z uwagi na zawarcia wielu transakcji wielkopowierzchniowych w 2022 roku. Liczba transakcji była natomiast zaledwie 3% mniejsza od pierwszej połowy poprzedniego roku.

W pierwszym półroczu 2023 roku w strukturze popytu w Warszawie przeważały nowe umowy, które stanowiły ok. 61% wszystkich zawartych transakcji. Renegocjacje i ekspansje odpowiadały odpowiednio za 35% i 4% wszystkich zawartych umów.

Na rynkach regionalnych aktywność najemców była relatywnie duża i wyniosła około 334 000 mkw. w pierwszym półroczu 2023 r., co stanowi jedynie 2% spadku względem bardzo dobrego wyniku z pierwszego półrocza roku poprzedniego. W dyskusjach z najemcami wielokrotnie słyszę głosy niezadowolenia ze stopnia wykorzystania biura przez pracowników. Wiele firm zredukowało wielkość biura, a część najemców mimo wzrostu zatrudnienia, zdecydowała się nie dobierać nowej powierzchni. Tym bardziej ciekawa wydaje się analiza danych makro, która w mojej ocenie wskazuje, że faktyczny obraz rynku to kontynuacja stopniowej odbudowy zainteresowania najemców powierzchniami biurowymi w miastach regionalnych – komentuje Michał Galimski, Partner, Head of Regional Markets, Cushman & Wakefield.

PODAŻ: LUKA PODAŻOWA W REGIONACH SPODZIEWANA JUŻ W 2024 ROKU

Na koniec drugiego kwartału całkowite zasoby nowoczesnej powierzchni biurowej na dziewięciu największych rynkach w Polsce[1] wyniosły niemal 12,8 mln mkw.

W pierwszej połowie 2023 roku skala oddanych projektów była relatywnie niewielka, z czego najwięcej powierzchni powstało w Krakowie, Wrocławiu i Trójmieście – komentuje Vitalii Arkhypenko, ekspert rynku biurowego, Cushman & Wakefield.

Do największych ukończonych w ciągu sześciu miesięcy budynków biurowych należała rozbudowa kompleksu Ocean Office Park w Krakowie (28 600 mkw., Cavatina), ukończenie kolejnego etapu poznańskiego kompleksu Nowy Rynek E (25 100 mkw., Skanska) oraz oddanie trzeciego budynku wrocławskiego kompleksu Centrum Południe (20 900 mkw., Skanska).

W ciągu ostatnich trzech lat na rynku widoczny jest spadek wolumenu nowej powierzchni realizowanych inwestycji. Mimo nieznacznego odbicia, z uwagi na rozpoczęcie budowy pojedynczych biurowców w stolicy i miastach regionalnych, trend ten jest nadal widoczny zwłaszcza w Warszawie, gdzie obecnie w budowie znajduje się ok. 221 000 mkw. W miastach regionalnych w realizacji pozostaje natomiast około 450 000 mkw., w porównaniu do 850 000 mkw. sprzed pandemii – tłumaczy Ewa Derlatka-Chilewicz, Head of Research at Cushman & Wakefield.

Spadek liczby realizowanych nowych inwestycji wynika z utrzymania się wysokiego poziomu kosztów budowy i wykończenia powierzchni, niepewności spowodowanej wojną w Ukrainie oraz ogólnego trudniejszego klimatu gospodarczego w Polsce i na świecie. Według szacunków Cushman & Wakefield warszawski rynek biurowy powiększy się w tym roku o ok. 66 000 mkw., wchodząc jednocześnie w okres tzw. „luki podażowej”, który może potrwać nawet do 2025 r.

W miastach regionalnych łączna nowa podaż w 2023 wyniesie prawdopodobnie 350 000 mkw., co jest wartością o 15% niższą w porównaniu do średniej z ostatnich pięciu lat. Efekt „luki” w regionach będzie opóźniony względem rynku warszawskiego o około rok i może się rozpocząć już w 2024.

WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW I CZYNSZE LEKKO W GÓRĘ

Średni wskaźnik pustostanów w Polsce na koniec czerwca wyniósł 14,2%, co stanowi wzrost o 0,4 pp. względem pierwszego kwartału tego roku i oznacza kontynuację trendu wzrostowego. W stolicy wskaźnik niewynajęcia spadł o 0,2 pp. względem poprzedniego kwartału i wyniósł 11,4%, natomiast wzrosty odnotowano w większości miast regionalnych poza Wrocławiem i Lublinem, osiągając średni wskaźnik 16,8%. Na wszystkich rynkach biurowych objętych analizą dostępna powierzchnia wyniosła 1,81 mln mkw. co oznacza wzrost o 3% względem początku roku.

Stawki za najlepsze powierzchnie biurowe w strefie Centrum w Warszawie wynosiły przeciętnie 22-26 EUR/ mkw./ miesiąc, najwyższe zaś osiągały poziom nawet 28 EUR/ mkw./ miesiąc, natomiast w lokalizacjach poza Centrum oscylowały w granicach 13,50-16,50 EUR/ mkw./ miesiąc.

W miastach regionalnych najlepsze biura w centrum były oferowane średnio w przedziale cenowym 12,50-16,50 EUR/ mkw./ miesiąc. Jednocześnie od początku roku obserwowany jest wzrost stawek czynszu zwłaszcza w budynkach nowo oddawanych – podsumowuje Jan Szulborski ekspert rynku biurowego, Cushman & Wakefield.

Pełna wersja raportu znajduje się na oficjalnej stronie internetowej Cushman & Wakefield.

[1] Warszawa, Kraków, Wrocław, Trójmiasto, Katowice, Poznań, Łódź, Lublin i Szczecin

Źródło: Cushman & Wakefield.

Cushman & Wakefield: Liczba zawieranych w Warszawie transakcji biurowych pozostaje wysoka

anna_kwiatkowska

Jak wynika z danych międzynarodowej agencji doradczej Cushman & Wakefield, drugi kwartał 2023 roku przyniósł ożywienie aktywności najemców odzwierciedlonej w liczbie zawartych transakcji. Ponadto, pomimo trudnej sytuacji gospodarczej, deweloperzy rozpoczęli realizację kolejnych inwestycji, co zwiększyło wolumen powierzchni w budowie.

POPYT: LICZBA ZAWIERANYCH TRANSAKCJI POZOSTAJE WYSOKA POMIMO NIŻSZEGO WOLUMENU WYNAJĘTEJ POWIERZCHNI

Całkowita aktywność najemców w pierwszej połowie 2023 roku wyniosła 325 700 mkw. i była niższa o 32% r/r.

Niższa aktywność najemców w ujęciu ilości wynajętej powierzchni jest związana z efektem wysokiej bazy. W I kwartale 2022 roku nastąpiła kumulacja transakcji zawartych przez pięć wielkoskalowych spółek, które wynajęły łącznie ponad 110 000 mkw. Natomiast ożywienie na rynku najmu jest widoczne w liczbie zawartych transakcji. W pierwszej połowie 2023 roku ten wskaźnik był tylko 3% niższy r/r, choć jednocześnie wyższy o 6% niż tuż przed wybuchem pandemii – komentuje Ewa Derlatka-Chilewicz, Head of Research at Cushman & Wakefield.

Do największych umów zawartych w tym okresie należały: renegocjacja umowy Accenture w budynku Proximo II (8 800 mkw.), wynajęcie 8 700 mkw. przez DPD w ich nowej siedzibie oraz renegocjacja umowy Lionbridge w budynku Taifun (7 100 mkw.).

W pierwszej połowie 2023 roku strukturę popytu zdominowały relokacje, które stanowiły ok. 61% wszystkich zawartych umów. Renegocjacje i ekspansje odpowiadały odpowiednio za 35% i 4% wszystkich zawartych umów – mówi Jan Szulborski, ekspert rynku biurowego.

PODAŻ: RONDO DASZYŃSKIEGO NAJBARDZIEJ ATRAKCYJNĄ LOKALIZACJĄ DLA NOWYCH INWESTYCJI BIUROWYCH

W drugim kwartale 2023 roku w Warszawie oddano do użytku trzy nowe projekty biurowe zlokalizowane w strefach poza centrum o łącznej powierzchni 18 700 mkw. Tym samym, całkowite zasoby stołecznego rynku wyniosły 6,25 mln mkw. Największym ukończonym budynkiem w tym półroczu była kolejna faza projektu The Park (11 000 mkw.; White Star Real Estate).

Według szacunków Cushman & Wakefield warszawski rynek biurowy powiększy się w drugiej połowie roku o ok. 47 500 mkw. w ramach czterech projektów, a całkowita nowa podaż w 2023 roku wyniesie ok. 66 000 mkw.  Oznacza to, że aktywność deweloperska osiągnie w tym roku najniższy poziom od blisko 25 lat. Warto jednak zauważyć, że pomimo niesprzyjającego otoczenia ekonomicznego powierzchnia biurowa w budowie wzrosła o blisko 60 000 mkw. i aktualnie wynosi blisko 221 000 mkw. Przykładem już rozpoczętej inwestycji, wpisującej się w ten trend jest powstający w sąsiedztwie Ronda ONZ kompleks biurowo-hotelowy Upper One. W kolejnych kwartałach spodziewamy się też uruchomienia kolejnych projektów, które będą zlokalizowane w centrum Warszawy – komentuje Anna Górska-Kwiatkowska, Head of Leasing Services w Cushman & Wakefield.

WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW: IM BLIŻEJ CENTRUM TYM MNIEJ DOSTĘPNEJ POWIERZCHNI

Dostępność powierzchni biurowej w czerwcu 2023 roku wyniosła 714 400 mkw. i spadła o 33 300 mkw. względem analogicznego okresu w 2022 roku. Wskaźnik powierzchni niewynajętej w II kwartale 2023 roku wyniósł 11,4%, co oznacza spadek o 0,5 pp. rok do roku i o 0,2 pp. kwartał do kwartału.

Wraz ze spodziewanym ograniczeniem nowej podaży w latach 2023-2025 Cushman & Wakefield spodziewa się dalszej kompresji wskaźnika powierzchni niewynajętej, co pozwoli warszawskiemu rynkowi na wchłonięcie nadwyżki dostępnej powierzchni biurowej, która powstała na skutek tymczasowego ograniczenia popytu w latach 2020-2021.

Najszybsze tempo absorpcji powierzchni będzie obserwowane w strefie centralnej oraz w budynkach postrzeganych, jako nowoczesne i wyposażone w coraz bardziej pożądane przez najemców rozwiązania ESG – dodaje Jan Szulborski.

CZYNSZE: LOKALIZACJA, JAKOŚĆ BUDYNKU I POZIOM OBŁOŻENIA BĘDĄ GŁÓWNYMI ELEMENTAMI WPŁYWAJĄCYMI NA WZROSTY STAWEK CZYNSZU

W pierwszej połowie 2023 roku stawki za najlepsze powierzchnie biurowe w Warszawie wyniosły 22,00-26,00 EUR/ mkw./ miesiąc w strefie Centrum oraz 13,50-16,50 EUR/ mkw./ miesiąc w lokalizacjach pozacentralnych i nie uległy zmianie względem końca 2022 roku.

Z obserwacji Cushman & Wakefield wynika, że projekty w budowie znajdują się obecnie pod największą presją wzrostu stawek czynszu, co wynika ze znacznej ekspozycji na wzrost kosztów zarówno budowy, jak i wykończenia powierzchni.

Z kolei na kształt polityki cenowej w istniejącym zasobie w dużej mierze wpływać będą takie aspekty jak lokalizacja, wiek, standard oraz poziom obłożenia budynków znajdujących się w posiadaniu poszczególnych inwestorów – podsumowuje Ewa Derlatka-Chilewicz.

Pełen raport do pobraniana oficjalnej stronie internetowej ushman & Wakefield.

Źródło: Cushman & Wakefield.

Średnio o 9% wzrosły koszty związane z wykończeniem i wyposażeniem biur w Europie

alexander-pemberton-95212-unsplash
Średnio o 9% wzrosły koszty związane z wykończeniem i wyposażeniem biur w Europie.

Wielka Brytania i Niemcy na czele krajów, w których koszty wykończenia biur są najwyższe. Eksperci prognozują, że spadki cen nastąpią dopiero w 2024 roku.
Jak pokazują dane międzynarodowej firmy doradczej Cushman & Wakefield, pierwsze miejsca na liście najdroższych lokalizacji europejskich pod względem wykończenia i wyposażenia biur zajmują kluczowe miasta w Wielkiej Brytanii i w Niemczech. Z kolei w krajach regionu Europy Środkowo-Wschodniej, po okresie wzrostu kosztów, ceny osiągnęły w końcu bardziej stabilny i przewidywalny poziom. Jednocześnie wciąż rosną oczekiwania użytkowników w stosunku do przestrzeni biurowych. Wpływ na to mają zarówno zmiany spowodowane pandemią, jak i kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem.

Koszty wykończenia biur w Europie (w walucie euro) wzrosły o ok. 9% w ciągu ostatniego roku, a aktualne stawki kształtują się średnio na poziomie 2 214 euro za metr kwadratowy w formule „all-in”*, przy wykorzystaniu w projekcie najwyższej jakości materiałów. Mimo, że oznacza to znaczny wzrost cen r/r, to jest on w zasadzie zgodny z maksymalnym wskaźnikiem inflacji odnotowanym w Wielkiej Brytanii i w strefie euro. W regionie Europy Środkowo-Wschodniej (CEE) koszty wykończenia powierzchni biurowych wzrosły średnio o 13% r/r, w tym o 15% w Polsce, o 12% w Czechach, o 10% na Słowacji i o 15% na Węgrzech, na co wpływ miał – podobnie, jak w przypadku całej strefy euro – bardzo wysoki poziom inflacji.

Przygotowany przez ekspertów Cushman & Wakefield ‘Przewodnik po kosztach wykończenia biur w regionie EMEA’ obejmuje 25 kluczowych miast w Europie i przedstawia średnie koszty aranżacji biur w zależności od standardu wykończenia. Przewodnik pozwala najemcom dokładniej zaplanować budżet na realizację projektów związanych z przygotowaniem czy remontem biura.

Źródło: Cushman & Wakefield.

Firma Regesta S.A. przedłuża wynajem powierzchni komercyjne w ramach inwestycji Park Tychy DC1

white_star_bierun_high-0432-v.2

Spółka Regesta, której działalność koncentruje się na transporcie samochodowym, spedycji i logistyce, przedłużyła kontrakt na wynajem powierzchni magazynowej i biurowo-socjalnej w Parku Tychy DC1. Aktualnie najemca korzysta z ponad 17 000 mkw. W negocjacjach spółkę Regesta reprezentowała firma doradcza Newmark Polska.

Obecna na rynku od ponad 28 lat spółka Regesta zajmuje się kompleksową obsługą klientów m.in. w zakresie transportu drogowego (krajowego i międzynarodowego), transportu morskiego i logistyki kontraktowej. W liczbach działalność firmy prezentuje się imponująco: zatrudnia ona ponad 640 osób, należące do niej samochody pokonują codziennie ponad 100 000 km, a liczba realizowanych przez nią każdego roku zleceń przekracza 86 000. Dynamiczny rozwój połączony z koniecznością sprostania oczekiwaniom klientów to główne powody, dla których Regesta S.A. przedłużyła kontrakt na najem powierzchni magazynowo-biurowej w Parku Tychy DC1. W obiekcie firma będzie obecna przez kolejne 5 lat. Spółka Regesta prowadzi operacje także w innych parkach, w tym na Pomorzu o łącznej powierzchni ponad 100 000 mkw.

– Firma REGESTA cały czas prężnie się rozwija, także na Śląsku. Magazyn w Bieruniu jest dla nas bardzo ważny ze względu na bliskość do kluczowych klientów z branży automotive działających w obrębie Tychów i Gliwic. Cieszymy się, że renegocjacje z firmą Whitestar przebiegły pomyślnie, jesteśmy zadowoleni z naszej wieloletniej współpracy – mówi Marcin Szostak, Dyrektor ds. logistyki w REGESTA S.A.

– Podejmując decyzję o przedłużeniu dotychczasowej umowy, spółka Regesta wzięła pod uwagę nie tylko własne potrzeby wynikające z planów dalszego rozwoju, ale także fakt, że obecna lokalizacja umożliwia pracownikom bezproblemowy dojazd. Dziękujemy klientowi za zaufanie, jakim nas obdarzył, po raz kolejny wybierając zespół Newmark Polska. Jest nam niezwykle miło, że możemy uczestniczyć w rozwoju naszego partnera, zapewniając mu optymalne warunki do dalszego wzrostu – mówi Janusz Dudek, Starszy Doradca w Newmark Polska.

– Przedłużenie umowy najmu przez firmę Regesta SA umacnia naszą biznesową współpracę. Bardzo cieszy fakt, że nasi dotychczasowi najemcy decydują się na dalszy rozwój swojego biznesu w zarządzanej przez nas przestrzeni i doceniają strategiczną lokalizację, wysoką jakość projektu i nasze codzienne działania jako  zarządcy  oraz leasing managera tej inwestycji – mówi Urszula Rasmussen, Head of Industrial Leasing w White Star Real Estate.

Źródło: Newmark Polska.

Firma Rebel wprowadza się do nieruchomości komercyjnej 7R City Park Gdańsk Airport I

7R_City_Park_Gdansk_Airport_I
Firma Rebel wprowadza się do nieruchomości komercyjnej 7R City Park Gdańsk Airport I.

Deweloper specjalizujący się w budowie wysokiej jakości magazynów, firma 7R, nawiązuje współpracę z firmą Rebel, największym sklepem hobbystycznym w Drodze Mlecznej. Rebelianci przejmą wkrótce obiekt 7R City Park Gdańsk Airport I.

W ostatnich latach intensywnie się rozwijamy i wydajemy coraz więcej gier, więc potrzebujemy miejsca, żeby je wszystkie pomieścić! Jesteśmy bardzo zadowoleni ze współpracy z 7R, która pozwoliła nam znaleźć idealne miejsce dla naszego biznesu. Nowy magazyn zapewni nam więcej przestrzeni i lepszą logistykę, dzięki czemu będziemy mogli jeszcze sprawniej realizować zamówienia naszych klientów – mówi Paweł Gorczyński, Administration Manager w Rebel.

Nieruchomość magazynowa 7R City Park Gdańsk Airport I składa się z trzech hal wyposażonych w ekologiczne rozwiązania. Łączna powierzchnia obiektu wynosi ok. 40,5 tys. mkw. Park magazynowy znajduje się 4 km od lotniska Lecha Wałęsy, 800 metrów od zjazdu z trasy S6, 13 km od centrum Gdańska i 25 km. od portu w Gdyni.

– Rebel to dla wielu kultowa już marka. Cieszymy się, że nasze magazyny przyciągają rynkowych liderów. 7R City Park Gdańsk Airport I to idealny projekt dla dynamicznie rozwijających się firm: elastyczny, ekologiczny i świetnie skomunikowany z Trójmiastem – mówi Marzena Taube, Regional Leasing Director w 7R.

Źródło: 7R.

Sieć sklepów Stokrotka wynajęła blisko 6900 mkw. powierzchni magazynowo-biurowej w nieruchomości inwestycyjnej Panattoni Park Białystok II w Choroszczy

kamil_zachSieć sklepów Stokrotka wynajęła blisko 6900 mkw. powierzchni magazynowo-biurowej w parku magazynowym Panattoni Park Białystok II w Choroszczy należącej inwestora Accolade. To już druga w ostatnim czasie transakcja Stokrotki, w której doradzali jej eksperci międzynarodowej firmy Cushman & Wakefield.

– Dynamicznemu rozwojowi sieci towarzyszy konsekwentna rozbudowa naszej bazy logistycznej. W tym roku Stokrotka otworzy 1000. sklep. Stawiamy więc na inwestycje magazynowe klasy A w pełni dostosowane do potrzeb branży spożywczej. To pozwala zapewnić klientom naszych sklepów stały dostęp do najwyższej jakości produktów – tłumaczy Daria Raganowicz, specjalista ds. PR i komunikacji zewnętrznej, Stokrotka.

W nieruchomości inwestycyjnej Panattoni Park Białystok II Stokrotka zajmie prawie 6700 mkw. powierzchni magazynowej oraz ok. 200 mkw. powierzchni biurowej.

– Transakcja Stokrotki w parku magazynowym Panattoni stanowi kontynuację naszej udanej współpracy. Jest to kolejna podpisana przez tę sieć w ostatnim czasie umowa, w której mieliśmy przyjemność doradzać. Funkcjonowanie Stokrotki na rynku magazynowym Białegostoku potwierdza duży potencjał inwestycyjny Polski Wschodniej, w tym Podlasia. Dalszemu zwiększaniu atrakcyjności gospodarczej tego regionu będzie sprzyjać konsekwentne zwiększanie podaży nowoczesnych projektów przemysłowo-logistycznych oraz rozbudowa zaplecza infrastrukturalnego w sąsiedztwie Białegostoku – komentuje Kamil Żach, Key Account Executive, Associate, Industrial Agency, Cushman & Wakefield.

Nieruchomość inwestycyjna Panattoni Park Białystok II składa się z dwóch budynków magazynowych o łącznej powierzchni ok. 36 000 mkw. Każdy z nich oferuje nowoczesne doki rozładunkowe, bramy z poziomu „0”, szerokie place manewrowe, a także przestronne przestrzenie biurowe z możliwością indywidualnej aranżacji. Inwestycja została zrealizowana zgodnie z zasadami zrównoważonego budownictwa, dzięki czemu spełnia kryteria certyfikatu BREEAM na poziomie „Very Good”.

 Białystok to lokalizacja z ogromnym, ale wciąż niezagospodarowanym potencjałem. Panattoni dostarczając nowoczesną powierzchnię przemysłową wspiera rozwój regionu, który cieszy się coraz większym zainteresowaniem inwestorów – zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Zlokalizowanie Panattoni Park Białystok II w Chroszczy blisko trasy S8 pozwala na sprawne połączenie z takimi ośrodkami jak Warszawa, Łódź czy Wrocław. Do stolicy Polski dotarcie zajmuje zaledwie 2 godziny. Dodatkowo w niewielkiej odległości od parku znajdować się będzie węzeł trasy S19 (Via Carpatia), czyli szlaku transportowego wzdłuż wschodniej granicy Unii Europejskiej – od Litwy poprzez Polskę, Słowację, Węgry, Rumunię, do Grecji. To sprawia, że park zyskuje ogromny potencjał międzynarodowy – mówi Dorota Jagodzińska, Managing Director w Panattoni. – Po całkowitym wynajęciu naszego pierwszego projektu spekulacyjnego w regionie, niesłabnącym popytem cieszy się również Panattoni Park Białystok II. To tylko potwierdza, że Podlasie potrzebuje nowoczesnej powierzchni przemysłowej, a naszym zadaniem, jest temu popytowi sprostać – dodaje.

Źródło: Cushman & Wakefield.

Nieruchomość inwestycyjna Varso Tower w Warszawie pozyskała nowego biurowego najemcę – AFI Europe Poland

VarsoTower001Nieruchomość inwestycyjna Varso Tower w Warszawie pozyskała nowego biurowego najemcę – AFI Europe Poland.

HB Reavis, międzynarodowa firma specjalizującą się w tworzeniu przestrzeni pracy, podpisała umowę najmu z firmą AFI Europe Poland. Polski oddział inwestora koncentrującego się na projektach mieszkaniowych i komercyjnych zajmie 30 piętro nieruchomości komercyjnej w Warszawie. Najemca wynajął blisko 730 mkw. powierzchni biurowej w Varso Tower. Wprowadzi się on do nowego biura w Varso Tower pod koniec 2023 roku.
Nieruchomość komercyjna Varso Tower to część wielofunkcyjnego miejsca zrealizowanego przez HB Reavis, w które wchodzą biura, hotel, centrum innowacji oraz pasaż handlowy mieszczący m.in. restauracje, klub fitness i przychodnię. Ponad 70% powierzchni biurowej w inwestycji zostało już wynajęte.

Źródło: HB Reavis.

REDD podsumowuje sytuację na rynku nieruchomości biurowych w pierwszym półroczu 2023 roku

Krzysztof Foks

Całkowite istniejące zasoby nowoczesnej powierzchni biurowej na ośmiu głównych rynkach regionalnych (Kraków, Wrocław, Trójmiasto, Katowice, Poznań, Łódź, Lublin, Szczecin) wyniosły na koniec czerwca 6,91 mln m kw. Niezmiennie największymi rynkami biurowymi w Polsce (po Warszawie) pozostawały Kraków (1,73 mln m kw.), Wrocław (1,46 mln m kw.) oraz Trójmiasto (1,11 mln m kw.) – pokazują dane REDD, największej i najnowocześniejszej bazy danych o rynku nieruchomości biznesowych w tej części Europy.

W pierwszej połowie roku największym powodzeniem wśród najemców, poza Warszawą, cieszył się rynek wrocławski, gdzie odnotowaliśmy transakcje na 106,9 tys. m kw. biur. Dobre sześć miesięcy miał też Kraków, w którym łączna powierzchnia transakcji wyniosła 61,5 tys. m kw. Jednak rynki regionalne zamknęły półrocze z wynikiem o 12,8 proc. niższym w porównaniu do roku ubiegłego – mówi Krzysztof Foks, Head Of Research, REDD, finne.pl.

W okresie od stycznia do czerwca 2023 r. na rynkach regionalnych do użytkowania oddano 12 inwestycji o łącznej powierzchni biurowej wynoszącej 148 tys. m kw. Największymi inwestycjami ukończonymi w tym okresie były:

– Nowy Rynek – Budynek E w Poznaniu (27,3 tys. m kw.),
– Ocean Office Park B (24,4 tys m kw.),
– Centrum Południe – Budynek 3 we Wrocławiu (20,5 tys. m kw.)

W czerwcu 2023 r. współczynnik pustostanów oszacowany dla głównych rynków regionalnych kształtował się na poziomie 15,3 proc., co daje łącznie 1,05 mln m kw. powierzchni biurowej dostępnej do wynajęcia od zaraz. Najwyższy współczynnik powierzchni niewynajętej odnotowano w Łodzi (19,4 proc.), zaś najniższy w Trójmieście (11,1 proc.).

W czerwcu 2023 r. popyt na nowoczesne powierzchnie biurowe na rynkach regionalnych osiągnął 56 tys. m kw. Łącznie od początku roku popyt na biura poza Warszawą wyniósł 365 tys. m kw.

Źródło: REDD.

Colliers zarządcą biurowej nieruchomości inwestycyjnej Wola Retro w Warszawie

Wola Retro_Warszawa

Firma Colliers jest zarządcą biurowej nieruchomości inwestycyjnej Wola Retro w Warszawie.

Firma doradcza Colliers rozpoczęła współpracę z Adventum Group. Colliers przejął w zarządzanie nową inwestycję w Warszawie. Mowa o biurowej nieruchomości inwestycyjnej Wola Retro, której zakup właściciel sfinalizował pod koniec kwietnia 2023 roku. Jest to kolejna już nieruchomość w stolicy kraju w portfolio Colliers.
Ukończony w 2019 roku biurowiec Wola Retro znajduje się przy ulicy Skierniewickiej 16-20 na warszawskiej Woli, stanowiącej nowe centrum biznesowe miasta. Budynek składa się z dwóch części: przedwojennej, odrestaurowanej niskiej zabudowy (fasada) o powierzchni 6 900 mkw. oraz nowoczesnego, 14-kondygnacyjnego komponentu o powierzchni 19 000 mkw. zaprojektowanego przez pracownię Kuryłowicz & Associates. 

– Warszawa to niezmiennie największy rynek biurowy w Polsce. Obserwujemy stale rosnące zapotrzebowanie na nowe powierzchnie. Szczególnie Wola jest jedną z najszybciej rozwijających się dzielnic miasta, a jej atrakcyjność przyciąga coraz więcej międzynarodowych funduszy, czego przykładem jest transakcja sfinalizowana przez Adventum Group. Inwestorów i najemców interesują zwłaszcza nieruchomości, które zostały zrealizowane zgodnie ze strategią zrównoważonego rozwoju. Cieszymy się, że Wola Retro jest kolejnym prestiżowym budynkiem w naszym portfolio w Warszawie, który łączy elementy historyczne z nowoczesnymi. Nasza wiedza na temat zarządzania tego typu inwestycjami pozwoli zapewnić użytkownikom najlepsze doświadczenia – mówi Agnieszka Krzekotowska, Senior Partnerka, Dział Zarządzania Nieruchomościami, Colliers.

Źródło: Colliers.

Grupa Reesco zmodernizowała warszawskie biuro grupy spółek Danone

fotomohito_bobrowiecka_030_9909

Grupa Reesco zmodernizowała warszawskie biuro grupy spółek Danone.

W drugim kwartale 2023 roku Grupa Reesco, jako generalny wykonawca, przeprowadziła szereg prac remontowo-budowlanych w warszawskiej siedzibie grupy spółek Danone. Spółki Nutrcia Polska, Żywiec Zdrój oraz Danone obecnie zajmują łączną powierzchnię ponad 7000 m.kw przy ul Bobrowieckiej. Za aranżację było odpowiedzialne studio projektowe Trzop Architekci. Rolę doradcy technicznego oraz nadzorcy inwestorskiego przyjęła firma b4PM. Za główny cel realizacji postawiono powiększenie biura o dodatkowe 2000 m.kw. z zachowaniem najwyższych standardów wykonania.

– Coraz bardziej rośnie świadomość wpływu człowieka na naszą planetę i chęć minimalizowania jego negatywnego wkładu, np. poprzez tworzenie powierzchni przyjaznych środowisku. Grupa spółek Danone to pionier w zakresie wdrażania praktyk zrównoważonego rozwoju, dlatego tym bardziej cieszę się, że mogę uczestniczyć w projektach służących poprawie nie tylko komfortu pracy obecnych pracowników, lecz także minimalizacji wpływu na środowisko komentuje Krystian Moś, Director, Project & Construction Management z Grupy Reesco.

Źródło: Grupa Reesco.

BNP Paribas Real Estate o najmie i inwestycjach kapitałowych na rynku biurowym

mari-helin-tuominen-38313-unsplash

Popyt na powierzchnię biurową w 2022 r. znów na historycznych poziomach. Po obiecującej końcówce 2021 r., rok 2022 przyniósł potwierdzenie ożywienia na europejskim rynku biurowym. Popyt w dalszym ciągu napędza rosnące zainteresowanie najemców budynkami ekologicznymi, które uwzględniają kwestie CSR oraz oferują udogodnienia dostosowane do hybrydowego modelu pracy.

Całkowity wolumen transakcji w ubiegłym roku na 17 największych rynkach wyniósł 9,169 mln mkw., co oznacza wzrost o 10% w porównaniu z 2021 r. Jest to jednocześnie wynik zbliżony do średniej długoterminowej.
Największy wzrost aktywności najemców w stosunku do 2021 r. odnotowano w Dublinie (+63%), Warszawie (+48%), Centrum Londynu (+45%), Mediolanie (+28%) i Madrycie (+26%).
Podobną skalę wzrostu popytu zaobserwowano na wszystkich 26 rynkach europejskich. Całkowita aktywność najemców w 2022 r. zamknęła się wynikiem 11 mln mkw. i była o 11% wyższa względem poprzedniego roku.

„Hybrydowy model pracy coraz bardziej się upowszechnia, co sprawia, że najemcy poszukują lokalizacji w najbardziej centralnych dzielnicach i nowoczesnych budynkach oferujących elastyczne rozwiązania. Biuro staje się niezbędnym narzędziem w rękach firm, dzięki któremu mogą przyciągać i zatrzymywać utalentowanych pracowników, koncentrując się przy tym na ich dobrostanie, a także zapewnić optymalne udogodnienia pozwalające zwiększyć wydajność poszczególnych zespołów oraz osiągnąć cele środowiskowe i ograniczyć zużycie energii. Apetyt na najlepsze nieruchomości biurowe w centralnych lokalizacjach przekłada się na wzrost stawek czynszowych na prawie wszystkich rynkach” – komentuje Laurent Boucher, Prezes BNP Paribas Real Estate Advisory Europe 7.

Źródło: BNP Paribas Real Estate.

Newmark Polska: jakie biura na wynajem interesują przedsiębiorców?

Anna-Szymanska_Newmark-Polska

Najemców nie stać na pomyłki, ani utratę najlepszych pracowników. Korporacje są skłonne zrezygnować z części powierzchni i w ten sposób dostosować się do niższych budżetów, ale jeszcze bardziej niż do tej pory zależy im na biurach w dobrych lokalizacjach i nowoczesnych budynkach, spełniających wymogi ESG – mówi Anna Szymańska, Dyrektor Działu Powierzchni Biurowych w Newmark Polska.

O jakie biura najemcy pytają w „trudnych czasach”?

O najlepsze. Dobrze skomunikowane transportem publicznym, a w stolicy blisko metra. Klasycznym przykładem takich biur są budynki zlokalizowane przy Rondzie Daszyńskiego, które od początku cieszyły się ogromnym zainteresowaniem i bardzo szybko zostały wynajęte. Wiele firm relokowało się tutaj np. ze Służewca Przemysłowego. Korporacje są skłonne zrezygnować z części powierzchni i w ten sposób dostosować się do niższych budżetów, ale jeszcze bardziej niż do tej pory zależy im na biurach w dobrych lokalizacjach i nowoczesnych budynkach, które spełniają wymogi ESG.

Dlatego też, decydując się na relokacje, gros firm wyprowadza się z peryferyjnych lokalizacji i wynajmuje powierzchnie bliżej centrum. Lepsze biuro zwiększa szansę na pozyskanie najlepszych pracowników, którzy mają też wyższe wymagania. Taki trend obserwujemy szczególnie w sektorach, które konkurują o talenty, jak IT czy sektor bankowy. One wybiorą atrakcyjne budynki, z dostępem do usług oraz modnych miejsc. Nasze doświadczenie pokazuje również, że pracownikom zależy na dostępie do: centrum medycznego, drogerii, siłowni, restauracji, kantyny czy kawiarni.

Jak w kilku ostatnich latach zmieniły się biura?

Nikt nie ma już chyba złudzeń, co do tego, że praca hybrydowa, która miała być tylko na okres lockdownu, zostanie z nami na dłużej. Przez ostatnie ponad trzy lata firmy skrupulatnie analizowały swoje potrzeby oraz możliwości, ucząc się, jak łączyć model pracy w biurze z wykonywaniem obowiązków online. W efekcie sama przestrzeń biurowa też musiała się zmienić. Organizacje coraz częściej odchodzą od przypisanych, spersonalizowanych miejsc pracy, wybierając formułę activity based working. W nadchodzących kwartałach będziemy obserwowali dalszą transformację przestrzeni biurowych w kierunku miejsc wspierających integrację oraz pracę kreatywną i zespołową.

Model hybrydowy umacnia również fakt, że wiele firm nie poradziło sobie z rosnącymi kosztami najmu…

Dlatego wysyłając pracowników na dwa albo trzy dni pracy w domu szukają oszczędności. A, jak wiemy, na rynku biurowym szczególnie dotkliwe były i nadal są podwyżki opłat eksploatacyjnych, które w ciągu roku wzrosły z kilkunastu do nawet 40 zł za metr kwadratowy w niektórych lokalizacjach. Część firm zmniejszyła w tym czasie swoje powierzchnie, inne ją skonsolidowały – z dwóch albo trzech lokalizacji do jednej. Posiadając mniejsze biura, przy podobnym zatrudnieniu, muszą włożyć więcej energii w wykorzystanie posiadanych zasobów. I tutaj z pomocą przychodzą różnego rodzaju systemy informatyczne i aplikacje, dzięki którym pracownicy mogą samodzielnie rezerwować biurka, sale konferencyjne, szafki czy miejsca parkingowe. W związku ze wspomnianymi konsolidacjami powierzchni, kłopotem może być przede wszystkim ograniczona liczba tych ostatnich.

Pomimo spowolnienia aktywności deweloperskiej, zainteresowanie najemców na warszawskim rynku biurowym wróciło do poziomu sprzed pandemii. Czy stolicę czeka luka podażowa?

Już teraz firmy poszukujące dużych biur do wynajęcia mają ograniczony wybór, szczególnie w centralnych lokalizacjach. Aktualnie w stolicy buduje się około 180 tys. mkw., z czego tylko 60 tys. mkw. trafi na rynek w tym roku. Według wstępnych prognoz luka podażowa potrwa do 2025 roku, jednak rynek się zmienia i nie mamy pewności co do tego, czy wszystkie projekty zostaną dostarczone w założonych terminach. Ze względu na problemy z podażą, część firm odkłada decyzje o relokacji na kolejne dwa – trzy lata. Nie chcą wynajmować przy ograniczonym wyborze, konkurując o dostępne powierzchnie z innymi organizacjami.

Jednocześnie wielu firmom kończą się kontrakty podpisywane na popytowej górce, w latach 2018 i 2019. Przypomnę tylko, że w 2018 roku firmy wynajęły rekordowe 1,5 mln mkw., a rok później prawie 1,6 mln mkw. powierzchni biurowej. W tym roku większość z nich będzie musiała zdecydować, co dalej.

I co dalej?

Tak, jak wspomniałam – z powodu ograniczonego wyboru, ale również wysokich kosztów adaptacji oraz utrzymania biura, będziemy mieli w tym roku do czynienia z dużą falą renegocjacji. W ubiegłym roku w Warszawie renegocjacje stanowiły prawie 40 proc. wszystkich podpisanych umów i myślę, że w tym roku utrzyma się podobny trend.

Dodatkową opcją dla najemców, która znowu coraz częściej pojawia się na rynku, jest podnajem. W trakcie pandemii dostępnej było dużo takiej powierzchni, mówiliśmy wtedy o ok. 130 tys. mkw. wystawionych na podnajem w stolicy. Potem ten trend trochę osłabł, a teraz znowu widzimy, że firmy po pandemii zweryfikowały swoje potrzeby i będą chciały zrezygnować z części metrów. Jeśli w umowach najmu nie mają zagwarantowanych opcji zmniejszenia powierzchni, spróbują je podnająć.

Gdyby dzisiaj podpisywały swoje kontrakty, to zadbałyby o takie opcje w zapisach?

Myślę, że wielu najemców spróbowałoby to zrobić, a nawet tak robią. Ostatnie trzy lata bardzo zmieniły rynek nieruchomości, najemcy mają inne potrzeby, a wynajmujący są w stanie iść na ustępstwa, jakich nie dopuszczali kilka lat temu. Mówię tutaj przede wszystkim o elastyczności w umowach. W sytuacji, gdy firmy są niepewne swojej przyszłości, czy kierunku rozwoju na najbliższe lata, konieczne są klauzule pozwalające na pewną elastyczność. Bez tego nie poszlibyśmy dalej. Negocjując kontrakt, firmy – na ustalonych zasadach – chcą zabezpieczyć sobie możliwość skrócenia okresu najmu, dobrania powierzchni albo jej redukcji. Nie wszystko jest oczywiście możliwe, ale doradzając naszym klientom, staramy się, jak najlepiej poznać ich potrzeby oraz możliwe ścieżki rozwoju organizacji, a potem negocjować najważniejsze zapisy.

Elastyczność jest i jeszcze przez jakiś czas pozostanie ważnym aspektem na rynku nieruchomości. Firmy nie tylko chcą elastycznego najmu, ale też elastycznie aranżują swoje powierzchnie, np. zamawiając wielofunkcyjne meble, które mogą być stołem do spotkań projektowych, a za chwilę udaje się je przearanżować na miejsca do siedzenia i audytorium.
Źródło: Newmark Polska.

Notino wynajęło powierzchnię w nieruchomości komercyjnej MDC2 Park Łódź South

MDC2 Park Łódź South Leased by Notino

Notino wynajęło powierzchnię w nieruchomości komercyjnej MDC2 Park Łódź South.

Nieruchomość komercyjną MDC2 Park Łódź South tworzą dwa budynki dystrybucyjno-logistyczne o planowanej łącznej powierzchni GLA ponad 80 000 m2. Projekt jest zlokalizowany w Głuchowie – 19 km na południe od granicy Łodzi, i posiada bezpośredni dostęp do węzła Tuszyn. Niewątpliwym atutem lokalizacji w pobliżu Łodzi jest dostęp do wykwalifikowanej kadry pracowniczej obejmującej według badań firmy Randstad ponad 43 000 pracowników mieszkających w powiecie łódzkim wschodnim w strefie oddalonej zaledwie 15 minut od MDC2 Park Łódź South.
Deweloperem projektu jest MDC2. Inwestycja powstaje we współpracy z Fortress Real Estate Investments Limited (Fortress), spółką notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych w Johannesburgu (JSE), która posiada nieruchomości komercyjne, zarządza nimi i je rozwija. Fortress jest właścicielem oraz partnerem finansujący inwestycję.
Wynajęty przez Notino budynek będzie dostosowany do indywidualnych potrzeb, tak aby umożliwić magazynowanie oraz dystrybucję szerokiej gamy produktów najemcy.

mat.pras.

Grupa Cartonplast na dłużej w nieruchomości inwestycyjnej Logicor Mysłowice

Logicor-Myslowice-1

Grupa Cartonplast na dłużej w nieruchomości inwestycyjnej Logicor Mysłowice.

Specjalizująca się w dostarczaniu przekładek i palet z tworzywa sztucznego Grupa Cartonplast przedłuża umowę najmu ponad 3650 mkw. powierzchni magazynowo-biurowej w Logicor Mysłowice. Najemcę w procesie renegocjacji reprezentowała firma doradcza Newmark Polska.

– Do pozostania w dotychczasowej lokalizacji naszego Klienta zachęciły atrakcyjne warunki najmu. Możliwość dalszego użytkowania parku magazynowego oznacza dodatkowe oszczędności, gdyż firma unika kosztów związanych z relokacją – mówi Michał Kozar, Senior Associate w Dziale Powierzchni Magazynowych i Przemysłowych firmy Newmark Polska. – Cieszymy się, że Grupa Cartonplast uznała nas za zaufanego partnera i powierzyła nam zadanie wynegocjowania jak najlepszych warunków w ramach przedłużenia umowy.

Nieruchomość inwestycyjna Logicor Mysłowice to nowoczesne centrum logistyczne znajdujące się na terenie największego okręgu przemysłowego w Polsce – Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Lokalizacja w pobliżu węzła komunikacyjnego łączącego trasy A4, E40 i S1 sprawia, że z magazynów można prowadzić dystrybucję zarówno krajową, jak i międzynarodową.

mat.pras.

We Wrocławiu przybywa elastycznych powierzchni biurowych

Business Link_Centrum Południe (4)

We Wrocławiu przybywa elastycznych powierzchni biurowych. 

W czerwcu br. we Wrocławiu oficjalnie wystartowała nowa lokalizacja operatora biur elastycznych Business Link. W biurowcu Centrum Południe, wybudowanym przez firmę Skanska przy ul. Powstańców Śląskich, najemcy mogą korzystać z ponad 1700 mkw. nowoczesnej przestrzeni biurowej. Pierwszą lokalizacją spółki w stolicy Dolnego Śląska był obiekt Green2Day, znajdujący się przy ulicy Szczytnickiej.

– Dzięki otwarciu nowej przestrzeni oferta biur elastycznych we Wrocławiu staje się jeszcze bardziej dostępna dla tutejszych firm i ich pracowników. Dostępność jest w tym kontekście absolutnie kluczowa, ponieważ rynek coraz mocniej oczekuje biur dobrze zlokalizowanych, z dogodnym dojazdem –„na wyciągnięcie ręki”. Mamy przekonanie, że jesteśmy dla wielu pracowników „trzecim” miejscem pracy, uzupełniającym ofertę biur tradycyjnych i pracy z domu. Systematyczna budowa sieciowości biur w największych miastach Polski to element naszej strategii, który będziemy chcieli rozwijać na fali rosnącego zainteresowania sektorem flex – podkreśla Ewelina Kałużna, dyrektor zarządzająca w Business Link i dyrektor Strategic Workplace Advisory w Skanska.

Nieruchomość inwestycyjna Epol Office w Krakowie z nowym najemcą

EPOL Office

Nieruchomość inwestycyjna Epol Office w Krakowie z nowym najemcą.

Klient poufny z branży budowlanej, został nowym najemcą krakowskiego biurowca Epol Office, należącego do spółki Epol Holding. Transakcja koordynowana była przez agencję doradczą Corees Polska.
Nieruchomość komercyjna Epol Office jest czterokondygnacyjnym obiektem biurowym o powierzchni całkowitej ponad 6300 m2. Aktualnie oferuje w pełni wykończone powierzchnie biurowe klasy A.

– Niezmiernie miło mi powitać kolejnego Najemcę w naszych przestrzeniach. Dziękuję za docenienie Epol Office zarówno pod względem jakości wykończenia oddanych do dyspozycji wnętrz jak i jego lokalizacji – w centrum tzw. krakowskiej doliny krzemowej, zapewniającej doskonały dostęp do obiektu komunikacją miejską, ale również, co istotne, możliwość szybkiego dojazdu do obwodnicy i dalej autostrady A4. Działając zgodnie z naszą dewizą: „Biznes to proces satysfakcjonowania klienta, a nie produkcja towarów lub świadczenie usług” zapewniamy Najemcom najwyższy poziom świadczonych usług w postaci serwisu kawowego, technicznego i sprzątającego oraz niezwykłą atmosferę – dodaje Aneta Kmiecik, Kierownik oddziału Kraków w Epol Holding.

– Jako reprezentant wynajmującego w tym procesie, serdecznie dziękuję wszystkim stronom za jego efektywne i wzorowe przeprowadzenie. Serdecznie gratuluję zarówno najemcy nowej powierzchni, jak i przedstawicielom Epol Holding kolejnej transakcji, przybliżającej nas do pełnej re-komercjalizacji Epol Office. Dziękuję za współpracę,
a poszukujących powierzchni na Ruczaju – zapraszam pod adres Bobrzyńskiego 12. – podsumowuje Tomasz Skrzypek, Leasing Director w Corees Polska.

mat.pras.

Podaż nieruchomości z rekordem, rośnie liczba pustostanów

anders-jilden-Sc5RKXLBjGg-unsplash

Podaż nieruchomości z rekordem, rośnie liczba pustostanów. Pierwszy kwartał 2023 r. na rynku magazynowym przyniósł rekordowe wyniki po stronie podaży, przybliżając łączne zasoby do poziomu 30 mln m kw. Na początku roku dało się zaobserwować spadek wolumenu projektów w budowie i mniej podpisanych umów, w porównaniu z rekordami przypadającymi na rok 2021 i 2022. Autorzy cyklicznego raportu z BNP Paribas Real Estate Poland zwracają też uwagę na silną pozycję sektora e-commerce, który jest i będzie paliwem dla rynku powierzchni logistycznych i magazynowych.

Od stycznia do końca marca 2023 r. krajowy rynek powierzchni przemysłowo-logistycznych urósł o 1,89 mln m kw. Rekordowa podaż na koniec pierwszego kwartału oznacza, że w ciągu zaledwie trzech miesięcy na rynku pojawiło się 40 proc. powierzchni, jaka została dostarczona na rynek przez cały ubiegły rok. Autorzy raportu zwracają uwagę na trend wzrostowy wskaźnika pustostanów. Od I kwartału 2022 roku do końca minionego kwartału odsetek niewynajętych powierzchni wzrósł o 3,1 p.p., i na koniec marca wyniósł 6,4 proc. To najwyższa odnotowana wartość od początku 2021 roku. Zmianie uległa również struktura umów najmu. Większy udział zanotowały odnowienia kontraktów, które pod koniec marca stanowiły 45 proc., podczas gdy rok temu przypadło na nie 27 proc.

Nasze obserwacje pokazują wzrost niewynajętej powierzchni, który jest pokłosiem intensywnego rozwoju infrastruktury w ostatnich latach. Pomimo niskiego stopnia absorpcji tych nowych powierzchni, sytuacja nie powinna niepokoić. Wskaźnik pustostanów, choć rosnący, utrzymuje się na relatywnie umiarkowanym poziomie. Nasze prognozy na cały 2023 rok sugerują, że przyniesie on nieznacznie wyższy wskaźnik niewynajętych powierzchni niż obserwowaliśmy w 2022 roku.

mówi Tomasz Arent, dyrektor Działu Powierzchni Przemysłowych i Logistycznych, BNP Paribas Real Estate Poland.

Źródło: BNP Paribas Real Estate Poland.

Polski rynek biurowy – jak kształtuje się sytuacja w sektorze po I kwartale 2023 r.?

austin-li-201808-unsplash

Polski sektor biurowy odbudowuje swoją pozycję po trudnym okresie zastoju, z jakim musiał się zmierzyć w czasie pandemii koronawirusa. Na mapie kraju przybywa stale nowych powierzchni biurowych do wynajęcia, jednak da się zauważyć, że inwestorzy zachowują się bardziej ostrożnie przy realizacji nowych projektów komercyjnych.

Spis treści:
Inwestorzy na rynku biurowym w Polsce wciąż czujni
Duże miasta wciąż stabilne
Modyfikacja systemu pracy kontra popyt na przestrzenie biurowe
Coworki na tapecie
Na czym zależy najemcom biurowym?
Ceny materiałów budowlanych nie zachęcają do wchodzenia w nowe projekty
Rynek biurowy musi pozostać elastyczny
Przyszłość rynku biurowego w Polsce – czego można się spodziewać?

Inwestorzy na rynku biurowym w Polsce wciąż czujni

W I kwartale 2023 roku inwestorzy i deweloperzy cały czas zachowywali czujność, jeśli chodzi o sektor biurowy w Polsce. Rynek wciąż nie jest na tyle stabilny, aby deweloperzy hurtowo dostarczali nowe powierzchnie biurowe na wynajem. Na zmniejszoną podaż wpływ mają różne czynniki. Z jednej strony inwestorzy zdają sobie sprawę z mniejszego zainteresowania biurami na wynajem. Z drugiej widzą, że ceny materiałów budowlanych i wykończeniowych wciąż są wysokie, co przekłada się na mniejszą rentowność potencjalnej inwestycji, jaką mieliby rozpocząć.

Duże miasta wciąż stabilne

Największą stabilność jeśli chodzi o poziom popytu i podaży można dostrzec w największych polskich miastach, takich jak Warszawa, Kraków czy Wrocław. Także Trójmiasto trzyma silną pozycję i stale przyciąga nowych najemców. W aglomeracjach miejskich powstaje najwięcej nowoczesnych biurowców. Inwestorzy zdają sobie bowiem sprawę z tego, że w dużych metropoliach mają szansę na możliwe najszybsze znalezienie potencjalnych najemców, przy utrzymaniu satysfakcjonujących stawek na wynajem.

Modyfikacja systemu pracy kontra popyt na przestrzenie biurowe

Należy mieć na względzie, że na bieżącą kondycję rynku biurowego w Polsce wpływ ma także zmieniający się system pracy. W okresie lockdownu, który został wprowadzony na początku pandemii koronawirusa w Polsce, Polacy musieli przestawić się na domowy system pracy. Biura stacjonarne zostały zamknięte, przez co zarówno pracownicy, jak również ich pracodawcy, musieli odnaleźć się w nowych warunkach. Jak się szybko okazało, tzw. home office sprawdził się na tyle dobrze, że wielu pracowników po dziś dzień wykonuje swoje obowiązki służbowe z zacisza własnego domu. Jest też wiele osób, które pracują w tzw. systemie hybrydowym. Oznacza to, że część służbowych obowiązków osoby te wykonują w stacjonarnym biurze, a część z dowolnego miejsca, jak choćby własne domostwo.

Coworki na tapecie

Z uwagi na zmieniające się trendy pracownicze, w I kwartale 2023 roku wciąż możemy obserwować dużą popularność przestrzeni coworkingowych. Tego rodzaju przestrzenie biurowe cieszą się dużą popularnością z uwagi na swobodę pracy, jaką zapewniają. Z przestrzeni tych można też często korzystać w sposób elastyczny, tj. wedle potrzeb, bez konieczności podpisywania umów na wynajem lokalu na okres długoterminowy. Taki rodzaj wykorzystywania profesjonalnie przygotowanych biur do pracy zachęca wielu pracowników.

Na czym zależy najemcom biurowym?

Na co najemcy często zwracają uwagę przy poszukiwaniu idealnej lokalizacji pod swój biznes? Oczywiście cena wynajmu jest jednym z istotniejszych kryteriów poszukiwań. Pod uwagę brana jest również wysokość kaucji oraz szczegółowe zapisy zawarte w umowie najmu. Najemcy poszukują komfortowej przestrzeni do pracy, jednak ilość pomieszczeń i ogólna powierzchnia biura na wynajem to kwestia bardzo indywidualna.
Z pewnością bardzo ważna jest lokalizacja biurowca. O ile dla jednych firm bardziej dogodna będzie lokalizacja w ścisłym centrum miasta, a dla innych na jego obrzeżach, o tyle są cechy wspólne każdego z tych wyborów – dobry i łatwy dojazd. Mowa tutaj zarówno o dojeździe komunikacją miejską, jak również samochodem.
W tym momencie przechodzimy do kwestii parkingu, którego obecność również stanowi ogromną wartość dodaną. Dobrze, jeśli okolica zapewnia możliwość skorzystania z bezpłatnych miejsc parkingowych. Wybór tak zlokalizowanego biura wydaje się najkorzystniejszym pomysłem. Dobrze jest również, kiedy biurowiec posiada własny parking, na przykład podziemny. Również tak usytuowane biura są bardzo chętnie wynajmowane.
Pozostaje jeszcze kwestia standardu biura. Często jednak idzie on w parze z ceną najmu, w związku z czym najemcy często poszukują optymalnej oferty.
Jeszcze jedną istotną dla coraz większej liczby najemców rzeczą jest poziom ekologiczności danej inwestycji biurowej. W celu uzyskania zielonej certyfikacji, zarządcy budynków biurowych starają się o uzyskanie odpowiedniego certyfikatu. Często jego to popularny system BREEAM lub LEED.

Ceny materiałów budowlanych nie zachęcają do wchodzenia w nowe projekty

Warunki, jakie obecnie panują na rynku, nie sprzyjają deweloperom. Ceny materiałów budowlanych cały czas utrzymują się na wysokim poziomie. Także ceny materiałów wykończeniowych trzymają wysokie ceny. Oznacza to, że koszty realizacji inwestycji bardzo wzrosły. Takie zmiany nie pozostają obojętne na późniejsze koszty najmu poszczególnych lokali biurowych w ramach inwestycji. Z uwagi na wyższe koszty realizacji biurowca, ceny wynajmu biur też będą wyższe. To z kolei może przełożyć się na mniejsze zainteresowanie lokalami biurowymi na wynajem po stronie potencjalnych najemców.

Rynek biurowy musi pozostać elastyczny

Z uwagi na wciąż zmieniające się trendy a także mało stabilną sytuację gospodarczą oraz utrzymującą się na wysokim poziomie inflację, polski rynek biurowy musi pozostać elastyczny. Oznacza to, że właściciele nieruchomości komercyjnych oferujących powierzchnie biurowe na wynajem, muszą stale obserwować rynek i reagować na zmiany, które na nim zachodzą. Tylko dzięki takiemu podejściu będą mogli utrzymać oferowane przez siebie biura na takim poziomie, aby były one dla najemców atrakcyjne.
Podejście to było widoczne w okresie pandemii koronawirusa, kiedy zaostrzone były warunki wykonywania pracy przez określoną liczbę osób w jednym pomieszczeniu. Dla przykładu – wzrosła popularność biur gabinetowych, które zapewniały większe poczucie bezpieczeństwa i higieny pracy. Właściciele biurowców, które oferowały powierzchnie typu open-space, czyli duże, otwarte biura, szybko zareagowali. Biura typu open-space były niejednokrotnie przekształcane za pomocą ścianek działowych na biura gabinetowe.
Kolejnym krokiem, jaki podjęło wielu inwestorów, było zwiększenie poziomu higieny w łazienkach i częściach wspólnych. Montowane były dozowniki z płynem antybakteryjnym, zwiększano częstotliwość sprzątania biur itp.
Szybkie wprowadzanie zmian zapewniło właścicielom biurowców utrzymanie zainteresowanie swoimi obiektami komercyjnymi wśród dotychczasowych najemców, a także zachęciło nowych do podpisywania umów najmu powierzchni biurowych.

Przyszłość rynku biurowego w Polsce – czego można się spodziewać?

Czego można się spodziewać po rynku biurowym w Polsce? Z pewnością na mapie kraju będą pojawiały się nowe inwestycje komercyjne w sektorze biurowym. Można założyć, że większość z nich deweloperzy i inwestorzy będą realizować na terenie dużych aglomeracji miejskich. Jest to bezpieczniejsza opcja, ponieważ można założyć, że w dużym mieście łatwiej będzie można pozyskać najemcę.

Redakcja
Komercja24.pl

Remonty starszych nieruchomości biurowych stają się opłacalne

jhon-jim-5BIbTwXbTWk-unsplash

Remonty starszych nieruchomości biurowych stają się opłacalne.

W szczycie sprzedaży kredytów hipotecznych branża remontowo-wykończeniowa wynagrodzenie dostawała tuż po wykonanej pracy, a nawet przed. Nie zawsze na fakturze.
Teraz, po spadku liczby zleceń indywidualnych, znalazła zatrudnienie przy przebudowie starych budynków biurowych, które wymagają zmniejszenia energochłonności i modernizacji zgodnej z ESG.
Firm szukających pracy po spadku zleceń z mieszkaniówki jest dużo, wpływa to na ich oczekiwania finansowe i twardość w negocjacjach.
W 2022 roku rozpoczęto budowę tylko 200 tys. nowych mieszkań. To o 27,8% mniej niż w 2021 roku. W przypadku deweloperów spadek liczby rozpoczętych budów przekroczył nawet 30% (30,7% mniej niż w 2021 roku). Podobne uwarunkowania utrzymują się w pierwszych miesiącach tego roku -pozwoleń na budowę lub zgłoszeń wydano o 34,3% mniej niż w analogicznym okresie 2022 roku (dane GUS). To oczywiście efekt wysokich stóp procentowych i drogich kredytów, na które gwałtownie spadło zapotrzebowanie. W 2022 r. banki udzieliły 126 tys. kredytów mieszkaniowych, a więc o 50,8% mniej niż w roku 2021. Także pod względem wartości udzielonych kredytów w roku 2022 spadek sięgnął ponad 49% (dane Związek Banków Polskich).

Firmy wykończeniowe schodzą z mieszkań, pukają do biur
Dwa lata temu na ekipę wykończeniową czekało się dłużej niż na rehabilitację z ZUS. Powstało setki nowych firm remontowo-budowlanych, które korzystały na hossie w branży. To już jednak przeszłość. Zmniejszone zapotrzebowanie na wykańczanie mieszkań i domów spowodował, że budowlańcy zmuszeni są, szukać nowych zleceniodawców. Są duże szanse, że ich znajdą.

– Z naszych rozmów z mikro i małymi firmami budowlanymi wynika, że zapotrzebowanie na ich usługi ciągle jest duże, zmienili się jednak główni zleceniodawcy. Nie są to już Kowalski z Nowakiem, którzy wykończają mieszkanie i płacą od ręki, a nawet dużą część prac zaliczkują. Teraz dużą grupę zleceniodawców stanowią zarządzający biurami. Ci jednak negocjują stawki bardziej asertywnie, nie są też skłonni płacić zaraz po wykonaniu zlecenia. Wolą przez miesiąc, a czasem nawet dłużej przetrzymać pieniądze. Powstaje czasowa luka pomiędzy wykonanym zleceniem, a przelewem. To powoduje, że wielu przedsiębiorców budowalnych szuka finansowania pomostowego, które pozwoli im przetrwać do przelewu – mówi Marek Sikorski z Finea, firmy mikrofaktoringowej.

Luka podażowa napędzi modernizacje w starszych budynkach
Wg raportu CBRE w Warszawie współczynnik pustostanów w obiektach biurowych sprzed 2010 roku, czyli liczących 13 i więcej lat wynosi 15,5% wobec 4,5% w obiektach z lat 2015-19. Podobnie jest w innych miastach. Mniejsza skala oddawanej w ostatnich miesiącach powierzchni biurowej (w Warszawie w tym roku do użytku nie oddano jeszcze żadnego biurowca – CBRE) powoduje wzrost zainteresowania starszymi obiektami. Je trzeba jednak przebudować, podnieść standard, ale i dostosować do bardziej energooszczędnego funkcjonowania. Na spory boom w modernizacjach starszych budynków wpływają również regulacje ESG, które są ważne dla coraz większej grupy najemców. Ci, których nie przekonują kwestie zrównoważonego rozwoju potrafią liczyć pieniądze i maja świadomość, że za energię i ogrzewanie starszego, niedostosowanego budynku trzeba płacić więcej. Poprawa efektywności jest możliwa, ale do tego potrzebni są budowlańcy.

– Zleceniodawcy biznesowi twardo negocjują umowy, a prace są fakturowane i rozliczane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Na przelew z takich kontraktów czeka się dłużej, warto jednak zwrócić uwagę, że taka sytuacja ma też pozytywne konsekwencje. Firma budowlana realizująca dużo małych zleceń wykończeniowych w prywatnych domach jest mało wiarygodna dla instytucji bankowych. Brak długoterminowych umów powoduje, że nie mają szans na kredyt. W przypadku realizacji zleceń dla parków biurowych umowy są rozpisane na wiele miesięcy, a płatnikiem jest duża i często solidna firma. To powoduje, że łatwiej jest uzyskać finansowanie faktoringowe, bo zasadą jego udzielania jest analiza przyszłych zleceń i umów podpisanych z solidnymi płatnikami. To, że chcą płacić miesiąc czy dwa po zakończeniu pracy nie jest kłopotem, tak działa duża część polskiej gospodarki i mało kogo to (niestety) dziwi – dodaje Marek Sikorski z Finea.

Ekspert eFaktor twierdzi, że po finansowanie przychodzą nie tylko małe, kilkuosobowe firmy, które po przejściu na pracę dla właścicieli biur muszą wprawdzie dłużej czekać na pieniądze, ale stali się też bardziej wiarygodni dla instytucji finansowych.

– Zdarzają się też coraz częściej średnie firmy, które kładą na stole duże kontrakty na przebudowy biur. Wcześniej realizowały dwa – trzy takie zlecenia rocznie, teraz dwukrotnie lub trzykrotnie więcej. Oczywiście w tej sytuacji ich pozycja w negocjowaniu finansowania jest lepsza – Mateusz Skowronek z eFaktor, firmy faktoringowej.

Wg eksperta jest to pewna forma cywilizowania zasad współpracy firmy z branży budowlanej i docenienia ich wkład w PKB.

W Polsce jest obecnie około 13 mln m kw. biur, zaś średni współczynnik pustostanów wynosi około 13,5%. To w dużej mierze spośród nich będą w najbliższych 2-3 latach czerpać potencjalni najemcy. Stanie się to jednak po przebudowie i podniesieniu efektywności energetycznej. Odświeżenia i dostosowania do standardów rynkowych wymaga niemal 2 mln m kw. powierzchni.

materiał prasowy

Shoper z nowym oddziałem – firma otwiera nowe biuro w Bydgoszczy

Shoper otwiera biuro w Bydgoszczy

Shoper z nowym oddziałem – firma otwiera nowe biuro w Bydgoszczy.

Właściciel najpopularniejszej w Polsce platformy e-commerce na abonament otwiera kolejny oddział – tym razem w Bydgoszczy. Nowa lokalizacja skupia zespół specjalistów z dziedziny marketingu internetowego. Ich zadaniem jest wspieranie przedsiębiorców z różnych branż w poprawie widoczności online oraz zwiększaniu sprzedaży.

Kolejne biuro Shoper otwiera się w Bydgoszczy, w nowoczesnym biurowcu Chillflex Preludium na ul. Ogińskiego 2. Powstanie bydgoskiego oddziału wiąże się z wyodrębnieniem ze struktury spółki działu Digital Advertising pod opieką nowego szefa.

– Właściciele biznesów mają coraz większą świadomość tego, jak ważne w budowaniu wizerunku i zwiększaniu sprzedaży są pozycjonowanie stron oraz dobrze prowadzona płatna promocja – mówi Szymon Lango, Head of Sales Digital Advertising w Shoper. – Zamierzamy oferować sprzedawcom Shoper i spoza platformy jeszcze skuteczniejsze kampanie PPC w atrakcyjnym modelu (niewielka prowizja za obsługę i rozliczenie za ROAS). Dodatkowo uruchomiliśmy alternatywne formy rozliczeń, ze stałą prowizją, aby z naszego wsparcia mogły korzystać też firmy nieprowadzące sklepów online – dodaje.

Źródło: Shoper.