Co dla kredytobiorców oznacza zapowiedź KNF obniżenia buforu służącego do obliczania zdolności kredytowej?
W kwietniu 2022 KNF narzucił na banki obowiązek stosowania dodatkowego buforu 5% dodawanego przy liczeniu zdolności kredytowej. Należy zaznaczyć, że poprzednio ten bufor ustalony był na poziomie 2,5%. Narzucenie wyższego wskaźnika miało na celu określić, czy dany kredytobiorca poradzi sobie ze wzrostem raty po ewentualnych podwyżkach stóp procentowych. Zmiana ta poskutkowała drastycznym spadkiem zdolności kredytowej, u wszystkich kredytobiorców, z dnia na dzień.
Przykład:
Zmianę pokażemy na przykładzie kredytobiorcy zatrudnionego w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony; będącego singlem bez dzieci, posiadającego dochód na poziomie 5000 zł netto..
Przed kwietniem 2022 roku jego zdolność kredytowa wahała się w przedziale 370-400 tysięcy złotych. Obecnie, zgodnie z rekomendacją KNF, bank licząc zdolność zakłada stopy procentowe na poziomie ponad 12%; czyli WIBOR na poziomie ok. 7,2% plus 5% narzuconego odgórnie buforu – na wypadek gdyby stopy procentowe wzrosły. Zatem ten klient, po wejściu w życie rekomendacji z kwietnia br. posiada już zdolność na kwotę 260-280 tysięcy złotych – czyli o około 100 tysięcy złotych mniejszą.
Z tego powodu wielu kredytobiorców musiało odłożyć plany o zakupie własnego mieszkania lub budowie domu. To z kolei przełożyło się na znaczny spadek sprzedaży kredytów hipotecznych od drugiego kwartału 2022 roku, w porównaniu poprzedniego, 2021 roku.
Zmiana, którą wstępnie zapowiedział 16 grudnia br. prezes KNF ma dotyczyć przede wszystkim kredytów ze stałą stopą procentową. Im dłuższy będzie okres jego obowiązywania, tym niższy bufor będzie stosował bank przy liczeniu zdolności kredytowej. I tak, przy 5-letniej stopie stałej bufor wynosiłby 2,5%, co oznacza powrót do sytuacji sprzed wprowadzenia rekomendacji. Można zatem założyć, że przy okresie stałej stopy przez 7 lub 10 lat, stosowany bufor będzie niższy. Należy tutaj zaznaczyć, że obecnie na rynku istnieje niewiele ofert ze stałą stopą na czas dłuższy niż 5 lat.
Póki co KNF nie podał w jakim stopniu lub czy w ogóle zmiany będą dotyczyły kredytów hipotecznych ze stopą zmienną.
Możemy prognozować, że powyższa zmiana poskutkuje powrotem do zdolności zbliżonej do okresu przed wejściem w życie rekomendacji.
Niektóre banki, w obliczu drastycznego spadku sprzedaży kredytów hipotecznych, nie czekając na obniżenie bufora, wprowadziły szereg zmian w metodyce liczenia zdolności kredytowej. Dotyczą one między innymi przyjmowania do dochodu świadczenia 500+, czy bardziej liberalnego sposobu określania dochodu, wynikającego z prowadzonej działalności gospodarczej.
Zapowiedziana zmiana spowoduje zwiększenie dostępności kredytów hipotecznych na polskim rynku. Pod kątem procedur będzie to dla kredytobiorcy dodatkowe utrudnienie (w jednym banku mogą pojawić się 3 różne warianty zdolności kredytowej – w zależności od rodzaju stopy oprocentowania oraz okresu kredytowania). W takiej sytuacji jeszcze bardziej powinna zwiększyć się rola eksperta finansowego, który odpowiednio przeprowadzi wywiad z klientem, określi możliwości i pomoże w doborze najlepszego sposobu finansowania.
Autorzy: Jakub Kucharek i Jakub Łapaj, eksperci kredytowi Lendi.
