Inwestorzy rozglądają się za atrakcyjnymi aktywami na rynku nieruchomości

wysłano 3 marca 2023

Jaki sektor wygra w tym roku w wyścigu inwestycyjnym? Czy inwestorzy, którzy poszukują w Polsce okazji, postawią jak w roku ubiegłym przede wszystkim na biurowce? Czy rynek transakcji inwestycyjnych zdominują magazyny i parki handlowe?

Spis treści:
Zdetronizowane magazyny
Skrupulatne analizy wartości aktywów i oczekiwanie na okazje
Koszty finansowania a stopy kapitalizacji
Magazyny w budowie
Duże zapotrzebowanie na powierzchnie logistyczne
Zwolnienie tempa realizacji projektów handlowych

Zmiany zachodzące w globalnej gospodarce nie wywarły znaczącego wpływu na decyzje funduszy i postrzeganie Polski jako atrakcyjnej lokalizacji inwestycyjnej. Choć inwestorzy coraz ostrożniej podejmują decyzje o transakcjach, rok 2022 zamknął się na krajowym rynku porównywalną wartością wolumenu inwestycyjnego w sektorze nieruchomości komercyjnych jak rok poprzedni. Podobnie było też w całym w regionie CEE. Polska utrzymała przy tym pozycję lidera w Europie Środkowo Wschodniej z większościowym udziałem w całkowitym wolumenie inwestycyjnym odnotowanym w regionie.

Zdetronizowane magazyny

Wśród aktywów, które zmieniły właściciela w minionym roku dominowały nieruchomości biurowe, które zepchnęły sektor logistyczny z dominującej pozycji, zajmowanej na przestrzeni dwóch poprzednich lat. Łączna wartość wolumenu inwestycyjnego w 2022 roku w Polsce przekroczyła wartość 5,8 mld euro, z czego jedną trzecią udziału miał sektor magazynowy. Transakcje dotyczące obiektów logistycznych osiągnęły wartość 2 mld euro i uplasowały się pod względem wartości na drugiej pozycji po biurach. Aktywność inwestorów w przypadku nieruchomości magazynowych skurczyła się w ubiegłym roku o ponad 30 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim.

W segmencie nieruchomości handlowych odnotowany został natomiast w zeszłym roku najlepszy wynik w ciągu ostatnich lat. Wolumen transakcyjny znacznie przekroczył rezultat zarejestrowany rok wcześniej. Akwizycje w sektorze handlowym w 2022 zamknęły się na naszym rynku wynikiem 1,5 mld euro. Przedmiotem transakcji w przeważającej mierze były niewielkie parki handlowe i obiekty typu convenience, ale właściciela zmieniły też większe centra handlowe w miastach regionalnych.

Skrupulatne analizy wartości aktywów i oczekiwanie na okazje

Inwestorzy większą wagę przykładają aktualnie do lokalizacji obiektów i uważniej przyglądają się strukturze najemców. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się nadal dobrze zlokalizowane magazyny i parki handlowe, zabezpieczone atrakcyjnymi umowami najmu. Poszukiwane są również grunty pod parki handlowe i inwestycje mieszkaniowe przygotowywane pod wynajem instytucjonalny. Procesom negocjacji towarzyszą jednak teraz skrupulatne analizy związane z oceną wartości inwestycyjnej aktywów, jak również kwestiami z zakresu ESG. Bardzo istotnym aspektem przy podejmowaniu decyzji jest jakość i stabilność umów zawartych z najemcami.

Polska pozostaje nadal w kręgu zainteresowania funduszy, przede wszystkim z USA, Niemiec i RPA, ale swój udział w transakcjach na naszym rynku zwiększa również kapitał z krajów regionu CEE. Niemniej, na ten rok prognozowane jest spowolnienie na rynku inwestycyjnym. Kupujący oczekują bowiem na przeceny. W wielu przypadkach występuje spora rozbieżność pomiędzy kupującymi i sprzedającymi, jeżeli chodzi o szacowaną wartość nieruchomości. W skutecznym dobijaniu targów nie pomagają też wysokie koszty finansowania inwestycji, restrykcyjne warunki udzielania kredytów, a także prognozy dotyczące globalnej recesji. W tle jest także skokowy wzrost cen energii i coraz bardziej wymagająca, unijna polityka klimatyczna.

Koszty finansowania a stopy kapitalizacji

Niesprzyjający klimat gospodarczy, inflacja i rosnące wydatki związane z utrzymaniem budynków oraz wysokie koszty finansowania inwestycji przyniosły korektę cen aktywów na wszystkich rynkach europejskich, choć w Polsce znacznie mniejszą niż na Zachodzie Europy. Spowolnienie na rynku transakcji inwestycyjnych staje się coraz bardziej zauważalne w całej Europie. Trudno się temu dziwić, biorąc pod uwagę, wysoki poziom kosztów zadłużenia, który zbliżony jest aktualnie do wysokości stóp kapitalizacji dla najatrakcyjniejszych aktywów.

Sytuacja może jednak ulec poprawie. Już ubiegły rok przyniósł znaczący wzrost czynszów w sektorze magazynowym, zarówno w Polsce, jak i na rynkach europejskich. Mimo zmian, polski rynek magazynowy jest wciąż jednym z najtańszych w Europie. Poza niższymi stawkami wynajmu powierzchni, oferujemy również wykwalifikowaną kadrę, niższe koszty prowadzenia działalności i lokalizację w pobliżu rynków zbytu, co ma znaczenie w kontekście nearshoringu i przenoszenia produkcji z Azji. Według ostatniego raportu Reuters Polska jest najchętniej wybieranym do tego celu krajem przez firmy europejskie. O inwestycje produkcyjne z Azji konkurujemy z Czechami i Węgrami. Czas pokaże, jak dużo z projektów, które są aktualnie w procesie analizy przypadnie nam w udziale.

Magazyny w budowie

W minionym roku sektor magazynowy oraz handlowy były najszybciej rozwijającymi się segmentami na rynku nieruchomości komercyjnych w Polsce. Krajowe zasoby magazynowe powiększyły się do ponad 28 mln mkw., dzięki oddaniu największej ilości nowej powierzchni w historii polskiego rynku. Za rekordowo wysoką podażą podążał wysoki popyt. W ubiegłym roku zakontraktowane zostało 6,8 mln mkw. powierzchni magazynowych, niewiele mniej niż w najlepszym pod tym względem 2021 roku.

Skala rozwoju nieruchomości przemysłowych i logistycznych w Polsce jest bardzo duża. A potencjał wzrostu w obrębie najważniejszych dla sektora obszarów, m.in. w regionie Warszawy, Poznania, czy na Śląsku jest wciąż bardzo duży. W budowie na terenie kraju pozostaje relatywnie duża ilość powierzchni – 3,4 mln mkw.

Niemniej, w ubiegłym roku mogliśmy obserwować spadek liczby inwestycji rozpoczynanych w kolejnych kwartałach. Wpływ na to miał przede wszystkim wzrost cen materiałów budowlanych oraz kosztów finansowania, a także mniejsza aktywność funduszy inwestycyjnych. Korekta wartości nieruchomości spowodowała także spadek nowej podaży na większości magazynowych rynków europejskich.

Duże zapotrzebowanie na powierzchnie logistyczne

Prognozy rynkowe mówią o dalszym wzroście czynszów za powierzchnie magazynowe. Po ubiegłorocznych podwyżkach stawek, które w Polsce wyniosły średnio 20 proc., nadal jesteśmy konkurencyjnym rynkiem na tle Europy. Siłą napędową dla rynku magazynowego są teraz przede wszystkim firmy z sektora logistycznego i firmy produkcyjne oraz wolniej już rozwijający się rynek e-commerce.

Skutkiem wysokiego zapotrzebowania na powierzchnię jest niski wskaźnik pustostanów utrzymujący się w sektorze przemysłowo-logistycznym na rynkach Europy Środkowo-Wschodniej, który nie przekracza średnio 5 proc. W najbardziej wziętych lokalizacjach popyt na magazyny jest często wyższy niż podaż.

Zwolnienie tempa realizacji projektów handlowych

Wyższa płynność odnotowana na rynku inwestycyjnym w 2022 roku w segmencie nieruchomości handlowych w Polsce także może zostać w tym roku schłodzona przez niekorzystne zjawiska gospodarcze oraz wysokie koszty finansowania projektów. Zagrożeniem dla sektora jest mniejsza dynamika sprzedaży detalicznej, a także rosnące koszty eksploatacji obiektów.

W tym roku również na rynku handlowym przewidywane jest zwolnienie tempa realizacji nowych projektów. W 2022 roku sektor wzbogacił się w Polsce aż o 350 tys. mkw. nowej powierzchni, z czego większość weszła na rynek w miastach poniżej 100 tys. mieszkańców.

W budowie pozostaje około 300 tys. mkw. powierzchni przeznaczonej pod handel, choć plany deweloperów były wcześniej znacznie szersze. Zdecydowana większość mieści się w realizowanych parkach handlowych, których podaż w następnych latach będzie się jeszcze zwiększać. Specyfiką polskiego rynku w segmencie handlowym jest przebudowa obiektów, w których najemcą były hipermarkety Tesco, a które sukcesywnie zmieniane są w nowe centra zakupowe.

Na wzrost popularności retail parków, zarówno wśród klientów, jak i inwestorów paradoksalnie składa się rosnąca inflacja i spadek siły nabywczej pieniądza. Wynika to z profilu tych obiektów, które zwykle zapewniają ofertę dyskontową. Mniejsze, lokalne obiekty handlowe, które umożliwiają dokonywanie wygodnych, codziennych zakupów w okolicy domu z roku na rok zyskują na znaczeniu.

Parki handlowe rosną przede wszystkim w mniejszych miejscowościach, gdzie istnieje jeszcze luka podażowa. Ich atutem są niższe koszty inwestycji i opłaty eksploatacyjne w porównaniu z większymi centrami. W kolejnych latach ten rynek będzie zwiększał swój potencjał inwestycyjny i nadal będzie się cieszył zainteresowaniem inwestorów.

Źródło: Agata Karolina Lasota, dyrektor zarządzająca LBC Invest.

Panattoni ukończyło realizację blisko 40 000 m kw. w ramach nieruchomości inwestycyjnej City Logistics Warsaw IV

wysłano 22 lutego 2023

Panattoni ukończyło realizację blisko 40 000 m kw. w ramach nieruchomości inwestycyjnej City Logistics Warsaw IV.

Deweloper ukończył realizację blisko 40 000 m kw. w ramach City Logistics Warsaw IV na Annopolu. Połowę powierzchni w lipcu br. zajmie firma TRUMPF Huettinger. Zakład produkcyjny obsłuży m.in. rynki w USA, Japonii, Korei i Chinach.

– „Annopol przez dziesięciolecia stanowił zagłębie i bardzo ważny ośrodek przemysłowy, z kluczowymi dla regionu zakładami produkcyjnymi. W dobie dążenia do stabilizacji łańcuchów dostaw, którego następstwem jest nearshoring, czyli relokacja produkcji bliżej odbiorcy, tego typu lokalizacje ponownie zyskują na znaczeniu. Cieszymy się, że takie inwestycje jak City Logistics Warsaw IV, pozwalają nawiązać do tradycji tego miejsca, tworząc doskonałe warunki dla procesów produkcyjnych, a dzięki położeniu w granicach miasta zapewniają bardzo dobry dostęp do wykwalifikowanej kadry. Panattoni dzięki obecności w kluczowych lokalizacjach warszawskiego rynku mogło szybko zaproponować powierzchnię dostosowaną do potrzeb i procesów firmy TRUMPF Huettinger” – mówi Marek Dobrzycki, Managing Director w Panattoni. –„Strategiczne położenie w centrum Europy i bliskość Niemiec, gdzie znajduje się centrala TRUMPF Huettinger, powoduje, że Polska jest globalnie drugim największym rynkiem dla działalności firmy” – dodaje.

Nieruchomość komercyjna City Logistics Warsaw IV znajduje się na warszawskim Annopolu, 11 km od centrum miasta i zaledwie 2 km od drogi ekspresowej S8, łączącej stolicę m.in. z Białymstokiem, Łodzią i Wrocławiem.

Najemca nieruchomości inwestycyjnej Prologis Park Warsaw II podwoił wynajmowaną przestrzeń magazynową i biurową

wysłano 7 grudnia 2022

Firma Schrack Technik Polska, producent i dystrybutor innowacyjnych produktów elektrotechnicznych, przedłużyła umowę z Prologis Park Warsaw II o 5 lat.

Najemca nieruchomości inwestycyjnej Prologis Park Warsaw II podwoił wynajmowaną powierzchnię magazynową i biurową do 6 700 metrów kw. W zawarciu transakcji pośredniczyli konsultanci z Axi Immo – Karol Osiecki oraz Paweł Bułajewski.

„Nasze parki niezmiennie cieszą się bardzo dobrymi opiniami najemców. W dużej mierze przyczynia się do tego wsłuchiwanie się w potrzeby klientów i spełnianie ich oczekiwań w zakresie inwestycji w modernizacje budynków, optymalizację energetyczną czy automatyzację. Dzięki takiemu podejściu Prologis Park Warsaw II jest nowoczesnym centrum dystrybucyjnym, które cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem klientów. Obecnie jest w 100% wynajęty, a każdy zwalniany metr kwadratowy jest niemal natychmiast zajmowany przez obecnych najemców. Tak też było w przypadku Schrack Technik Polska” – powiedziała Emilia Błądek, Leasing & Customer Experience Manager w Prologis.

Prologis Park Warsaw II to nowoczesna nieruchomość inwestycyjna o powierzchni 39 000 metrów kw. Obiekt jest zlokalizowany w Warszawie, w przemysłowej części dzielnicy Praga. W odległości około 1 km od trasy S8 łączącej północ i południe Polski, 10 km od autostrady A2 i 12 km od międzynarodowego lotniska Okęcie. Strategiczna lokalizacja pozwala na efektywną dystrybucję towarów zarówno na terenie Warszawy i najbliższych okolic, jak i całego kraju.

„Jesteśmy obecni w Prologis Park Warsaw II już od 15 lat. Na terenie obiektu prężnie rozwijamy swoje centrum dystrybucyjne, STORE i showroom. Dlatego decyzja o pozostaniu z Prologis przez kolejne 5 lat i podwojeniu wynajmowanej powierzchni ma dla nas szczególne znaczenie” – podkreśla Prezes Zarządu Firmy Schrack Technik Polska – Sławomir Grzebień.

„Zakończenie umowy to moment, w którym Klienci zastanawiają się czy dotychczasowa współpraca układała się dobrze, a proponowane warunki są nadal konkurencyjne. Po wnikliwym przeanalizowaniu potrzeb Schrack Technik Polska i ocenie dostępnym alternatyw podjęliśmy jednogłośną decyzję, by dalej prowadzić i rozwijać biznes na terenie Prologis Park Warsaw II” – powiedział Paweł Bułajewski, Konsultant Industrial & Development, Axi Immo.

Relokacja firmy TECH LIGHT do parku magazynowego Panattoni A2 Warsaw East Park

wysłano 18 października 2021

Producent i projektant profili oświetleniowych LED, Firma TECH LIGHT, zdecydowała się na relokację do parku magazynowego Panattoni A2 Warsaw East Park.

Inwestycja znajduje się przy węźle „Stary Konik” niedaleko Warszawy. Firma TECH LIGHT wprowadziła się na powierzchnię 1200 metrów kw. Jest to powierzchnia magazynowa biurowa. Kompleksową usługę doradczą firmie TECH LIGHT zapewniła firma AXI IMMO.
Inwestycja Panattoni A2 Warsaw East Park to obiekt składający się z trzech nowoczesnych hal magazynowych o łącznej powierzchni 88 000 metrów kw.
Centrum magazynowe spełnia wymagania zgodne ze standardami systemu BREEAM na poziomie „Very Good”.

– Po kilku latach obecności na warszawskiej Pradze Południe zdecydowaliśmy się przenieść naszą działalność operacyjną poza Warszawę. Wśród kilku zaproponowanych lokalizacji, magazyn w Koniku Nowym okazał się najlepszym wyborem, zgodnym z oczekiwaniami tzn. oferował wysoki standard powierzchni i był dostępny do wynajęcia od zaraz – mówi Anna Szostek, Prezes, TECH LIGHT.

– Klient miał bardzo sprecyzowane oczekiwania względem nowej siedziby głównej. W grę wchodziły parki magazynowe dostępne do wynajęcia od zaraz, najchętniej w warszawskiej I lub II strefie z dobrą ekspozycją z obwodnicy i komfortowym wjazdem na drogę szybkiego ruchu. Nie bez znaczenia przy wyborze Panattoni A2 Warsaw East Park okazała się duża elastyczność dewelopera oraz pomoc w zaprojektowaniu nowego biura – wyjaśnia Artur Charkiewicz, Konsultant w dziale Powierzchni Przemysłowych i Logistycznych, AXI IMMO.

Magazyn Hillwood Warszawa Targówek z nowym najemcą

wysłano 10 czerwca 2021

Inwestycja Hillwood Warszawa Targówek pozyskała nowego najemcę. Jest nim Muzeum Sztuki Nowoczesnej, które w obiekcie wynajmie 2000 mkw.

W wyborze odpowiedniej lokalizacji Muzeum Sztuki Nowoczesnej korzystało ze wsparcia firmy doradczej JLL. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zostało powołane w 2005 roku przez Ministerstwo Kultury, a od 2006 roku jest współprowadzone wspólnie z Urzędem m.st. Warszawy.
Hillwood Warszawa Targówek to nowoczesny park magazynowy, na który składają się dwa budynki o łącznej powierzchni ponad 49 000 mkw. Mieści się on we wschodniej części Warszawy, w odległości około 10 km od centrum miasta i 15 km od Lotniska Chopina na Okęciu.

W ciągu 16 lat swojej działalności Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zebrało ponad 1000 dzieł. W związku z tym bardzo istotne było dla nas dopasowanie optymalnego zaplecza magazynowego, które pozwoli zabezpieczyć zarówno odpowiednie warunki przechowywania, jak i opiekę konserwatorską nad wszystkimi posiadanymi zbiorami. Te aspekty mają kluczowe znaczenie nie tylko dla gromadzenia i powiększania kolekcji dzieł sztuki, ale też rozszerzania dostępności do nich. Niewątpliwym atutem jest również wysoka jakość powierzchni oraz doskonała lokalizacja centrum magazynowego,

mówi Hubert Kowalski, Kierownik Działu Operacyjnego w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.

Transakcja najmu zawarta przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie stanowi świetny przykład na to, że również instytucje kultury potrzebują profesjonalnego zaplecza magazynowego w odpowiednim standardzie. Takie oczekiwania spełnia inwestycja Hillwood Warszawa Targówek, która stanowi nie tylko nowoczesne centrum dystrybucji, ale również miejskie zaplecze dla lokalnych instytucji i firm. To między innymi możliwość dostosowania części magazynu na potrzeby działalności konserwatorskiej oraz atrakcyjna lokalizacja nowego parku, przyczyniły się do wyboru przez MSN miejskiego magazynu firmy Hillwood na Targówku,

zaznacza Piotr Chabracki, Konsultant w Dziale Wynajmu Powierzchni Magazynowych, JLL.

Magazyn w Ożarów Logistics Center II wynajęty przez DSV Solutions

wysłano 30 kwietnia 2021

DSV Solutions, międzynarodowy operator logistyczny, zdecydował się na wynajęcie przestrzeni magazynowej w Ożarów Logistics Center II. W negocjowaniu warunków umowy na 3300 mkw. powierzchni klasy A najemcy doradzali eksperci JLL.

Jako wiodąca firma, działająca w sektorze TSL, na bieżąco reagujemy na potrzeby rynku oraz wymagania naszych klientów. Magazyn w Ożarowie Mazowieckim będzie dedykowany konkretnemu klientowi z branży farmaceutycznej. Dlatego głównym argumentem stojącym za wynajęciem tej powierzchni była jej odpowiednia specyfikacja techniczna, która w pełni odpowiada wymaganiom naszego klienta oraz umożliwia spełnienie wszelkich warunków dotyczących otwarcia hurtowni farmaceutycznej. Ponadto park magazynowy w Ożarowie wyróżnia się znakomitą lokalizacją, dzięki dobrze rozwiniętej infrastrukturze drogowej, co również ma decydujący wpływ na podejmowane przez nas decyzje biznesowe,

wyjaśnia Wojciech Cipiur, Prezes Zarządu DSV Solutions

DSV Solutions to firma o ugruntowanej pozycji, działająca w Polsce od ponad 25 lat. Starannie dobiera swoje lokalizacje, rozbudowując sieć centrów magazynowo-logistycznych. Wynajęcie nowej powierzchni w centralnej Polsce wspiera ekspansję naszego klienta i cieszę się, że doradcy JLL mogli współpracować z tym globalnym operatorem w kolejnej już pozytywnie zakończonej transakcji,

mówi Mateusz Iłowiecki, Dyrektor w Dziale Wynajmu Powierzchni Magazynowych, JLL

Ożarów Logistics Center II składa się z dwóch budynków o łącznej powierzchni 29 000 mkw. Mieści się w odległości 7,3 km od autostrady A2 z dobrym dostępem do węzła Konotopa. Bliskość dróg krajowych S8 i S2 – obwodnicy Warszawy – sprawia, że obiekt jest bardzo dobrze skomunikowany ze stolicą oraz innymi częściami kraju. Natomiast od terminala intermodalnego Ożarów dzieli odległość zaledwie 8,6 km. To centrum operacji logistycznych oraz lekkiej produkcji zlokalizowane jest na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej i skupia zarówno dużych, międzynarodowych najemców, jak i mniejsze przedsiębiorstwa produkcyjne. Za komercjalizację obiektu i zarządzanie nieruchomością odpowiada CBRE.

DSV Solutions poszukiwało wyspecjalizowanej powierzchni, która byłaby dostępna ‘od zaraz’, przez co proces negocjacji wymagał od wszystkich stron dużego zaangażowania i elastyczności. Cieszę się, że Ożarów II Logistics Centre po raz kolejny mogło spełnić oczekiwania wymagającego najemcy i jego klienta,

mówi Anna Rosa, Leasing Manager, Property Management CBRE

mat.pras.

Centrum logistyczne SEGRO Logistics Park Gliwice z nowym logistycznym klientem

wysłano 12 lutego 2021

Firma Transmec Poland już wkrótce rozpocznie swoją działalność na 2 500 m2 powierzchni magazynowej w SEGRO Logistics Park Gliwice. W transakcji między Transmec Poland i SEGRO, wiodącym właścicielem, zarządcą i deweloperem nowoczesnych powierzchni magazynowych, pośredniczyła międzynarodowa firma doradcza Cushman & Wakefield.

Transmec Poland, nowy klient w parku logistycznym SEGRO w Gliwicach, jest częścią Transmec Group – firmy transportowo-logistycznej prowadzącej działalność w Europie, Azji i Ameryce Południowej. Specjalizacją Transmec Group jest transport międzynarodowy drobnicowy częściowy i całopojazdowy, dystrybucja krajowa, logistyka i magazynowanie. Firmę wyróżniają lata doświadczenia w pracy z takimi branżami jak automotive, high tech, fashion, meblarską czy FMCG. Grupa zatrudnia 1050 pracowników w 40 biurach w 14 krajach świata, oferując tradycyjny tabor logistyczny, intermodalny oraz pociągi. Z magazynu w Gliwicach, w którym docelowo będzie pracował czternastoosobowy zespół, firma planuje dystrybucję na teren całej Europy oraz kompleksową obsługę magazynową w warunkach wysokiego składowania, na co pozwala standard nowej lokalizacji.

– Decyzja o podjęciu działalności z magazynu znajdującego się na terenie SEGRO Logistics Park Gliwice była podyktowana nie tylko dogodną lokalizacją z dostępem do bardzo dobrej infrastruktury, ale również świetną jakością usług świadczonych przed dewelopera SEGRO – począwszy od trafnej identyfikacji naszych potrzeb, przez proces analiz i negocjacji, aż po realizację projektu – mówi Sylwia Maciejewska, General Director Transmec Poland.

– Cieszymy się, że firma Transmec Poland zaufała SEGRO, wybierając nasz park w Gliwicach. Pokazuje to, że jakość oferowanych przez nas obiektów oraz ich obsługa znajdują się na najwyższym poziomie. Naszemu nowemu klientowi życzymy wielu sukcesów i jesteśmy przekonani, że działalność w SEGRO Logistics Park Gliwice przyczyni się do realizacji celów biznesowych firmy – mówi Joanna Janiszewska, Dyrektor Regionalny SEGRO.

SEGRO Logistics Park Gliwice liczy 48 ha i jest położony w bezpośrednim sąsiedztwie autostrady A4, łączącej Kraków z Wrocławiem, dochodzącej do zachodniej granicy Polski. Kilka kilometrów od parku znajduje się natomiast skrzyżowanie A4 z autostradą A1, łączącą północ i południe Polski. W jego pobliżu jest również alternatywna sieć dróg, w tym DK 88, która pozwala na wygodną komunikację z całą aglomeracją śląską.

Deweloper 7R buduje z Żabką nowoczesny magazyn pod Warszawą

wysłano 12 lutego 2021

Budowa najnowocześniejszego magazynu Żabki, zlokalizowanego k. Radzymina pod Warszawą, rozpoczęła się w połowie stycznia br. i potrwa do 2022 r. Centrum będzie wyposażone w innowacyjne rozwiązania automatyczne, które nie tylko przyspieszą obsługę logistyczną sklepów i podniosą jakość obsługi dla franczyzobiorców, ale będą także przyjazne środowisku. W ramach przedsięwzięcia zostanie zrealizowana część wysokiego składowania, tzw. “high bay”, o wysokości 40 m. Za realizację inwestycji odpowiada deweloper 7R.

Centrum Logistyczne k. Radzymina pod Warszawą o łącznej powierzchni ok. 60 000 mkw. będzie największym i najnowocześniejszym obiektem w naszej infrastrukturze. Magazyn będzie zautomatyzowany, a jednocześnie efektywny energetycznie, by do minimum zredukować oddziaływanie na środowisko naturalne. Centrum ma stanowić dla naszej sieci strategiczne znaczenie, dlatego zdecydowaliśmy się uczestniczyć w tym projekcie również jako inwestor, by zapewnić najwyższy możliwy standard wykonania, który przez długie lata będzie służyć Żabce jako najemcy,

mówi Tomasz Suchański, Prezes Zarządu Żabka Polska.

Magazyn jest projektem BTS, czyli przygotowywanym zgodnie z indywidualnymi potrzebami sieci Żabka i optymalizującym wszystkie jej operacje logistyczne. Budynek w części „high bay” będzie czterokrotnie wyższy od standardowego magazynu, a do jego obsługi wykorzystane zostaną zaawansowane rozwiązania technologiczne.

Nowoczesna i efektywna logistyka to dla naszych klientów gwarancja najwyższej jakości świeżych produktów dostępnych w sklepie, a dla franczyzobiorców zapewnienie szybkiej i kompleksowej obsługi dostaw każdego dnia. Centrum logistyczne k. Radzymina zapewni nam jeszcze lepszą wydajność i możliwość dalszego rozwoju,

komentuje Adam Manikowski, Wiceprezes Zarządu, Dyrektor Zarządzający Żabka Polska.

Jesteśmy pełni uznania obserwując, jak Żabka realizuje swoją strategię biznesową w duchu ekologicznego budownictwa i mierzy naprawdę wysoko w kwestii doboru nowoczesnych rozwiązań proptech w nowej inwestycji k. Radzymina. Jest to pierwszy w Polsce tak zaawansowany obiekt dla branży spożywczej. Oprócz budynku “high bay”, w ramach inwestycji dostarczymy pomieszczenia chłodni, mroźni, myjni i suszarnie. Bardzo nas cieszy, że możemy wspólnie realizować ten projekt,

dodaje Bartłomiej Krawiecki, Członek Zarządu, Head of Development w 7R.

Nowe centrum logistyczne będzie charakteryzowało się dużą pojemnością składowania. Ulokowane w nim zostaną powierzchnie chłodnicze oraz wysokiej klasy systemy wspierające automatyzację prowadzonych w nim procesów logistycznych. Centrum będzie mogło obsłużyć dziennie ok. 5 000 m3 wysyłanego towaru. Budynek wyposażony zostanie w najnowsze technologie automatyki logistycznej m.in. automatyczny transport oraz silos paletowy czy stacje kompletacyjne typu Goods To Man, gwarantujące kilkukrotny wzrost wydajności operacyjnej.

W nowym centrum logistycznym Żabki zastosowany zostanie szereg rozwiązań, dzięki którym obiekt będzie spełniał funkcje logistyczne przy zachowaniu dbałości o niską emisję CO2 do atmosfery. Budynek będzie zasilany zieloną energią z paneli fotowoltaicznych. Inwestycja skorzysta także ze specjalnej kostki i wież antysmogowych oraz systemu wody szarej dla zwiększenia efektywności jej zużycia.

Jako deweloper wierzymy, że wszelkie innowacyjne rozwiązania stosowane w budownictwie magazynowym powinny pełnić dwie podstawowe funkcje: efektywnie obsłużyć procesy wewnątrz budynku oraz działać w służbie odpowiedzialnego rozwoju. Wedle tych zasad zaprojektowaliśmy obiekt dla Żabki k. Radzymina. Proces planowania i rozpoczęcia prac budowlanych był bardzo dynamiczny, a dzięki wsparciu lokalnych władz mogliśmy szybko rozpocząć proces deweloperski,

podsumowuje Maciej Krawiecki, Head of Leasing w 7R.

Budowa k. Radzymina już ruszyła, a planowane oddanie inwestycji do użytku przypadnie na połowę 2022 r. W 2023 r. centrum logistyczne zostanie w pełni wyposażone w rozwiązania automatyczne.

mat.pras.

Allegro buduje nowe centrum logistyczne – A2 Warsaw Park Adamów

wysłano 8 lutego 2021

Magazyn Allegro - A2 Warsaw Park Adamów Pod Warszawą powstaje nowe centrum logistyczne Allegro, które będzie obsługiwało zamówienia realizowane przez sprzedających na platformie. Dzięki nowej usłudze dla sprzedających obejmującej przechowywanie, pakowanie i wysyłkę towarów, zwiększy się udział zamówień dostarczanych tego samego oraz kolejnego dnia od dnia zamówienia. Zatrudnienie w nowym centrum logistycznym znajdzie 1200 osób. Przestrzenie zaprojektowano tak, żeby zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa pracowników w związku z pandemią COVID-19.

Allegro podpisało umowę na wynajem magazynu nowego centrum logistycznego.

Polski lider branży e-commerce zdecydował się rozwijać swoje usługi logistyczne w A2 Warsaw Park. Umowa pomiędzy firmą Panattoni a Allegro obejmuje wynajem magazynu o powierzchni 36 500 m2, z czego 35 100 m2 zostanie przeznaczone na obsługę zamówień, a niemal 2 800 m2 zajmą biura i przestrzeń wypoczynku zwiększająca komfort pracowników. Docelowo łączna powierzchnia operacyjna magazynu z systemem wewnętrznych antresol wyniesie 65 300 m2.

Centrum logistyczne Allegro wyposażone zostanie w szereg rozwiązań z zakresu automatyki, które przyspieszą oraz obniżą koszty obsługi zamówień. Wdrożone zostaną zaawansowane systemy do zarządzania magazynem, a także systemy przenośników i skanerów zapewniające wysoki standard obsługi oraz kontrolę towarów na każdym etapie procesu magazynowego.

W nowym centrum logistycznym Allegro do końca 2022 roku zatrudnienie znajdzie docelowo 1200 pracowników. Właściwie rozplanowane i duże przestrzenie oraz zachowanie dystansu i środków bezpieczeństwa w całym magazynie i w części socjalnej, w połączeniu z odpowiednim zarządzaniem zmianami pomiędzy zespołami, zapewnią pracownikom wysoki poziom bezpieczeństwa w kontekście COVID-19.

Nowa inwestycja magazynowa Panattoni pod Warszawą – blisko 54 000 m kw. w okolicach Nadarzyna

wysłano 28 grudnia 2020

Panattoni, lider rynku nieruchomości przemysłowych w Europie, informuje o kolejnej inwestycji w regionie podwarszawskim przy trasie S8 (Białystok – Warszawa – Wrocław). Tym razem developer nabył działkę o powierzchni 12,56 hektara w okolicach Nadarzyna. Powstanie tam Panattoni Park Warsaw South o powierzchni blisko 54 000 m kw. Deweloper otrzymał pozwolenie na budowę, a realizacja obiektu ruszy w styczniu 2021 r.

Region warszawski, liczący 5,6 mln mieszkańców, cieszy się nieustającą popularnością. To największy rynek nieruchomości komercyjnych w Europie Środkowo-Wschodniej i tutaj znajduje się aż jedna czwarta wszystkich polskich zasobów logistycznych. Na koniec września br. podaż powierzchni magazynowej w regionie stołecznym przekroczył 4,7 mln m kw. (w całej Polsce 20 mln m kw.). W budowie znajdowało się z kolei 321 000 m kw.. Duża w tym zasługa Panattoni, który w całym regionie warszawskim dysponuje już powierzchnią 777 000 m kw. a w budowie ma kolejne 55 000 m kw.

Za atrakcyjnością regionu warszawskiego przemawia przede wszystkim jego centralne położenie w kraju oraz doskonale rozbudowana sieć drogowa, która łączy stolicę nie tylko z pozostałymi aglomeracjami w Polsce, ale także całą Europą. Najnowsza inwestycja Panattoni znajdzie się tuż przy trasie S8, która biegnie od Białegostoku przez Warszawę do Wrocławia, a docelowo Kłodzka i granicy czeskiej. Jednocześnie trasa S8 na odcinku Warszawa – Ostrów Mazowiecka jest częścią polskiego odcinka „Via Baltica”, która ma łączyć państwa nadbałtyckie z resztą Europy. Blisko stąd także do autostrady A2 biegnącej od granicy polsko-niemieckiej w kierunku Białorusi. – „Dzięki tak doskonale rozbudowanej infrastrukturze drogowej od Łodzi dzieli inwestycję zaledwie godzina drogi, Poznań i Śląsk – 2,5 godziny, a Wrocław, Kraków i Trójmiasto – 3 godziny drogi. Tym samym w zasięgu zaledwie kilku godzin jazdy są najważniejsze i największe polskie metropolie oraz centra gospodarcze. Dodatkowo w pobliżu znajdują się dwa międzynarodowe lotniska: Warszawa Chopina (20 min) i Warszawa Modlin (45 min). Do centrum stolicy można stąd dojechać w 20 minut.” – wyjaśnia Marek Dobrzycki, Managing Director Panattoni.

W ramach Panattoni Park Warsaw South powstanie nowoczesny budynek magazynowy o powierzchni 53 650 m kw. z czego biura zajmą 600 m kw. Obiekt przejdzie certyfikację w systemie BREEAM na poziomie „Very Good”. Dzięki doskonałej lokalizacji przy trasie S8 i połączeniom z innymi autostradami, w tym A2, umożliwi łatwy transport do wszystkich sąsiadów Polski, a tym samym całej Europy.

Źródło: Panattoni.

Firma Soltec powiększy powierzchnię magazynową

wysłano 2 października 2020

Prologis Park Warsaw2_v

Firma Soltec, dystrybutor komponentów fotowoltaicznych, wynajęła ok. 4100 mkw. powierzchni magazynowo-biurowej w Prologis Park Warsaw II. W negocjacjach najemcę reprezentowała firma doradcza Cresa Polska.

– Cieszymy się, że tak wielu Polaków zrozumiało, jak ważne jest alternatywne pozyskiwanie energii, a my możemy się do tego przyczyniać. Dynamiczny rozwój Soltec w ostatnich latach oraz powiększanie się zespołu firmy skłoniły nas do wynajęcia większej powierzchni magazynowo-biurowej. Znalezienie atrakcyjnego magazynu w pierwszej strefie w Warszawie nie było łatwe. Partnerzy z Cresy pomogli nam przejść przez proces poszukiwań i negocjacji, dzięki czemu już od października będziemy mogli rozpocząć przenoszenie części produktów do nowego miejsca – mówi Hanna Ziętkowska, Dyrektor Operacji w firmie Soltec.

Prologis Park Warsaw II to nowoczesne centrum dystrybucyjne z kompleksem magazynowo-biurowym oraz komunikacją publiczną tuż przy parku, zlokalizowane na zrewitalizowanym terenie w przemysłowej dzielnicy Warszawy. Park położony tuż przy obwodnicy miasta i trasie S8, co pozwala na efektywną dystrybucję zarówno na terenie stolicy, jak i w skali całego kraju. W odległości około 10 km znajduje się także międzynarodowe lotnisko oraz autostrada A2. Magazyn firmy Soltec zajmie 4100 mkw. Najemca zajął ostatnią wolną przestrzeń w tym parku.

– Przy tej transakcji lokalizacja odegrała kluczową rolę. Na rynku fotowoltaiki bardzo ważna jest przewaga konkurencyjna i spełnienie wymagań klientów, m.in. pod względem czasu dostawy. Dodatkowym wyzwaniem było znalezienie atrakcyjnego miejsca dla magazynu oraz przestrzeni biurowej do spotkań z klientami. Z tego powodu nowa siedziba musiała być położona w pierwszej strefie Warszawy, z dobrym dojazdem do najważniejszych arterii komunikacyjnych – mówi Miłosz Borkowski, Starszy doradca w dziale powierzchni przemysłowych i magazynowych w firmie Cresa Polska.

mat.pras.

Ideal Idea Formad z kolejnym najemcą w fazie dynamicznego rozwoju

wysłano 16 września 2020

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Działająca na rynkach światowych amerykańska firma kosmetyczna theBalm jest kolejnym najemcą Ideal Idea City Parku na granicy Warszawy i Raszyna. Obiekt jest obecnie w ostatniej fazie robót wykończeniowych. W zawarciu umowy najmu rolę doradczą odegrała polska firma Axi Immo.

„Wybór naszego parku nastąpił po bardzo dogłębnej analizie strony amerykańskiej krajowej oferty parków tego typu oferujących zarówno powierzchnie magazynowe, jak i biurowe” – relacjonuje prezes Ideal Idea Formad Jędrzej Dużyński. I dodaje: „W tym celu do Polski specjalnie przyjechała na wizytację Anabel Avila, Senior Operations Manager. Mamy zatem wielką satysfakcję, że tylko nasz obiekt spełnił oczekiwania amerykańskiej firmy i wkrótce potem umowę z nami podpisała CFO theBalm Robert Shipman. W projekcie dla tej firmy wykazaliśmy się – zgodnie z naszymi standardami – elastycznością w podejściu do potrzeb klienta i nie był to dla nas zwyczajny projekt”.

Przeprowadzkę theBalm do City Parku komentuje jej General Manager Europe Piotr Błaszczyk: „Rozwijamy się bardzo dynamicznie pozyskując nowych klientów na rynku europejskim, a to wymaga zapewnienia możliwości dostarczania produktów do klientów w odpowiednio krótkim terminie. W charakterystycznych opakowaniach w stylu retro oferujemy wysokiej jakości kosmetyki do twarzy i na każdą okazję. Nasze kosmetyki pozwalają na wykonanie perfekcyjnego makijażu w kilka minut podkreślającego czar i urodę. Na podjęcie decyzji o przeprowadzce do City Parku istotny wpływ miało długoletnie doświadczenie, profesjonalizm i elastyczne podejście do klienta firmy Ideal Idea Formad. City Park oferował stosunkowo szybkie udostępnienie powierzchni spełniających nasze oczekiwania oraz atrakcyjne warunki finansowe. Bardzo zależało nam na lokalizacji obiektu w pobliżu lotniska i głównych arterii komunikacyjnych. Umożliwia to nie tylko sprawną dostawę i wysyłkę sprzedawanych towarów, ale jest też istotnym czynnikiem skłaniającym pracowników do podjęcia współpracy. Ze względu na specyfikę działalności bardzo ważnym wymaganiem było zapewnienie dostępu do bramy z poziomu zero oraz doku. Nie bez znaczenia była również możliwość wykonania dodatkowego doświetlenia najmowanej powierzchni oraz aranżacji powierzchni biurowej pod klucz. Obiekt jest nowy, energooszczędny, swoją architekturą doskonale łączy powierzchnie magazynowe z częścią biurową. Axi Immo świetnie sprawdziła się w roli doradcy. Wszystkie zaprezentowane przez nią lokalizacje spełniały wymagane kryteria. Od momentu nawiązania współpracy z Axi Immo mogliśmy liczyć na fachowe wsparcie oraz wskazanie zalet i wad dotyczących konkretnych obiektów, co pomogło nam podjąć ostateczną decyzję. Na wsparcie ze strony Axi Immo mogliśmy również liczyć w trakcie prowadzenia negocjacji i formułowania zapisów współpracy”.

Firma theBalm wynajęła w City Parku zarówno powierzchnię magazynową, jak i biurową. Na potrzeby firmy dokonano w obiekcie daleko idących modyfikacji. W magazynie wycięto otwory okienne w dachu, aby zgodnie z przepisami doświetlić powierzchnię i zapewnić pracę stałą dla pracowników magazynowych. W już istniejącej konstrukcji w wyciętych otworach dachowych wstawiono zatem świetliki. Dzięki temu najemca otrzymał bardzo jasną powierzchnię doskonale przygotowaną do wymaganej przez niego pracy.

Ze strony Ideal Idea Formad umowę z theBalm negocjowała mec. Justyna Markowska. Najemcę reprezentowała kancelaria CMS Cameron McKenna Nabarro Olswang Pośniak i Bejm. Rolę doradczą dla theBalm relacjonuje Anna Peczela, Senior Industrial & Logistic Consultant w Axi Immo: „Przy wyborze miejsca na nowe centrum dystrybucyjne naszemu klientowi zależało na połączeniu kilku aspektów. Jednym z najważniejszych był nowoczesny budynek magazynowo-biurowy położony w pobliżu lotniska. Lokalizacja miała zapewnić komfortowy dojazd z różnych dzielnic Warszawy zarówno dla klientów theBalm, jak i dla pracowników okolicznych osiedli mieszkaniowych, a także sąsiednich miast. Wspólnie z klientem rozważyliśmy kilka propozycji rynkowych. Oferta Ideal Idea Formad okazała się najlepszym rozwiązaniem ze względu na dobrą lokalizację parku przy obwodnicy miasta, przygotowanie powierzchni przez dewelopera zgodnie z oczekiwaniami firmy theBalm, a także przez wzgląd na same parametry techniczne tego A-klasowego obiektu. Dodatkowo deweloper zadbał również o specjalny projekt zielonego otoczenia budynków i ekologiczne rozwiązania w Ideal Idea City Parku. Współpraca przy transakcji najmu dla theBalm była jednym z wielu wspólnie zrealizowanych projektów z firmą Ideal Idea Formad. Dewelopera z pewnością wyróżnia duża elastyczność, otwartość na nowe rozwiązania i realizacja projektów zgodnie z potrzebami klientów. Na korzyść firmy przemawia przede wszystkim jej obecność w branży od wielu lat, a także doświadczenie i profesjonalizm we współpracy z najemcami, które procentuje kolejnymi transakcjami”.

mat.pras.

Panattoni buduje City Logistics Warsaw V w Warszawie

wysłano 4 września 2020

City_Logistics_Warsaw_V_low

Panattoni, lider rynku nieruchomości przemysłowych w Europie, z kolejną realizacją w stolicy. W warszawskim Rembertowie ruszyła budowa City Logistics Warsaw V, o łącznej powierzchni ponad 11 000 m kw. Budynek dedykowany logistyce wewnątrzmiejskiej powstaje zgodnie z ideą Small Business Units, oferując moduły od 1 080 m kw. Realizacja zostanie ukończona w II kw. 2021 roku.

Magazynowy rynek warszawski rozwija się błyskawicznie, osiągając najlepsze wyniki w kraju pod kątem zarówno dostarczanej, jak i wynajmowanej powierzchni. Z roku na rok coraz większą popularnością cieszą się obiekty miejskie. Budowę kolejnego z nich – City Warsaw V – rozpoczęło Panattoni. W Rembertowie, 10 km. od centrum miasta firma dostarczy budynek o łącznej powierzchni 11 047 m kw.zrealizowany zgodnie z ideą Small Business Units (SBU). Zostanie podzielony na moduły dedykowane mniejszym przedsiębiorstwom, które będą mogły wynająć od 1080 m kw. Dzięki swojej lokalizacji w granicach Warszawy, City Warsaw V będzie doskonałą bazą do szybkiego transportu w mieście. Obiekt sprawdzi się doskonale zarówno w obsłudze klientów z branży e-commerce, konfekcyjnej, fresh Logistics, czy logistyki ostatniej mili, a powierzchnia będzie mogła być wykorzystana do stworzenia atrakcyjnych showroomów. Inwestycja, której zakończenie planowane jest na II kw. 2021 roku, przejdzie certyfikację metodą BREEAM na poziomie Very Good. Na jej terenie znajdą się m.in. stacje ładowania samochodów elektrycznych, czy budki dla pszczół.

Realizację City Warsaw V komentuje Marek Dobrzycki, Managing Director w Panattoni: „Jednym z kluczowych aspektów konkurencyjności firm jest ich bliskość klienta i szybkość usługi. Świadomość przedsiębiorstw powoduje znaczny wzrost popularności magazynów w obrębie miast, które są doskonałym usprawnieniem e-commerce’u naszych najemców. City Warsaw V to odpowiedź na potrzeby rynku, który coraz mocniej będzie potrzebował miejskiej logistyki. To także kontynuacja naszej aktywności w regionie, w którym wynajęliśmy tylko w I poł. 2020 r. ponad 180 000 m kw. powierzchni. Zainteresowanie firm naszymi obiektami cały czas rośnie, a my zamierzamy ten popyt zaspokoić.

City Logistics Warsaw V doskonale wpisuje się w krajobraz błyskawicznie rozwijającej się metropolii. Obiekt znajduje się w granicach miasta, zaledwie 10 km od centrum, co pozwala na sprawny transport firmom działającym w stolicy. Ponadto taka lokalizacja zapewnia dostęp do rozwiniętej komunikacji miejskiej, która pozwala na dotarcie do śródmieścia w mniej niż 40 minut.

mat.pras.

Centrum logistyczno-biurowe Gate One Business Park w Warszawie z nowym najemcą

wysłano 22 lipca 2020

Gate One Business Park_zdjęcie 1

Centrum logistyczno-biurowe Gate One Business Park w Warszawie z nowym najemcą. Savills Investment Management (Savills IM), międzynarodowy menedżer inwestycyjny działający na rynku nieruchomości komercyjnych, podpisał nową umowę najmu w kompleksie magazynowo-biurowym Gate One Business Park w Warszawie. Najemcą 21 000 mkw. nowoczesnej przestrzeni w budynku Gate Two, została międzynarodowa firma, świadcząca usługi z zakresu data center. Umowa została zawarta na okres 15 lat.

Gate One Business Park to zlokalizowany w Warszawie kompleks logistyczno-biurowy. Inwestycję tworzą dwa budynki o łącznej powierzchni 40 000 mkw., które można przeznaczyć zarówno na jednostki magazynowe, jak i nowoczesne biura. Wśród najemców centrum, zarządzanego przez Savills Investment Management znajdują się m.in. Mary Kay, Argus, P4, Rajapack, Johnson Health Tech.

Julia Racewicz, Senior Asset Manager, Savills Investment Management, powiedziała:

„W 2019 roku podjęliśmy decyzję o przeprowadzeniu gruntownego remontu jednego
z budynków kompleksu i dostosowaniu go do nowoczesnych standardów rynkowych. Wdrożone przez nas rozwiązania zaowocowały pełnym wynajęciem obiektu i rekordową transakcją. Umowa zawarta na 15 lat jest pierwszym tak długim najmem w lokalizacji miejskiej na warszawskim rynku magazynowym. Jest to również jedna z pierwszych tak znaczących (21 000 mkw.) umów najmu zawartych w Polsce z firmą świadczącą usługi z zakresu data center. Rekordowa skala transakcji stanowi dla nas szczególny powód do dumy.”

Podczas transakcji Savills Investment Management reprezentowała firma Panattoni Europe, natomiast najemcy doradzało CBRE.

Kamilla Joszczuk, Associate Director w Dziale Wynajmu Powierzchni Przemysłowo-Logistycznych CBRE, powiedziała:

„Wynajem ponad 20 tys. mkw. na potrzeby data center to jedna z największych tego typu transakcji w Warszawie. Nasz klient poszukiwał powierzchni bardzo specyficznej oraz dostosowanej do potrzeb centrum kolokacji danych, którą znalazł w kompleksie Gate One Business Park. Długoterminowa umowa pokazuje duże zaufanie naszego klienta zarówno do Polski, Warszawy jak i wybranej lokalizacji. Bardzo ważnymi elementami umożliwiającym ulokowanie projektu w kompleksie Gate One Business park były elastyczność wynajmującego oraz otwartość na zrozumienie potrzeb najemcy. Jest dla nas bardzo dużym wyróżnieniem, że mogliśmy reprezentować najemcę w tym procesie.”

mat.pras.