PINK: Rynek biurowy na rynkach regionalnych w 2020 roku

wysłano 27 stycznia 2021

Polska Izba Nieruchomości Komercyjnych opublikowała dane dotyczące rynku powierzchni biurowych na ośmiu głównych rynkach regionalnych w Polsce (Kraków, Wrocław, Trójmiasto, Katowice, Poznań, Łódź, Szczecin, Lublin) za rok 2020. Źródłem informacji są firmy doradcze działające na rynku nieruchomości komercyjnych (BNP Paribas Real Estate, CBRE, Colliers International, Cresa, Cushman&Wakefield, JLL, Knight Frank, Savills), a podsumowanie dotyczy zasobów nowoczesnej powierzchni biurowej, nowych obiektów oddanych do użytku, liczby i wielkości transakcji wynajmu oraz ilości powierzchni niewynajętej.

Na koniec czwartego kwartału 2020 roku łączne zasoby nowoczesnej powierzchni biurowej na ośmiu rynkach regionalnych wyniosły około 5,79 mln m kw. Najwięcej powierzchni zlokalizowane jest w Krakowie (1 554 900 m kw.), Wrocławiu (1 226 300 m kw.) oraz Trójmieście (888 600 m kw.).
W 2020 roku do użytkowania oddano obiekty o łącznej powierzchni 393 300 m kw., z czego najwięcej w Krakowie (ok. 140 700 m kw.), Katowicach (61 300 mkw.) oraz Trójmieście (60 300 m kw.). W czwartym kwartale 2020 roku deweloperzy dostarczyli sześć projektów, wśród największych z nich Face2Face B (26 200 m kw.) wybudowany przez Echo Investment w Katowicach, Hi Piotrkowska (21 000 m kw.) wybudowany przez Master Management Group w Łodzi oraz Unity Tower (15 600 m kw.) dostarczony przez GD&K Group oraz Eurozone Equity w Krakowie.
Na koniec czwartego kwartału 2020 roku na ośmiu głównych rynkach regionalnych do wynajęcia od zaraz pozostawało prawie 736 600 m kw. powierzchni biurowej, czego wynikiem jest stopa pustostanu na poziomie 12,7% (wzrost o 0,8 p.p. kw./kw. oraz wzrost o 3.1 p.p. w porównaniu do końca 2019 roku). Najwyższy współczynnik pustostanów odnotowano w Łodzi – 16,4 %, najniższy w Szczecinie – 6,9%.
Całkowity wolumen transakcji najmu zarejestrowanych w 2020 roku wyniósł 582 200 m kw., co jest wartością o 16% mniejszą niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Natomiast w samym czwartym kwartale 2020 roku wynajęto o 26% mniej powierzchni niż przed rokiem. W całym 2020 roku najwięcej powierzchni zostało wynajęte w Krakowie (156 600 m kw.) i Wrocławiu (128 400 m kw.).
W 2020 roku najwyższy udział w strukturze popytu przypadł nowym umowom: 47% (włączając umowy przednajmu oraz powierzchnie na potrzeby własne właściciela nieruchomości). Renegocjacje i przedłużenia obowiązujących kontraktów odpowiadały za 38% zarejestrowanego popytu, a ekspansje za 13%. W samym czwartym kwartale 2020 roku największy udział stanowiły nowe transakcje – 57%, natomiast na umowy odnowieniowe oraz ekspansje przypadło odpowiednio 35% i 5%.
Wśród największych transakcji zawartych w 2020 roku należy wymienić umowę przednajmu Allegro w budowanym projekcie Nowy Rynek D1 (26 000 m kw.), odnowienie umowy ABB w biurowcu Axis w Krakowie (20 000 m kw.), transakcje przednajmu ING Tech Poland w budynku wieżowym Global Office Park A2 (16 600 mkw.), kolejną transakcję przednajmu firmy Fujitsu Technology Solutions w budynku Fuzja w Łodzi (16 300 m kw.) oraz transakcję klienta poufnego w krakowskim Tertium Business Park II (14 500 m kw.).

Źródło: PINK.

Cavatina Holding nie poddaje się pandemii i podpisuje kolejne umowy na powierzchnie biurowe do wynajęcia

wysłano 26 stycznia 2021

Biura do wynajęcia w dalszym ciągu cieszą się dużym zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców. Cavatina Holding nie narzeka na brak zainteresowania ze strony najemców. Niedawno deweloper poinformował o podpisaniu umowy najmu z ING Tech Poland na 16, 6 tys. mkw. powierzchni w Global Office Park w Katowicach. Teraz może się pochwalić wynajęciem 1,1 tys. mkw. firmie Medicover w Palio Office Park w Gdańsku oraz 630 mkw. spółce Tyréns w Tishnera Office w Krakowie. Jednocześnie Cavatina pozyskała od BGK finansowanie dla inwestycji Palio w Gdańsku.

Przenosząca się z biurowca C200 Office do Trójmiejskiej inwestycji Cavatiny firma Medicover zajmie ponad 1100 mkw. nowoczesnej powierzchni biurowej, zlokalizowanej na parterze i pierwszym piętrze biurowca A.

Cieszymy się, że do grona najemców Palio Office Park dołączyła firma o ugruntowanej pozycji na rynku prywatnej opieki zdrowotnej. Współpraca ta potwierdza tylko wszechstronność oferowanych przez nas powierzchni, które można dowolnie zaadaptować, zarówno na centrum badań klinicznych, jak i biura korporacyjne

Tomasz Zydorek, dyrektor ds. komercjalizacji w Cavatina Holding

Medicover to sieć placówek medycznych, działających na terenie Polski od ponad 20 lat. Zapewnia swoim pacjentom opiekę medyczną, obejmującą usługi ambulatoryjne, laboratorium, diagnostykę obrazową oraz stomatologię i kompleksową opiekę szpitalną. Spółka świadczy swoje usługi w ponad 14 krajach, m.in. w Niemczech, Mołdawii, Szwecji, Turcji oraz Wielkiej Brytanii.

Przed podjęciem decyzji co do nowej lokalizacji naszego oddziału, zawsze dokładnie analizujemy dostępną ofertę na rynku. Palio Office Park to wieloetapowa inwestycja, na terenie której już niedługo znajdą się setki stanowisk pracy. Wszystkim naszym pracownikom chcemy zapewnić wysokiej jakości warunki oraz nowoczesną przestrzeń. Standard oferowanej przez Cavatina Holding powierzchni, jak i dogodna lokalizacja inwestycji, w pełni sprostały naszym oczekiwaniom. Mamy nadzieję, że to dopiero początek naszej współpracy.

Jolanta Czerwonka, dyrektor, Medicover Integrated Clinical Services sp. z o.o.

Palio Office Park to pierwsza inwestycja Cavatina Holding w Trójmieście. Na terenie Stoczni Gdańskiej powstanie aż 8 budynków biurowych, w których łącznie znajdzie się niemal 90 000 mkw. powierzchni biurowej i rekreacyjnej. Pierwszy etap wyróżnia oryginalna bryła, doskonale wpisująca się w tkankę miasta, jak również ekologiczne i energooszczędne rozwiązania, poparte certyfikatem BREEAM na poziomie Excellent.

Jednocześnie w styczniu Cavatina Holding pozyskała od Banku Gospodarstwa Krajowego finansowanie dla budynku A w Palio Office Parku – czyli tego, w którym znajdzie się między innymi centrum Medicover. Oddanie do użytku tej części inwestycji planowane jest na luty 2021 r.

Firma Tyréns zajmie łącznie ponad 630 mkw. powierzchni biurowej na trzecim piętrze krakowskiej inwestycji zrealizowanej przez Cavatina Holding.

Tyréns to firma doradcza, której głównym celem jest działalność na rzecz rozwoju społeczeństwa poprzez wprowadzanie innowacyjnych i przyjaznych środowisku rozwiązań technologicznych. Fundacja sponsoruje wiele projektów badawczo-rozwojowych w obrębie takich krajów jak: Szwecja, Wielka Brytania, Dania czy Litwa.

Szwedzka grupa konsultingowa Tyréns podjęła decyzję o rozwoju działalności biznesowej w Polsce i na siedzibę spółki Tyréns Polska wybrała Kraków – nowoczesne i dobrze skomunikowane miasto z dużą ilością uniwersytetów i szkół wyższych, dających możliwość pozyskania przyszłej kadry pracowniczej, oraz dużą dostępnością atrakcyjnych powierzchni biurowych. Spośród wielu atrakcyjnych propozycji wynajmu biura, zdecydowaliśmy się na ofertę firmy Cavatina, ponieważ powierzchnia biurowa w nowoczesnym obiekcie przy ul. Tischnera w pełni odpowiada naszym wymaganiom oraz zapewnia przyjazne miejsce do pracy. Równie istotną zaletą jest lokalizacja biurowca, która jest dogodna dla osób dojeżdżających zarówno komunikacją publiczną, rowerem jak i samochodem. Jesteśmy zadowoleni z naszej dotychczasowej współpracy z Cavatiną i mamy nadzieję na jej kontynuację w przyszłości.

Natalia Mitręga-Kowalczyk, Chief Financial Officer, East Tyréns AB

Tischnera Office to biurowiec zlokalizowany na Krakowskim Podgórzu, przy jednym z lepiej skomunikowanych punktów miasta – skrzyżowaniu ulic Zakopiańskiej i Tischnera. Deweloper przygotował dla najemców blisko 33 tys. mkw. powierzchni biurowej, rozlokowanej na 9 piętrach. Inwestycja wyróżnia się nie tylko lokalizacją i oryginalnym projektem bryły, ale również udogodnieniami. Na terenie obiektu znajdują się zielone kaskadowe tarasy o łącznej powierzchni ponad 1,6 tys. mkw. oraz wewnętrzne patio ze strefą zieleni i małą architekturą, które latem może posłużyć do organizacji wydarzeń na świeżym powietrzu. Biurowiec wyróżnia się również zastosowaniem energooszczędnych rozwiązań technologicznych na terenie całego budynku. W 2019 roku w ramach konkursu Prime Property Prize za ten projekt przyznano Cavatinie tytuł Inwestycji Roku Rynku Powierzchni Biurowych.

Cavatina Holding do każdego swojego najemcy podchodzi w indywidualny sposób. Naszą misją jest tworzenie biur odpowiadających na potrzeby najbardziej wymagających pracowników, poprzez projektowanie nowoczesnych oraz ponadczasowych przestrzeni, które sprzyjają kreatywnej pracy. Bardzo cieszymy się z faktu, że to właśnie biurowiec Tischnera Office Park został wybrany na pierwsze biuro spółki Tyréns w Polsce. To kolejne potwierdzenie, że – pomimo pandemii – procesy związane z transakcją najmu przebiegają u nas bez żadnych utrudnień.

Łukasz Żelezik, Leasing Executive Director

Spółka Tyréns to kolejna firma, która dołączy do grona najemców na inwestycji Tischnera Office, takich jak Sabre Polska, Skanska S.A czy SII.

Także w styczniu Cavatina Holding poinformowała o zakończeniu 2020 r. dużą umową najmu w Global Office Park w Katowicach. ING Tech Poland, dostawca kompleksowych usług IT oraz usług biznesowych wspierających proces transformacji cyfrowej ING na całym świecie, na 16,6 tys. mkw. stworzy nie tylko powierzchnie biurowe dla swoich pracowników, ale także otwartą na miasto strefę „Gravity Point”.

mat.pras.

Warszawski rynek biurowy czeka na stabilizację

wysłano 25 stycznia 2021

Aktywność najemców w 2020 roku była o 31% niższa niż w 2019, a deweloperzy znacznie ostrożniej niż w ubiegłych latach podchodzili do startu nowych inwestycji. W rezultacie, może to doprowadzić do powstania luki podażowej na warszawskim rynku.

Spis treści:
Jak kształtuje się popyt?
Sytuacja na rynku inwestycyjnym
Co z czynszami i pustostanami

Firma doradcza JLL podsumowała sytuację na warszawskim rynku biurowym na koniec 2020 roku.

Z powodu pandemii przedsiębiorstwa zaczęły bardziej zachowawczo podchodzić do decyzji związanych z zapotrzebowaniem na biura, odkładając je na moment stabilizacji sytuacji. W rezultacie, w porównaniu do oczekiwań z końca 2019 r., popyt na biura w ubiegłym roku był o 29% mniejszy, a wolumen nowej podaży dostarczonej na rynek o 26% niższy. Patrząc jednak na aktualną aktywność po stronie deweloperów, możemy spodziewać się luki podażowej na warszawskim rynku biurowym, szczególnie w lokalizacjach poza centrum,

informuje Tomasz Czuba, Dyrektor Działu Wynajmu Powierzchni Biurowych i Reprezentacji Najemcy, JLL.

Popyt – przedłużenia i podnajmy

W 2020 roku w Warszawie wynajęto łącznie 602 000 mkw. Największą popularnością cieszyły się Centrum i Mokotów, odpowiedzialne za ponad dwie trzecie całkowitego zapotrzebowania na biura.

Ubiegły rok przyniósł spore przetasowania w strukturze popytu i wzrost znaczenia odnowień kontraktów. Firmy często decydują się na przedłużenie umowy na krótki okres i czekają na powrót do normalności przed podjęciem długoterminowych zobowiązań. Jednym z kluczowych trendów była również wzrastająca podaż powierzchni oferowanej na podnajem. Obecnie w Warszawie na firmy zainteresowane takim rozwiązaniem czeka ok. 130 000 mkw. tego typu przestrzeni, z czego blisko 60% przypada na centralne części stolicy. Udział powierzchni podnajmowanej w całkowitych zasobach oscyluje na poziomie ok. 2%,

dodaje Mateusz Polkowski, Dyrektor Działu Badań i Doradztwa, JLL.

Do największych transakcji najmu w ubiegłym roku należały: rekordowa umowa przednajmu PZU w Generation Park Y – pierwszym budynku wieżowym Skanska w Polsce (46 500 mkw.), umowa typu sale and leaseback DSV na Mokotowie (20 000 mkw.) oraz odnowienie umowy i ekspansja Poczty Polskiej w Domaniewska Office Hub (19 800 mkw.).

Analizując 2020 rok należy zwrócić też uwagę na rosnącą popularność oferty biur elastycznych. Po takie rozwiązanie sięgają zwłaszcza duże firmy, które chcą zapewnić swoim pracownikom wygodę pracy z biura podczas zawirowań w przeprowadzkach lub po prostu stabilizując dynamiczną w obecnych czasach strukturę zatrudnienia. Zabezpieczenie interesów pracowników daje korporacjom możliwość spokojnego poszukiwania tradycyjnej powierzchni biurowej, co widać wyraźnie w statystykach operatorów, u których przeciętne obłożenie w centralnych dzielnicach Warszawy przekracza nawet połowę dostępnych stanowisk, a niektórzy z nich zamknęli rok z wynikami na poziomie 80%,

tłumaczy Tomasz Czuba.

Podaż – ponad 300 000 nowego metrażu

W 2020 roku na rynek dostarczono 314 000 mkw. biur w ramach takich projektów, jak kompleks The Warsaw Hub, zrealizowany przez Ghelamco Poland o powierzchni 89 000 mkw. czy Mennica Legacy Tower (47 900 mkw.), której deweloperem jest Golub GetHouse.

Po kilku latach stale rosnącej aktywności deweloperskiej, wolumen powierzchni w budowie spada. W ostatnich latach w realizacji pozostawało od 700 000 mkw. do 800 000 mkw., a teraz jest to niewiele ponad 500 000 mkw. Deweloperzy znacznie ostrożniej podchodzą też do rozpoczynania nowych budów, a w ciągu ostatnich miesięcy nowe inwestycje uruchomiło tylko kilku z nich,

mówi Tomasz Czuba.

Rynek inwestycyjny

Pomimo pandemii i jej następstw, rok 2020 na rynku inwestycyjnym okazał się znacznie lepszy niż przypuszczano na początku kryzysu.

Łączna wartość wszystkich transakcji biurowych osiągnęła wartość niemal 2 mld euro, z czego około 66%, czyli 1,3 mld euro przypadło na obiekty w Warszawie. Jest to wynik niemal o połowę niższy od rekordowego rezultatu z roku 2019, ale wciąż wyższy o ponad 21% od 10-letniej średniej z lat 2009 – 2019,

komentuje Tomasz Puch, Dyrektor Działu Rynków Kapitałowych, JLL.

Podobnie jak w latach ubiegłych największym zainteresowaniem cieszyły się biurowce w Centrum Warszawy (59% ogólnej wartości), a następnie nieruchomości z zagłębia biznesowego na Służewcu (30%), co oznacza wzrost udziału tej lokalizacji w porównaniu do poprzednich lat.

Do największych transakcji na warszawskim rynku biurowym należały: sprzedaż pierwszego etapu kompleksu Lixa (budynki A i B) przez Yareal do Commerz Real, przejęcie Wola Center przez Hines od spółki Develia, kupno T-Mobile Office Park przez AFI Europe od Starwood oraz nabycie Generation Park Z przez fundusz DEKA od firmy Skanska.

Prognozy na obecny rok w dużej mierze zależą od sukcesu programu szczepień, który pozwoliłby na powrót do biur i ograniczenie niepewności na rynku. Co więcej, stopniowy powrót do normalności przyspieszyłby finalizację odroczonych transakcji, napędzając tym samym tegoroczne obroty. Dodatkowym motorem napędowym może być potencjalna luka podażowa spodziewana po 2022 r., która zredukuje i tak mocno ograniczoną, liczbę projektów typu „prime” dostępnych na rynku. Przełożyć się to może na bardziej agresywne podejście inwestorów przy składaniu ofert, a w rezultacie powrót do kompresji stóp kapitalizacji,

dodaje Tomasz Puch.

Pustostany i czynsze

Obecna sytuacja gospodarcza bezpośrednio wpływa na wskaźnik pustostanów. W IV kw. 2020 r. wyniósł on 9,9% w Warszawie (8,5% w strefach centralnych i 10,8% w strefach poza centrum), co stanowi wzrost o 2,1 p.p. w stosunku do końca 2019 r. Tym statystykom towarzyszy zwiększona podaż przestrzeni na podnajem. Co ważne, w perspektywie kolejnych lat na rynek dostarczane będzie mniej nowoczesnej powierzchni biurowej, co przełoży się na stopniową absorpcję dostępnej powierzchni.

Najwyższe czynsze transakcyjne dla najlepszych nieruchomości w szerokim centrum wynoszą od 18 do 24 euro/mkw./m-c, a poza nim do 16 euro/ mkw./m-c.

Biorąc pod uwagę spowolnienie po stronie popytu, wzrost współczynnika powierzchni niewynajętej, w najbliższej przyszłości możemy spodziewać się chwilowej redukcji stawek za wynajem powierzchni biurowych, zarówno po stronie czynszów bazowych, jak i efektywnych. Będzie to dotyczyło praktycznie każdej klasy obiektów biurowych, z wyłączeniem tych inwestycji, na których atrakcyjność okres pandemii nie miał znaczącego wpływu. Już dziś obserwujemy duże presje na czynsze w starszych obiektach, a deweloperzy stosują bardzo agresywną politykę finansową próbując zabezpieczyć pierwszych najemców do swoich realizowanych inwestycji,

podsumowuje Mateusz Polkowski.

Źródło: JLL.

Kompleks biurowy Promenady Busienss Park we Wrocławiu przedłuża umowę z najemcą Qatar Airways

wysłano 20 stycznia 2021

Epsilon_Promenady Business Park

Katarskie linie lotnicze – Qatar Airways – przedłużyły umowę najmu powierzchni biurowej w budynku Epsilon. We wchodzącym w skład kompleksu Promenady Business Park budynku najemca zajmuje biuro o powierzchni blisko 1 700 m kw. W procesie negocjacji eksperci Knight Frank doradzali właścicielowi obiektu.

„Kiedy 7 lat temu zdecydowaliśmy się na wybór Wrocławia na siedzibę centrum, mieliśmy konkretne oczekiwania zarówno od miasta, jak i biura. Reprezentując linię lotniczą, która wyróżnia się jakością zależało nam na pozyskaniu najlepszych specjalistów, którzy na co dzień będą ściśle współpracować z naszymi klientami. Aby zapewnić im sprzyjające warunki pracy, ostatecznie wybraliśmy na biuro budynek Epsilon w kompleksie Promenady Business Park. Nie zawiedliśmy się ani na Wrocławiu, ani na korzyściach, które zapewnia kompleks” – komentuje Łukasz Kolasa, Manager Operations, Qatar Airways.

„Promenady Business Park na dobre wpisał się w świadomość lokalnego rynku. Cieszymy się, że Qatar Airways, dla którego jakość na każdej płaszczyźnie jest niezwykle istotna, zdecydował się zostać w budynku Epsilon na kolejne lata. Każda umowa przedłużenia jest potwierdzeniem, że najemcy doceniają zaplecze i otoczenie kompleksu” – dodaje Maciej Moralewicz, Dyrektor Regionalny – Wrocław w Knight Frank.

„To kolejna, znakomita wiadomość. Ostatni kwartał dowodzi, że w okresie kryzysu nasza oferta jest atrakcyjna zarówno dla aktualnych najemców przedłużających swoją obecność, jak i nowych klientów. – podsumowuje Krzysztof Hołub, Prezes Zarządu TRUDO Sp. z o.o., firmy, do której należy kompleks Promenady Business Park – Co doceniają nasi partnerzy? Przede wszystkim naszą elastyczność, rozsądny stosunek jakości do ceny, niezłą lokalizację poza ścisłym centrum Wrocławia oraz bliskość usług.”

EPSILON to kameralny budynek biurowy we Wrocławiu oferujący 7 000 m kw. powierzchni biurowej, który powstał w ramach kompleksu Promenady Business Park we Wrocławiu.

Skanska sprzedała biurowiec Parkview w Pradze za 77 mln EUR

wysłano 19 stycznia 2021

Parkview by Skanska_exterior_north_by Tomáš Hejzlar

Parkview, biurowiec Skanska w czeskiej Pradze, trafił właśnie do rąk Deka Immobilien, jednego z wiodących europejskich funduszy zarządzających inwestycjami w nieruchomości. To już druga transakcja pomiędzy tymi dwoma podmiotami zawarta w ciągu ostatnich 12 miesięcy, po sprzedaży budynku Generation Park Z w Warszawie w marcu 2020 r.

– Ostatni rok wyraźnie pokazał ważną rolę wysokiej jakości i dobrych relacji – również w biznesie – podkreślił Arkadiusz Rudzki, wiceprezes ds. wynajmu i sprzedaży w spółce biurowej Skanska w Europie Środkowo-Wschodniej. – Parkview to nasz czwarty budynek, który nabywa Deka Immobilien, czyli dobrze nam znany, wieloletni partner. Transakcja ta stanowi kolejny dowód na to, że pomimo niepewności na rynku związanej z pandemią, nieruchomości najwyższej jakości położone w znakomitych lokalizacjach są wciąż poszukiwane. Zaufanie między partnerami biznesowymi, zrównoważony oraz ponadczasowy produkt znajdujący się w świetnej lokalizacji na tak stabilnym rynku, jakim jest Praga – to właśnie kluczowe czynniki decydujące o przeprowadzeniu tej transakcji.

Parkview oferuje przestrzenie biurowe o łącznej powierzchni 16 000 mkw. na dziewięciu kondygnacjach naziemnych oraz 227 miejsc parkingowych na trzech kondygnacjach podziemnych. Biurowiec jest już w 94% wynajęty, m.in. firmom takim jak Grant Thornton, Spaces czy Jacobs Douwe Egberts. Został zaprojektowany przez uznane na świecie nowojorskie studio architektoniczne Richard Meier & Partners. Jest to najwyższej jakości biurowiec stworzony z myślą o środowisku naturalnym, przy użyciu zaawansowanych technologicznie i innowacyjnych rozwiązań. Projekt jest zlokalizowany na przeciwko Parku Centralnego w prestiżowej i nowoczesnej dzielnicy biznesowej Pankrác.

Inwestycja Parkview posiada certyfikat LEED Platinum, a 97 uzyskanych punktów stanowi najlepszy wynik w całych Czechach. Aby zminimalizować zużycie energii, spółka Skanska zastosowała oświetlenie LED z czujnikami ruchu oraz bardzo wydajny system chłodzenia i nagrzewania wykorzystujący specjalne belki chłodzące. Oprócz tego, budynek wyposażono w elementy zacieniające w fasadzie, umożliwiające minimalizację nagrzewania się obiektu. W biurowcu wykorzystano także system ograniczający zużycie wody, pozwalający na jej oszczędność na poziomie 40 proc. Budynek otrzymał pozwolenie na użytkowanie w drugim kwartale 2020 roku.

mat.pras.

Raport DESKTOMY: Operatorzy wirtualnych biur w czasie pandemii

wysłano 15 stycznia 2021

Ogromne zmiany jakie wywołały obostrzenia związane z epidemią koronawirusa przeobraziły rynek biurowy w stopniu dotąd niespotykanym. Na ile te zmiany są trwałe – pokażą najbliższe miesiące i lata. Zamknięte biurowce oraz pracownicy pozostający przez długie miesiące w domu w ramach pracy zdalnej w sposób naturalny pozwalały zakładać, że to będzie rok wirtualnych biur. Mniejsi najemcy „uciekali” od stałych umów na powierzchnie biurowe, rosnąca liczba specjalistów startujących z własnymi mikro-firmami coraz częściej stawiała na elastyczną formę funkcjonowania. Czy możemy jednak mówić o boomie?

Badanie ankietowe przygotowane przez DESKTOMY – najpopularniejszą polską platformę wspierającą pracę wirtualnych biur – zostało przeprowadzone na początku grudnia 2020 r. Wybrani operatorzy wirtualnych biur zostali poproszeni o podsumowanie sytuacji w 6 miesiącach epidemicznej rzeczywistości (kwiecień-wrzesień 2020). Odpowiedzi udzieliły firmy obsługujące ok. 2000 „wirtualnych najmów”.
– Nasz pierwszy raport analizujący sytuację na rynku wirtualnych biur nie mógł skupić się na żadnym innym kontekście niż epidemia COVID-19. Nie wiemy jeszcze jak bardzo wydarzenia ostatnich 10 miesięcy zmienią sposób organizacji pracy w dłuższej perspektywie, ale z pewnością ostatecznie ugruntowały w świadomości wielu drobnych przedsiębiorców świadomość korzyści z bardziej elastycznego sposobu organizowania mikro-przedsiębiorstw. Model: wirtualne biuro oraz doraźny najem przestrzeni coworkingowej czy biur serwisowanych na stałe przekona wielu – podsumowuje Kacper Kozioł, DESKTOMY Product Owner.
Autorzy raportu poprosili operatorów wirtualnych biur o ocenę sytuacji w takich obszarach jak: dynamika wzrostu sprzedaży usług, podział nowych klientów na firmy działające wcześniej na rynku i nowopowstające, wskazanie branż, których przedstawiciele najczęściej wybierali usługę wirtualnego biura, a także skłonność do zakupu dodatkowych usług biurowych (sale konferencyjne, coworking).
– Przy okazji badania pokusiliśmy się o symulację, która miałaby odpowiedzieć na pytanie o obecną skalę zjawiska wirtualnych biur. To bodajże pierwsza taka próba na naszym rynku. Myślę, że jej efekt może zaskoczyć. Gdyby wszystkich, korzystających z wirtualnych biur zgromadzić w jednej, spełniającej najwyższe standardy powierzchni biurowej zajęliby oni ponad 800 tys. m. kw.! Dla porównania największe polskie centrum biurowe oferuje ok. 100 tys. m.kw… – konkluduje Kacper Kozioł.

Raport znajduje się: TUTAJ.

Źródło: Desktomy.

Mocne zakończenie roku w Katowicach – firma ING Tech Poland przeniesie się do kompleksu Global Office Park

wysłano 13 stycznia 2021

ING Tech Poland wynajęło 16,6 tys. mkw. w realizowanym przez Cavatina Holding wielofunkcyjnym kompleksie Global Office Park w Katowicach. Najemcę w tej transakcji reprezentowała firma doradcza JLL. Umowa ta daje tym samym mocny sygnał, że mimo pandemii polski rynek biurowy sprzyja rozwojowi firm z sektora usług dla biznesu. Przykładem są Katowice, które w trzecim kwartale ubiegłego roku znajdowały się na drugim miejscu, za Warszawą, pod względem aktywności deweloperów, odpowiadając za 15% powierzchni znajdującej się w budowie. Nowe projekty biurowe są napędzane zwłaszcza przez firmy z branży IT, nowoczesnych technologii i usług biznesowych, które między styczniem a wrześniem 2020 r. odpowiadały za 77% popytu na biura w mieście.

Katowice to główna siedziba firmy ING Tech Poland – dostawcy kompleksowych usług IT oraz usług biznesowych, wspierającego proces transformacji cyfrowej ING na całym świecie. W Katowicach oraz w Warszawie pracuje wciąż rozwijający się zespół liczący łącznie ponad 1800 osób. Według planów, do końca 2021 roku firma ma zatrudnić kolejne 1500 osób.

ING Tech Poland to zespół ekspertów w swoich dziedzinach, mocno zaangażowanych, wzajemnie się inspirujących, wciąż poszukujących lepszych, zoptymalizowanych rozwiązań na drodze cyfryzacji ING. Sukces naszej pracy zależy też od otwartości na nowych ludzi, inny punkt widzenia oraz bodźce do zmian. Dlatego tak ważne dla nas jest tworzenie dynamicznego i sprzyjającego kreatywności środowiska pracy. Decyzja o przeniesieniu głównej siedziby do zupełnie nowej lokalizacji to również wyraz zaufania ING oraz potwierdzenie dynamicznego rozwoju ING Tech Poland w długofalowej perspektywie.

Paweł Michalik, Head of ING Tech Poland

W ramach zawartej jeszcze w grudniu 2020 r. umowy ING Tech Poland wykorzysta 14,5 tys. mkw. na przestrzeń do pracy dla swoich zespołów, a na ponad 2 tys. mkw. powstanie „Gravity Point” – strefa ogólnodostępna dla społeczności Katowic, z której będą mogli korzystać zarówno pracownicy, jak i osoby z zewnątrz. Podobne rozwiązanie sprawdziło się już w głównej siedzibie ING w Amsterdamie, gdzie w ten sposób powstało środowisko sprzyjające współpracy pomiędzy biznesem, uczelniami i lokalnymi przedsiębiorstwami. Przeprowadzka ING Tech Poland do jednej z dwóch wież kompleksu Global Office Park, która zyska nową nazwę ING Tower, zaplanowana jest na lipiec 2022 r.

W procesie poszukiwania optymalnej lokalizacji, negocjowania warunków umowy oraz przygotowania długoterminowej strategii najmu ING Tech Poland doradzali eksperci JLL. Projekt jest efektem połączonych sił ING Tech Poland, JLL i Cavatina Holding zarówno w zakresie środowiska pracy, doradztwa technicznego jak i tworzenia koncepcji estetycznej.

Inwestycja typu mixed-use Global Office Park realizowana przez Cavatina Holding dostarczy na katowicki rynek biurowy ponad 59 tys. mkw. nowoczesnych powierzchni, z czego ponad 40% jest już wynajęte. Transakcja jest ważnym sygnałem popytu i potencjału rynku katowickiego i szerzej – odporności rynków regionalnych na wyzwania minionego roku. To również wskazówka dla całej branży biurowej oraz recepta Cavatiny na biznes, czyli proponowanie wielofunkcyjnych, bardzo dobrze zlokalizowanych obiektów, z możliwością przystosowania do potrzeb najemcy, ze strefą otwartą na miasto i jego społeczność, z rozbudowaną funkcją mieszkalną.

Stawiamy na miastotwórcze inwestycje, które łączą mieszkania, biura, usługi i kulturę, ponieważ są one lepiej zaprojektowane i poprawiają̨ funkcjonowanie miast. Global Office Park powstaje w samym sercu Katowic tworząc nowy, pełen życia kawałek miasta. Bliskość dworca kolejowego oraz dobra komunikacja z autostradami i lotniskiem czynią go bardzo dostępnym. Natomiast zarówno obecna infrastruktura wokół, jak i ta przez nas tworzona w ramach projektu, zapewnią najemcom bardzo wygodne warunki do prowadzenia biznesu, a ich pracownikom doskonałe środowisko pracy i spędzania wolnego czasu. Cieszę się, że tak dynamiczna, innowacyjna i otwarta firma jak ING Tech Poland będzie obecna w tym obiekcie – to wzmocni jeszcze miastotwórczy efekt naszej inwestycji.

Tomasz Zydorek, dyrektor ds. komercjalizacji w Cavatina Holding

W ramach wielofunkcyjnego kompleksu realizowanego przez Cavatina Holding powstanie łącznie niemal 90 tys. mkw. przestrzeni do pracy, mieszkania i rekreacji. Charakterystyczne trzy wieże Global Office Park, powstające u zbiegu ulic Mickiewicza i Dąbrówki w Katowicach wzbogacą miasto o kolejny oryginalny projekt architektoniczny.

Dwie wieże biurowe wraz z najmniejszym budynkiem C dostarczą łącznie ok. 59 tys. mkw. powierzchni klasy A, natomiast wieża mieszkaniowa zagwarantuje 670 mieszkań o zróżnicowanych metrażach. 100-metrowe wieże będą osadzone na wspólnym 5-kondygnacyjnym podium, w którym znajdą miejsce lokale gastronomiczne i usługowe. Dzięki zastosowanym energooszczędnym i ekologicznym rozwiązaniom, budynki biurowe należące do kompleksu będą spełniały wymogi certyfikacji BREEAM na poziomie Excellent. Ponadto, w obliczu pandemii, firma postanowiła zapewnić najemcom i użytkownikom swoich obiektów poczucie pełnego bezpieczeństwa, wdrażając w swoich projektach biurowych rozwiązania odpowiadające wymogom najnowszego standardu International Building Institute – WELL Health-Safety Rating. Certyfikat ten przyznawany jest powierzchniom biurowym, które zapewniają minimalizację ryzyka przenoszenia chorób, a także tworzenie bezpiecznych, sprzyjających dobremu zdrowiu miejsc pracy.

Katowice są aktualnie szóstym co do wielkości i wciąż szybko rosnącym rynkiem lokalnym z bazą niemal 560 tys. mkw. powierzchni biurowych i najniższym współczynnikiem pustostanów (7%).

W ciągu trzech pierwszych kwartałów zeszłego roku rynek katowicki został zasilony ok. 31,1 tys. mkw. powierzchni, a kolejne 200 tys. mkw. jest w trakcie realizacji. Jednocześnie do końca września popyt sięgnął 34 tys. mkw. Rok 2020 przyniósł dozę niepewności na rynku biurowym, ale są branże, takie jak IT czy usługi biznesowe, które były bardzo aktywne pod względem zawierania i przedłużania umów najmu. Nasze analizy rynku katowickiego pokazały, że powstający Global Office Park najlepiej spełni oczekiwania ING Tech Poland co do klimatu miejsca, lokalizacji i jakości wykończenia budynku. Dodatkowo Cavatina Holding wykazała się dużą elastycznością, jeśli chodzi o dostosowanie do potrzeb najemcy, dzięki czemu powstanie tu biuro idealnie wpisujące się w charakter firmy.

Dorota Gruchała, Dyrektor biura JLL w Krakowie.

mat.pras.

Crido zamknęło transakcję sprzedaży biurowca Astris w Krakowie

wysłano 13 stycznia 2021

Pod koniec grudnia 2020 Crido zamknęło transakcję sprzedaży biurowca Astris w Krakowie. Za prowadzenie projektu i doradztwo prawne spółce Astris sp. z o.o. sp.k. przy tej transakcji odpowiadała Joanna Winter-Szymańska, Counsel w kancelarii Crido Legal. W zakresie podatków doradzali Paweł Toński, partner zarządzający odpowiedzialny za zespół nieruchomości w Crido i Artur Kordel, menadżer w Crido.

Biurowiec Astris oferuje powierzchnie biurowe klasy A zlokalizowane na dziewięciu kondygnacjach naziemnych (o łącznej powierzchni 13,5 tys. m2) oraz obszerny parking usytuowany na dwóch kondygnacjach podziemnych dla 150 samochodów i ponad 70 rowerów. Budynek oddano do użytku w 2017 roku.

– Projekt stanowił dla nas duże wyzwanie pod kątem organizacyjnym, finansowym i prawnym. Profesjonalne doradztwo oraz zaangażowanie zespołu Crido stanowiło duże wsparcie w zakresie sfinalizowania pierwszej naszej transakcji na rynku nieruchomości – mówi Józef Tarnawski reprezentujący Astris.

– Cieszymy się, że mogliśmy wspierać naszego klienta przy całym procesie realizacji projektu, w tym przy jego sprzedaży. Możliwość obsługi całego procesu budowy i komercjalizacji budynku, a następnie jego sprzedaży do funduszu stanowi przykład naszego kompleksowego doradztwa dla podmiotów z sektora nieruchomości – mówi Joanna Winter-Szymańska, Counsel w Crido Legal.

Na zakres usług kancelarii składało się kompleksowe doradztwo prawno-podatkowe przy transakcji sprzedaży nieruchomości oraz przygotowanie wszelkich niezbędnych dokumentów, takich jak umowa sprzedaży nieruchomości, master lease oraz dokumentów towarzyszących.

Zespołem prawników kancelarii doradzających na rzecz sprzedającego kierowała Joanna Winter-Szymańska – Counsel, wspierana przez doradców podatkowych z Crido Pawła Tońskiego oraz Artura Kordela.

mat.pras.

Jakie trendy biurowe będą dominować w 2021 roku z perspektywy najemców?

wysłano 12 stycznia 2021

Elżbieta Czerpak_Head of Reserach_Knight Frank_Color 2018

Ostatni rok zrobił rewolucję w sposobie funkcjonowania biur i ich postrzegania przez najemców. Po wielu miesiącach obserwacji i badań jesteśmy pewni, że część ze zmian, która została zainicjowana lub znacznie przyspieszona przez pandemię zdefiniuje przyszłe środowisko pracy. Wybraliśmy 7 głównych trendów, którymi będą się kierować najemcy w kształtowaniu tego środowiska wpływając na zmiany w modelu pracy, funkcjonowanie biur oraz sposób aranżowania przestrzeni.

Spis treści:
Dobre samopoczucie w biurze
Jakość powierzchni i współpraca w centrum uwagi
Wzrost zapotrzebowania na elastyczne powierzchnie biurowe
Ekologiczne i zrównoważone biura wygrają walkę o najlepszych pracowników
Aktywne dojazdy do biura w modzie
Praca zdalna

Dobre samopoczucie w biurze
Dla części pracowników wielomiesięczna praca zdalna była spełnieniem marzeń, ale dla wielu z nich wiązała się z poczuciem izolacji. W rezultacie, oczekujemy, że po lockdownie, interakcje społeczne i komfort miejsca pracy w większym stopniu będą decydowały o tym jak oceniamy samopoczucie w pracy, a przyszłością sektora biurowego staną się rozwiązania, które będą takie warunki zapewniać.
Liczne badania wykazują, że firmy, które koncentrują się na dobrym samopoczuciu i bezpieczeństwie pracowników, uzyskują większą efektywność niż pozostałe organizacje. Dbając o najbardziej wartościowych pracowników wiele organizacji będzie starało się stworzyć optymalne warunki pracy. Oznacza to aranżowanie biur w taki sposób, aby były korzystne dla zdrowia. Jednocześnie, oczekujemy, że coraz większe uznanie najemców będą zyskiwały biurowce oferujące szeroko rozumiane udogodnienia i usługi, które mają na celu promocję zdrowia i poprawę samopoczucia.

Bezpieczne miejsca pracy
Zarządcy budynków biurowych i office managerowie dokładają wszelkich starań, aby stworzyć miejsca pracy bezpieczne pod względem sanitarnym. Udoskonalają programy sprzątania, dbają o wymianę filtrów i zwiększenie przepływu powietrza, organizują systemy ruchu jednokierunkowego w biurach i przeprojektowują układ mebli, aby umożliwić pracownikom zachowanie dystansu społecznego.

Jakość powierzchni i współpraca w centrum uwagi
Chociaż architektonicznie nudne biura należą do przeszłości, prawdopodobnie w 2021 roku najemcy w jeszcze większym stopniu będą koncentrować się aranżacji przestrzeni biurowej. Z naszych badań wynika, że znacząca część najemców chce w swoich biurach przeznaczyć więcej powierzchni niż dotychczas na przestrzenie sprzyjające kooperacji, a kluczowym elementem dotyczącym miejsca pracy będzie jakość aranżowanej powierzchni. Dzięki temu biuro będzie stawało się miejscem, w którym stawia się na współpracę, ale jednocześnie, które zapewnia „doświadczenie”. W firmach, w których decyzja o wyborze miejsca pracy – biura lub własnego mieszkania – będzie pozostawiona pracownikowi, to pracodawcy będą dbać o to, aby biuro stawało się miejscem, które jest w stanie zaoferować poczucie wspólnoty i przynależności, ale też dobre samopoczucie.

Wzrost zapotrzebowania na elastyczne powierzchnie biurowe
Stawianie na „doświadczanie biura” może również zwiększyć popyt na elastyczną powierzchnię biurową. Operatorzy coworkingowi stawiają na „user experience” już od lat i dokładają starań, aby zapewnić atrakcyjną ofertę biur, w których użytkownicy mogą się rozwijać – od zajęć jogi po kawiarnie, od kalendarzy pełnych wydarzeń okołobiznesowych (zawieszonych w czasie lockdownu) po inspirujące wnętrza. Z naszych rozmów z najemcami wynika, że zarówno duże, jak i małe firmy stają się coraz bardziej otwarte na włączenie elastycznych biur do swojej strategii dotyczącej miejsca pracy.

Ekologiczne i zrównoważone biura wygrają walkę o najlepszych pracowników
Z roku na rok wśród pracowników zwłaszcza młodego pokolenia obserwujemy rosnące znaczenie myślenia ekologicznego i większą troskę o środowisko naturalne. Analizy wskazują, że ponad połowa z nich uważa za priorytet redukcję plastiku jednorazowego użytku i zmniejszenie śladu węglowego, a firmy zachowujące się w sposób bardziej zrównoważony są dla nich atrakcyjniejszym pracodawcą.
Firmy produkcyjne czy transportowe koncentrują się na ograniczeniu emisji CO2, ale dla najemców biur sposobem na pokazanie pracownikom i klientom swojego zaangażowania w kwestię zrównoważonego rozwoju jest m.in. wybór ekologicznego biurowca i zrównoważonej przestrzeni biurowej.

Aktywne dojazdy do biura w modzie
Od lat, rokrocznie rośnie liczba aktywnych dojazdów do pracy. Sprzyja temu m.in. rosnąca sieć ścieżek rowerowych, która stała się w ostatnich latach istotną inwestycją dla lokalnych samorządów w Warszawie i największych miastach regionalnych.
Oczekujemy, że w 2021 roku ten trend osiągnie prawdopodobnie nowy wymiar – oprócz sposobu na uniknięcie transportu publicznego, aktywne dojazdy do pracy staną się metodą na przerwanie siedzącego trybu życia.

Praca zdalna
Nie ma jednego uniwersalnego modelu dla wszystkich firm czy pracowników, ale minione miesiące udowodniły, że przyszłością pracy biurowej jest elastyczność. Zaczynamy dostrzegać, że różne osoby, role i zadania wymagają różnych parametrów dla optymalnej wydajności.
Uważamy, że praca z domu, a także inne rodzaje elastycznej pracy (np. elastyczne godziny czy praca bliżej domu) będą nadal stanowić część naszego życia zawodowego w 2021 roku, ponieważ autonomia i różnorodność w coraz większym stopniu mogą wpływać na wyniki biznesowe firm.
Część pracodawców od lat eksperymentowała z elastycznymi rozwiązaniami i oferowała pracę zdalną w różnych konfiguracjach. Jednak pandemia COVID-19 przyczyniła się do zmiany sposobu, w jaki pracujemy i czego pracownicy oczekują od pracodawcy, a to z pewnością przyspieszy rozpowszechnienie się elastycznego modelu pracy.
Aby zwiększyć produktywność, zaangażowanie i zadowolenie pracowników, model pracy w wielu firmach coraz częściej będzie opierał się na łączeniu różnych środowisk, miejsc, godzin pracy, czy też „zwinnych warunków pracy”. W rezultacie należy oczekiwać, że coraz więcej firm będzie systematycznie przechodzić w kierunku różnych strategii lokalizacji i modelu hybrydowego.

Autor: Elżbieta Czerpak, Dyrektor Działu Badań Rynku, Knight Frank.

Biurowiec EQ2 w Warszawie na ukończeniu – inwestycja dostarczy na lokalny rynek nowoczesne powierzchnie biurowe

wysłano 11 stycznia 2021

EQ2_Waryński (1)

Kameralny budynek EQ2 położony w pobliżu warszawskiego Dworca Zachodniego za kilka tygodni dostarczy wysokiej jakości biura usytuowane w przestrzeni, której aranżacja pozytywnie wpłynie na komfort pracowników i środowisko pracy Inwestycja Grupy Waryński jest już na finiszu.

Prace budowlane przy realizacji ośmiokondygnacyjnego biurowca, usytuowanego u zbiegu ulicy Wschowskiej z Ordona zaawansowane są już w ponad 95 proc. Trwają ostatnie szlify przy fasadzie budynku, a poziom prac wykończeniowych we wnętrzu EQ2 pozwala na jednoczesne uruchamianie i przeprowadzanie testów urządzeń oraz instalacji znajdujących się na terenie obiektu. Rozpoczęto także zagospodarowywanie terenów zewnętrznych.

„Obserwujemy zwiększone zainteresowanie biurami oferującymi odpowiednie warunki firmom, dla których decydujące znaczenie ma kwestia bezpieczeństwa i komfortu środowiska pracy. Istotną sprawą dla naszych najemców jest przy tym możliwość aranżacji nowej powierzchni biurowej według indywidualnych potrzeb” – mówi Bogdan Borkowski, Prezes Zarządu Waryński S.A. Grupa Holdingowa.

Biurowiec EQ2 oferuje powierzchnie 2.826 m2 GLA, w tym, na jednej kondygnacji, moduły biurowe o powierzchni od 120 m2 do 354 m2, dające dużą dowolność zagospodarowania. Nieskrępowaną konfigurację powierzchni ułatwia zastosowanie podniesionej podłogi w przestrzeni biurowej obiektu. Otwiera to także możliwość dokonywania swobodnych zmian odległości pomiędzy stanowiskami pracy w zależności od potrzeb i bez ponoszenia dodatkowych wysokich nakładów.

Decydujące znaczenie ma dziś jakość powietrza w budynku i, co się z tym wiąże, zastosowanie rozwiązań pozwalających utrzymać jak największą czystość. Budynek EQ2 wyposażony będzie w centrale wentylacyjne umożliwiające dobór odpowiednich filtrów powietrza. Dla bezpieczeństwa, poszczególne powierzchnie na terenie budynku wyposażone będą w odrębne systemy wentylacyjne, a sieć wentylacyjną biurowca zabezpieczy dodatkowo nadrzędny system BMS, monitorujący min. parametry powietrza.

Bezpieczeństwo wspierać będzie także szereg innych rozwiązań. Wejście główne do obiektu realizowane będzie poprzez automatyczne drzwi obrotowe, a na bezdotykowe przejście do biur pozwoli system bramek wspomagany przez kontrolę dostępu. Bezdotykowa będzie również stacja do dezynfekcji umieszczona w holu głównym. W częściach wspólnych w biurowcu zainstalowane zostało oświetlenie automatycznie reagujące na obecność ludzi.

mat.pras.

Lider branży FinTech zostaje we wrocławskim kompleksie Promenady Business Park

wysłano 3 stycznia 2021

Promenady Business Park_ZITA_

Globalny lider technologiczny w zakresie analizy ryzyka i zarządzania danymi przedłużył umowę najmu ponad 660 m kw. w budynku ZITA. W procesie renegocjacji najemcy, który chce zachować poufność, doradzali eksperci Knight Frank.

„Komfort użytkowników i oferowane na terenie kompleksu udogodnia miały istotny wpływ na podjęcie decyzji o przedłużeniu umowy najmu w biurowcu ZITA. Cieszę się, że mogliśmy wesprzeć najemcę w tak nieoczywistym dla nas wszystkich okresie. To dobry moment dla firm, których umowy się kończą, aby wynegocjować atrakcyjne warunki najmu lub dodatkowe benefity” – komentuje Maciej Moralewicz, Dyrektor Regionalny w Knight Frank.

„Decyzję naszego najemcy o pozostaniu w biurach mieszczących się w Promenadach Business Park przyjęliśmy z wielką satysfakcją. Wynik negocjacji pokazuje, że kontrahenci doceniają nasza ofertę, zwłaszcza w czasach kryzysu. Nasze powierzchnie są komfortowe i dogodnie zlokalizowane względem centrum miasta, przy czym dzięki temu że znajdują się tuż poza jego bezpośrednim zasięgiem, możemy zaproponować naprawdę rozsądną relację jakości do ceny. Aktualna sytuacja sprzyja racjonalnym decyzjom dotyczącym lokowania się firm i ich oddziałów, a ten trend faworyzuje biurowce o parametrach zbliżonych do tego co oferują wrocławskie Promenady. Świadczy o tym dość duże zainteresowanie naszymi powierzchniami. Wkrótce zresztą zakończone zostaną kolejne procesy negocjacyjne i będę mógł poinformować Państwa o kolejnych nowych umowach i przedłużeniach najmu w naszym kompleksie” – dodaje Krzysztof Hołub, Prezes Zarządu w TRUDO.

ZITA to drugi biurowiec, który powstał w ramach kompleksu Promenady Business Park, zlokalizowanego w bliskiej odległości centrum Wrocławia.

mat.pras.

Nowi najemcy we wrocławskich obiektach Develia S.A.

wysłano 3 stycznia 2021

SKy Tower

Pomimo pandemii rośnie zainteresowanie powierzchnią handlową Arkad Wrocławskich i Sky Tower. W samej końcówce 2020 roku dział komercjalizacji spółki Develia S.A, do której należą obiekty, podpisał cztery nowe umowy najmu i jedną typu renewal. Z początkiem grudnia zmienił się również operator spożywczy w Sky Tower.

28 listopada w Arkadach Wrocławskich na nowo otwarty został autorski butik Dominika Młyńczak Made in Wrocław (poprzednio Ottaviano Dominika Młyńczak). W ofercie sklepu, który zajmuje powierzchnię 68 mkw. i znajduje się na parterze centrum, można znaleźć odzież wierzchnią, sukienki, kombinezony czy spódnice zaprojektowane przez wrocławiankę – Dominikę Młyńczak. Kategorię fashion już niebawem uzupełni znana wszystkim marka Sinsay, oferująca ubrania dla całej rodziny w atrakcyjnych cenach. Otwarcie lokalu o powierzchni 913 mkw. zaplanowane jest na koniec stycznia 2021 roku. Trzecim najemcą, który wkrótce zadebiutuje we wrocławskiej galerii, jest Akademia Driftingu Crazy Carts. Tor z elektrycznymi gokartami do jazdy w poślizgu będzie funkcjonował na poziomie 1 i zostanie ulokowany na 503 mkw.

Zmiany zaszły również w Sky Tower. 2 grudnia funkcjonujący w budynku supermarket Piotr i Paweł rozpoczął działalność pod szyldem Eurospar. Na tym samym poziomie tuż przed Nowym Rokiem otwarty zostanie odział spółki Personal Legal Service, zajmującej się legalizacją pobytu i pracy na terenie Polski. Z kolei na przedłużenie umowy najmu do 2027 roku zdecydowała się Klinika Okulistyczna Optegra, zajmującą lokal o powierzchni 662 mkw. na poziomie +2.

– Dobra i dynamiczna końcówka roku to efekt ciężkiej pracy całego zespołu. Do każdej umowy podchodzimy indywidualnie, a z naszymi partnerami staramy się budować długotrwałe relacje oparte na pełnym zrozumieniu celów biznesowych każdej ze stron. Cieszymy się, że w tym trudnym czasie podpisujemy kolejne umowy najmu na mocno nasyconym powierzchnią handlową wrocławskim rynku – mówi Piotr Pirogowicz, Dyrektor Zarządzający Obiektami Komercyjnymi w Develia S.A.

Skutecznie prowadzona komercjalizacja wrocławskich obiektów z portfolio Develia S.A. to dowód na to, że pomimo zawirowań na rynku retail najemcy widzą duży potencjał w handlu wielkopowierzchniowym.

Źródło: Develia S.A.

Wzrost pustostanów w regionach

wysłano 28 grudnia 2020

Grafika do artykułu ogólna

Podsumowanie III kwartału 2020 roku na rynku biurowym ujawniło w widoczny sposób pierwsze skutki pandemii. Do tej pory napędzony jeszcze siłą toczących się rozmów i wcześniejszych ustaleń rynek bronił się dzielnie, ale aktualne dane nie pozostawiają złudzeń, że Covid-19 odciśnie swoje piętno na branży nieruchomości. Brak stabilnej sytuacji w bliskiej przyszłości i idące za tym obawy przed podejmowaniem długofalowych decyzji wstrzymują aktywność najemców. Tylko w okresie lipiec-wrzesień firmy wynajęły o 40% mniej powierzchni niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.
„Spodziewamy się, że właściwa skala wpływu pandemii na sektor biurowy widoczna będzie dopiero w 2021 roku, ale już teraz pojawiają się konkretne sygnały. Rozpoczęte budowy są realizowane, a nowa podaż utrzymuje się na podobnym poziomie względem pierwszych trzech kwartałów 2019 roku. Jednak mimo wszystko jeżeli planowane inwestycje zostaną ukończone nowa podaż w 2020 roku nie przekroczy rekordowego wyniku z 2019 roku” – komentuje Jadwiga Małek, Konsultant w Dziale Badań Rynku w Knight Frank.

Na największym polskim rynku regionalnym zasoby biurowe przekroczyły 1,5 mln m kw. W stolicy Małopolski w III kwartale ukończono 4 projekty, które zwiększyły wolumen nowej powierzchni biurowej o 38 000 m kw. „Wynik ten jest o 10% niższy niż średnia kwartalna nowa podaż w ostatnich trzech latach, jednak Kraków w dalszym ciągu jest dynamicznie rozwijającym się rynkiem regionalnym. Na potwierdzenie tego warto dodać, że w trzech kwartałach 2020 roku 35% nowej podaży oddanej do użytku w miastach regionalnych powstała właśnie w Krakowie, a w budowie jest kolejne 270 000 m kw.” – dodaje Jadwiga Małek.

Wracając do podaży na pozostałych rynkach regionalnych, w Katowicach nowa podaż była trzykrotnie wyższa w porównaniu do analogicznego okresu w ubiegłym roku, kiedy oddano do użytku zaledwie 10 000 m kw. Wrocławski rynek biurowy w III kwartale tego roku w ramach trzech projektów wzbogacił się o 50 000 m kw., a całkowite zasoby w mieście przekroczyły 1,2 mln m kw. W Trójmieście od początku roku ukończono 6 inwestycji i oddano do użytku 60 300 m kw., a w budowie znajduje się prawie 200 000 m kw. W porównaniu do tych miast poznański rynek wyróżnia się ostrożnością. Od początku roku do użytku oddano zaledwie jeden projekt o powierzchni 15 300 m kw., a w budowie pozostaje 80 000 m kw. W pierwszych trzech kwartałach 2020 roku w Łodzi ukończono pięć projektów biurowych o łącznej powierzchni 30 500 m kw., co poskutkowało powiększeniem się zasobów biurowych na łódzkim rynku do niemal 560 000 m kw.

„Pandemia w dość szybki sposób zweryfikowała nasze podejście do powierzchni biurowej. Czasy kiedy dzień zaczynało się zbiorową kawą w biurowej kuchni są – miejmy nadzieję, że tylko chwilowo – przeszłością. Zmiana modelu pracy na zmianowy lub hybrydowy, a także poszukiwanie oszczędności wszędzie gdzie to możliwe, doprowadziły do weryfikacji zajmowanej powierzchni biurowej. Najemcy, z którymi rozmawiamy zapewniają nas, że biuro jest istotnym elementem w funkcjonowaniu ich organizacji i nawet jeżeli będą zmuszeni zrezygnować z powierzchni, to nie chcą tego robić w całości. Na pytania o decyzje w sprawie kończących się umów najmu, firmy częściej skłonne są do przeczekania, tj. podjęcia renegocjacji niż podpisania umowy w nowym miejscu. Na potwierdzenie tego w ostatnim kwartale w Krakowie blisko połowę podpisanych umów stanowiły renegocjacje. Analizując rynek krakowski zaobserwowaliśmy, że między lipcem a wrześniem 2020 roku aktywność najemców znacząco się osłabiła, a przedmiotem najmu było nieco ponad 25 000 m kw., czyli o połowę mniej niż w ubiegłym kwartale.” – wyjaśnia Monika Sułdecka-Karaś, Partner i Dyrektor Regionalna w Knight Frank.

Na dwóch pozostałych rynkach regionalnych Polski Południowej sytuacja jest różna. Wrocławski wolumen transakcji na poziomie 46 000 m kw. zapewnił mu pozycję lidera na rynkach regionalnych w III kwartale. Jednocześnie ponad połowę podpisanych umów stanowiły renegocjacje. Katowice zakończyły trzeci kwartał z popytem na poziomie 7 500 m kw., a ze względu na wysoką podaż w budowie – ponad 200 000 m kw., ponad połowę wolumenu transakcji stanowiły umowy pre-let.

Pomimo ogólnego spowolnienia na rynku biurowym w Polsce, najemcy na trójmiejskim rynku pozostali aktywni. Od lipca do września bieżącego roku podpisano umowy najmu na ponad 30 000 m kw., z czego 56% stanowiły renegocjacje. Dla porównania w analogicznym okresie 2019 roku renegocjacje stanowiły 37% w całej strukturze umów. W Poznaniu po wyjątkowo ożywionej, w skali lokalnego rynku, aktywności najemców w pierwszym kwartale 2020 roku kolejne okresy przyniosły spowolnienie. Od lipca do września podpisano umowy najmu na ponad 7 000 m kw., z czego żadna z podpisanych umów nie dotyczyła biur w realizacji, a renegocjacje stanowiły 54% popytu. Widoczny spadek aktywności najemców widoczny jest również w Łodzi, gdzie w pierwszej połowie roku przedmiotem najmu było 51 100 m kw., pomiędzy lipcem a wrześniem 2020 roku podpisane zostały umowy na łącznie 8 600 m kw.

„Z zebranych danych wynika, że oddawane do użytku nowe inwestycje, które w mniejszym stopniu mają dzisiaj gwarancję w formie przednajmu, plus mniejsza aktywność najemców oraz ich ostrożność w podejmowaniu decyzji odnośnie relokacji, wpływają na wzrost współczynnika pustostanów. Średnia dla miast regionalnych na koniec III kwartału 2019 roku wynosiła 9,1%, a w tym roku to już 11,9%, czyli wzrost o 2,8 pp. Daje to 680 000 m kw. powierzchni dostępnej na wynajem od zaraz” – dodaje Monika Sułdecka-Karaś.

Analizując współczynnik pustostanów na poszczególnych rynkach regionalnych jedynie Poznań może pochwalić się jego spadkiem. Współczynnik niewynajętej powierzchni wyniósł 13,3%, co stanowiło spadek o 1,2 pp. w porównaniu do ubiegłego kwartału. W Katowicach współczynnik pustostanów wzrósł o 0,9 pp. i obecnie znajduje się na poziomie 7% należąc do najniższych na rynkach regionalnych w Polsce. Trójmiejski rynek biurowy III kwartał zakończył wynikiem 9,4% ze wzrostem o 3,3 pp. w porównaniu do poprzedniego kwartału.

Osłabiony popyt i znaczny udział renegocjacji, wraz z nie w pełni skomercjalizowaną powierzchnią w nowych inwestycjach przyniosły na największym rynku regionalnym – Krakowie wzrost wskaźnika pustostanów, który na koniec września 2020 roku wyniósł 12,4% (1,3 pp. kw./kw. oraz 3 pp. r/r). Na koniec września 2020 roku we Wrocławiu współczynnik dostępnej powierzchni wyniósł 14,3%, co przekłada się na 176 000 m kw. powierzchni na wynajem. Oznacza to wzrost w ciągu kwartału aż o 3,1 pp. oraz 4,3 pp. w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku.

Z miesiąca na miesiąc rośnie zainteresowanie i dostępność powierzchni biurowej w formie podnajmu. O ile na koniec drugiego kwartału 2020 roku rynki regionalne oferowały 70 000 m kw. powierzchni, to na zakończenie III kwartału dostępna na podnajem przestrzeń stanowi już 100 000 m kw. „Czy trend ten się utrzyma w dłuższej perspektywie? Trudno to dzisiaj przewidzieć. Na pewno kolejne miesiące będą jeszcze działać na korzyść podnajmu, ale w dłuższej perspektywie raczej sądzę, że ten trend wyhamuje” – komentuje Monika Sułdecka-Karaś.

Źródło: Knight Frank.

Inwestorzy ostrożni, ale wciąż zainteresowani nieruchomościami komercyjnymi w Polsce. Magazyny idą na rekord

wysłano 28 grudnia 2020

Od początku 2020 r. wartość transakcji inwestycyjnych zawartych na rynku nieruchomości komercyjnych w Polsce wyniosła ok. 4 mld euro. Prawie połowa wypracowanego wolumenu przypadła na sektor magazynowy, który w obecnym klimacie rynkowym cieszy się najwyższym zainteresowaniem inwestorów. W ciągu trzech kwartałów br. sektor ten osiągnął prawie całoroczną wartość uzyskaną w rekordowym dla obiektów przemysłowo – logistycznych roku 2018. Wynik ten jeszcze wzrośnie do końca roku – wynika z raportu At A Glance Investment Q3 2020, opublikowanego przez firmę doradczą BNP Paribas Real Estate Poland.

Po trzech minionych kwartałach br. całkowity wolumen inwestycyjny był
o ok. 11% niższy niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Po udanym starcie na początku 2020 r., wyniki kolejnych kwartałów odzwierciedlają wpływ globalnej pandemii i ogólnoświatowego kryzysu na segment inwestycyjny. Uzyskany wynik można jednak oceniać jako solidny w kontekście zamrożenia aktywności inwestorów w czasie wiosennego „lockdownu” i ogólnoświatowego spadku nastrojów. Jest to także dobry prognostyk na ostatni kwartał roku, będący zazwyczaj okresem największej aktywności na rynku inwestycyjnym.

W III kwartale roku wolumen inwestycyjny osiągnął ponad 1 mld euro,
z czego na sektor przemysłowo – logistyczny przypadło ponad 70% tej wartości. Ponad połowa całkowitej wartości transakcji sfinalizowanych w okresie lipiec – wrzesień przypadła na akwizycję portfela nieruchomości magazynowych Goodman przez GLP Group, będącą częścią większej umowy obejmującej nieruchomości w regionie Europy Środkowo – Wschodniej (dotyczyła ona także magazynów w Czechach, Rumunii i Węgrzech). Do końca września br. wartość transakcji, których przedmiotem był produkt inwestycyjny w segmencie nieruchomości magazynowych osiągnęła ponad 1,9 mld euro. Zainteresowanie inwestorów przyciągają zarówno duże portfele i całe platformy nieruchomości, jak i pojedyncze obiekty magazynowe o różnej skali, również z dopiero kształtującego się w Polsce segmentu tzw. logistyki miejskiej. Konsekwencje globalnej pandemii, jak m.in. załamanie produkcji w krajach azjatyckich, przerwanie łańcuchów dostaw oraz zmiana reguł gry w handlu faworyzująca sektor e-commerce, będą w perspektywie nadchodzących kwartałów jeszcze bardziej stymulować apetyt inwestorów na obiekty z sektora magazynowego ulokowane w krajach, które są postrzegane jako atrakcyjne pod kątem lokalizacji produkcji, centrów dystrybucyjnych czy dostępu do siły roboczej.

Sektor biurowy, z wartością transakcji ok. 210 mln euro w III kwartale br.

i ok. 1,5 mld euro od początku roku, zajmuje drugie miejsce i odpowiada za ok. 40% wolumenu inwestycyjnego wypracowanego w okresie styczeń – wrzesień obecnego roku. Dla porównania, w analogicznym okresie 2019 r. wynik w tym segmencie był wyższy o ok. 80%. Największa z transakcji sfinalizowanych w III kwartale to zakup przez DEKA wieży biurowej Generation Park Z w Warszawie za ok. 98 mln euro. W odróżnieniu od poprzedniego kwartału, biurowce zlokalizowane na rynkach regionalnych cieszyły się ograniczonym zainteresowaniem wśród nabywców.

Na obserwowany obecnie klimat w otoczeniu biznesowym sektora biurowego niezaprzeczalny wpływ ma trwająca pandemia, która nieuchronnie będzie miała pewne długoterminowe konsekwencje dla przyszłości budynków biurowych. Pomimo obecnego kontekstu obserwujemy, że choć dzisiejszy apetyt inwestycyjny na nieruchomości biurowe jest tymczasowo ograniczony, to w długiej perspektywie będzie utrzymany

Piotr Goździewicz, Dyrektor w dziale Rynków Kapitałowych w BNP Paribas Real Estate Poland

Miniony kwartał potwierdził trwałą zmianę sentymentu inwestorów
w stosunku do nieruchomości handlowych. Zawirowania w branży wywołane przez trwająca pandemię i wynikające z niej restrykcje nakładane na działalność sklepów i usług stacjonarnych odbijają się na zainteresowaniu inwestorów nieruchomościami z tego sektora. Minione trzy kwartały br. przyniosły finalizację transakcji o wartości ok. 542 mln euro, z czego zdecydowana część przypadła na II kwartał, kiedy udziały Lone Star w GTC zostały zakupione przez węgierski fundusz państwowy Optimum Ventures. Portfel będący przedmiotem umowy objął także centra handlowe GTC (Galeria Północna w Warszawie i Galeria Jurajska w Częstochowie). W kontekście obecnie zachodzących fundamentalnych zmian w zwyczajach zakupowych klientów i ich bezpośredniego przełożenia na kondycję obiektów handlowych, zainteresowanie inwestorów skupia się obecnie na tzw. centrach zakupów w sąsiedztwie (proximity centres), małych parkach handlowych, supermarketach z ofertą dyskontową i wolnostojących wyspecjalizowanych obiektach handlowych.

Po korekcie cen i stóp kapitalizacji w sektorach biurowym i handlowym
w ciągu II kwartału br., w okresie lipiec – wrzesień pozostały one stabilne. Według ekspertów BNP Paribas Real Estate Poland, w sektorze biurowym najwyższej klasy aktywa w Warszawie mogą obecnie uzyskać stopę zwrotu na poziomie ok. 4.50% – 4,60%. W sektorze handlowym, po dekompresji stóp kapitalizacji dla wiodących obiektów o około 25-50 punktów bazowych w II kwartale, w okresie lipiec – wrzesień utrzymywały się one na stabilnym poziomie. Na sytuację w nadchodzących miesiącach wpływ może mieć wiele czynników, z których kluczowy będzie rozwój sytuacji epidemiologicznej i ograniczenie działalności w warunkach reżimu sanitarnego, niosące konsekwencje dla operatorów handlowych, usługowych a zwłaszcza gastronomicznych oraz rozrywkowych.

W III kwartale br. stopy kapitalizacji dla najwyższej klasy obiektów logistycznych i magazynowych wynajmowanych przez kilku najemców (tzw. multi-tenant) pozostawały ustabilizowane w przedziale 5,75% a 6,50%, w zależności od lokalizacji.

Obecny kryzys wywołany globalną pandemią umocnił sentyment nabywców w stosunku do aktywów magazynowych, przemysłowych i logistycznych. Konsekwencją obserwowanego niesłabnącego popytu inwestorów na aktywa z tego segmentu oraz oczekiwań sprzedających względem wyceny nieruchomości będzie szeroko oczekiwana kompresja stóp kapitalizacji. W perspektywie najbliższych tygodni spodziewamy się poziomu 5,25% – 6,25% uzyskiwanego dla wiodących aktywów przemysłowo – logistycznych

Mateusz Skubiszewski, Dyrektor Działu Rynków Kapitałowych w BNP Paribas Real Estate Poland

W przypadku centrów dystrybucyjnych zajmowanych przez gigantów e-commerce, które są zabezpieczone długoterminowymi umowami najmu, mają zastosowanie zdecydowanie niższe stopy zwrotu. Przy transakcjach obejmujących aktywa tej klasy stopa kapitalizacji może oscylować ok. 4,25%.

Źródło: BNP Paribas Real Estate Poland.

Kierunki zmian w budynkach biurowych

wysłano 28 grudnia 2020

floriane-vita-88722-unsplash

Pandemia COVID-19 z dnia na dzień zmieniła sposób w jaki pracujemy i stała się jednym z punktów zwrotnych dla sektora biurowego. Powolny proces adaptowania biurowców do nowych oczekiwań najemców i zmieniających się wymagań rynku obserwowany przed pandemią, w najbliższych kwartałach będzie więc musiał przyspieszyć, z tym, że tym razem zmiany w sektorze biurowym będą zachodziły w wielu obszarach jednocześnie.

Aby zidentyfikować oczekiwane kierunki zmian w sektorze biurowym, zaczęliśmy od analizy nowych potrzeb. Przeprowadziliśmy dwie ankiety, których celem było poznanie oczekiwań pracowników biur i planów najemców. Wyniki ankiety skierowanej do pracowników biur jednoznacznie wskazują, że pandemia przyspieszy rozpowszechnienie się elastycznego modelu pracy, ale jednocześnie potwierdzają, że biura pozostaną niezbędnym elementem modelu pracy. Niemal 80% spośród ponad 1.800 respondentów jest zdania, że po pandemii COVID-19 chciałoby pracować w modelu łączącym pracę zdalną z pracą z biura. Jedynie 9% ankietowanych wybrałoby pracę z domu, a 12% pozostałoby przy dotychczasowym modelu pracy wyłącznie w biurze.

Wobec takich wyników, chcieliśmy poznać plany najemców i przeprowadziliśmy ankietę, w której udział wzięło 225 firm posiadających łącznie 927 biur w Europie. Większość najemców potwierdza, że biura są niezbędne, ale powinna zmienić się ich funkcja, ponieważ ich pracownicy mają nowe oczekiwania wobec biura. Kluczowe wnioski płynące z tej ankiety to:
– 60% najemców jest przekonanych, że potrzebuje nowej strategii dotyczącej miejsca pracy,
– 40% przewiduje, że obłożenie biura będzie mniejsze i potrzebuje w biurze więcej miejsca do współpracy,
– 80% chce przywiązywać większą wagę do zdrowia i bezpieczeństwa pracowników,
– 41% rozważa włączenie do swojej strategii powierzchni elastycznych,
– 44% rozważa zwiększenie wykorzystania nowych technologii w miejscu pracy.
W rezultacie, należy oczekiwać, że część najemców wprowadzi w związku z tym nowe kryteria wyboru biur. Jednak wobec drugiej fali pandemii i oczekiwanego spowolnienia gospodarczego, aktualnie wśród najemców dominuje strategia „przeczekania i obserwowania jak zmieni się rynek”. Pierwsze symptomy zmieniającego się podejścia najemców w sektorze biurowym są już widoczne. O ile wolumen transakcji najmu w pierwszej połowie roku napędzany był negocjacjami rozpoczętymi jeszcze przed pandemią, to obecne dane wyraźnie już pokazują ograniczenie aktywności najemców. W Warszawie w minionym kwartale zostało wynajęte najmniej powierzchni biurowej od dekady, natomiast w regionach najemcy wynajęli o 40% mniej powierzchni niż w analogicznym okresie przed rokiem. Warto również spojrzeć na zmiany w strukturze transakcji najmu. Podczas gdy w ostatnich latach przeważały nowe umowy i umowy typu pre-let, w III kwartale 2020 połowa wynajętej powierzchni biurowej w największych miastach to renegocjacje wcześniejszych umów najmu, niejednokrotnie podpisane na relatywnie krótki okres.

Spadek aktywności najemców przełożył się na wzrost współczynnika pustostanów odnotowany w ciągu minionego pół roku. Od kwietnia do września 2020 roku oferta powierzchni niewynajętej w największych ośrodkach biznesowych w Polsce powiększyła się o 300.000 m2, a największy wpływ na wzrost pustostanów w ostatnich dwóch kwartałach miało oddanie do użytku dość dużej liczby nie w pełni skomercjalizowanych obiektów. W rezultacie, w większości największych miast współczynnik pustostanów przekroczył już 10%. Warto jednocześnie podkreślić, że faktyczna oferta dostępnej powierzchni biurowej jest zdecydowanie szersza. Część firm rozważa zmianę modelu pracy, dlatego decydują się na zredukowanie aktualnie zajmowanej powierzchni biurowej i podnajęcie części swojego biura. Na koniec września 2020 roku w największych miastach w ramach podnajmu oferowane było już ponad 240.000 m2 biur, czyli niemal dwukrotnie więcej niż w poprzednim kwartale.

Co ważne, długi proces inwestycyjny nie pozwala deweloperom na elastyczną reakcję na nowe okoliczności rynkowe. W rezultacie, w sektorze biurowym nadal utrzymuje się wysoka aktywność deweloperów, a na etapie realizacji mamy ponad 1,6 mln m2 nowej powierzchni biurowej. Zgodnie z harmonogramami deweloperów, podaż powierzchni biurowej oczekiwana w 2020 i 2021 roku może być najwyższa od lat i przekroczyć 800.000 m2 rocznie, co z pewnością poskutkuje dalszym znaczącym wzrostem współczynnika pustostanów.

Właściciele budynków i deweloperzy stają przed coraz większymi wyzwaniami. Nowa sytuacja rynkowa zmieniająca się w wyniku pandemii COVID-19 i spowolnienia gospodarczego wymusza na właścicielach zarówno nowych, jak i istniejących budynków biurowych zmianę strategii wynajmu wobec obecnych i przyszłych najemców. Właściciel budynku, przygotowując się do procesu negocjacji czy renegocjacji umowy najmu, powinien być teraz nastawiony przede wszystkim na dialog z najemcą.

Jednocześnie, najemcy, wybierając nowe biuro czy przedłużając umowę najmu, muszą mieć pewność, że właściciel budynku w trosce o zdrowie pracowników najemcy, wprowadza w nieruchomości możliwe zmiany oraz ulepszenia wpływające na komfort i bezpieczeństwo pracy. Z przeprowadzonych przez nas analiz jednoznacznie wynika, że biurowce oferujące udogodnienia i usługi, które mają na celu promocję zdrowia i poprawę samopoczucia będą zdecydowanie wyżej cenione przez najemców.

Wobec zmian jakie rynek wymusza na właścicielach budynków, to biura z możliwością elastycznej aranżacji stają się najbardziej pożądanym rozwiązaniem, choć wiemy, że ich przygotowanie nie jest proste i dla wszystkich użytkowników jednakowe.

Nowa sytuacja rynkowa będzie skłaniała niektóre firmy do stosowania modelu hybrydowego, który zakłada łączenie długoterminowej umowy najmu biura z krótkoterminowym wynajmem przestrzeni coworkingowej oferując pracownikom możliwość pracy zdalnej. W rezultacie, biura coworkingowe, których operatorem jest właściciel budynku, mogą stać się atutem wyróżniającym budynek.

Na pewno oczekujemy również, że wpływ nowych technologii na zmieniające się środowisko pracy będzie zdecydowanie bardziej odczuwalny niż dotychczas. Do tej pory branża proptech koncentrowała się przede wszystkim na poszukiwaniu rozwiązań, które wpływają na podniesienie komfortu użytkowników, a jednocześnie obniżają koszty eksploatacji budynku. W obliczu pandemii COVID-19 i związanych z nią obostrzeń, zakres poszukiwanych funkcjonalności nieco się zmienił stawiając w centrum uwagi kwestie bezpieczeństwa użytkowników budynków.

To jedynie kilka przykładów kierunków zmian, których spodziewamy się w sektorze biurowym. Zmieniające się oczekiwania najemców z pewnością przyspieszą zmiany w podejściu właścicieli biurowców, ponieważ to właśnie rozwiązania pozytywnie wpływające na samopoczucie pracowników w budynku i elastyczność właściciela budynku wobec najemcy zadecydują o uzyskaniu przewagi konkurencyjnej biurowca.

Autor: Elżbieta Czerpak, Dyrektor Działu Badań Rynku, Knight Frank.

Wyścig po najemcę – marketingowa Formuła 1

wysłano 28 grudnia 2020

Magdalena Michalak Knight Frank

Na podstawie powierzchni biurowej w budowie do 2022 roku w Polsce zostanie oddanych 1,7 mln m kw. Ta informacja w połączeniu ze spowolnieniem w sektorze zmusza właścicieli biurowców i deweloperów do głębokiej refleksji, a w niektórych przypadkach nawet do modyfikacji dotychczasowej strategii działań. Czy odpowiednie rozwiązania marketingowe pomogą wygrać wyścig po najemcę?

Spis treści:
Znalezienie nowych najemców w dobie Covid-19 jest możliwe
Zatrzymanie najemców w biurowcu

„W licznych rozmowach z właścicielami budynków biurowych pojawia się wątek zaniepokojenia obecną sytuacją na rynku. Szczególnie wśród tych, którzy mają pustostany w swoich obiektach. Obawy są poniekąd uzasadnione, bo z danych za III kw. 2020 roku wynika, że w Warszawie najemcy wynajęli najmniej powierzchni od dekady. Jeżeli natomiast przyjrzymy się miastom regionalnym to okaże się, że wynajęto o 40% mniej powierzchni niż w analogicznym okresie przed rokiem. Oznacza to, że właściciele biurowców mający problem z wynajęciem powierzchni powinni wyjść poza utarte schematy i z pomocą agenta wyłącznego poszukać rozwiązań, które mogą pozytywnie wpłynąć na znalezienie najemcy. Trzeba uzbroić się jednak w cierpliwość, bo wdrożone działania marketingowe mogą nie przynieść efektu od razu. Mogą być widoczne dopiero w długofalowej perspektywie” – komentuje Monika Sułdecka-Karaś, Partner, Dyrektor Regionalna w Knight Frank.

Znalezienie nowych najemców w dobie Covid-19 jest możliwe

Marketing oferuje szerokie spektrum narzędzi, które można wykorzystać przy poszukiwaniu nowych najemców. Są to m.in. mające obecnie olbrzymi potencjał media społecznościowe, wideo marketing, landing page (strony docelowe), Google Ads (system reklamowy Googla), newslettery czy bardziej tradycyjne metody – broszury.

„Niestety nie ma uniwersalnego rozwiązania marketingowego, które za każdym razem będzie w takim samym stopniu efektywne przy poszukiwaniu najemcy. Wynika to z kilku czynników – budżetu jakim dysponujemy, wielkości projektu, grupy docelowej oraz kompetencji zespołu. Niemniej jednak rozwój technologii oraz idąca za tym zmiana zachowań konsumenckich wymusza pewne konkretne działania. Planując strategię marketingową warto rozważyć włączenie w nią mediów społecznościowych, które są najszybciej rozwijającym się narzędziem – według badań w 2024 roku będzie z nich korzystało prawie 4,5 miliarda ludzi. Kolejny trend to wideo marketing – przewiduje się, że w 2022 roku aż 82% treści w Internecie będzie przekazywana za pomocą obrazu. Jest to związane ściśle z dużą ilością informacji, jaka do nas codziennie dociera i brak czasu, żeby to wszystko przeczytać. Dlatego też, istotne jest personalizowanie przekazu i segmentacja odbiorcy, tak żeby precyzyjnie trafić w oczekiwania odbiorcy. Należy o tym pamiętać prowadząc blogi i przygotowując kampanię mailingową, które też mają nam pomóc wygenerować kolejne leady (kontakty do osób zainteresowanych usługą/produktem) oraz przy wsparciu content marketingu, wypozycjonują nas na ekspertów. Przygotowując taką strategię warto również zwrócić uwagę na treść naszych materiałów marketingowych – czy broszura nie jest przeładowana tekstem i czy mówimy w niej językiem korzyści podkreślając, co możemy zrobić dla najemcy” – mówi Magdalena Michalak, Dyrektor Marketingu i PR w Knight Frank.

Ze względu na różnorodność narzędzi marketingowych z jakich możemy korzystać przy szukaniu nowych najemców do biurowców, warto przeprowadzić rzetelną i szczegółową analizę w celu znalezienia tego najbardziej optymalnego dla naszego budynku i firmy. Jednym z pierwszych kroków powinno być zastanowienie się nad wysokością budżetu i dokładnego określenia naszego odbiorcy, czyli tego, do kogo kierujemy informację o wolnej powierzchni.

„Rekomenduję odpowiedzialnie podejść do wyboru grupy docelowej. To ona w dużym stopniu zdefiniuje kierunek w jakim pójdziemy. Jeżeli wolna powierzchnia, którą dysponujemy zawiera specjalistyczne zabezpieczenia, które zostaną docenione przez firmy z branży finansowej, to do nich powinniśmy skierować nasz przekaz. W celu dotarcia do tak konkretnej grupy odbiorców możemy na przykład skorzystać z płatnych kampanii LinkedIn. Na pewno sprawdzi się to dużo lepiej niż reklama w lokalnej prasie, której adresatem będzie zbyt szeroka grupa odbiorców. Dodatkowo warto zwrócić uwagę na samą treść przekazu. Bardziej formalna reklama będzie odpowiednia do kancelarii prawnych, a luźniejsza do start up’ów” – dodaje Magdalena Michalak.

Zatrzymanie najemców w biurowcu

W III kw. 2020 roku prawie połowa wynajętej powierzchni biurowej była renegocjacjami wcześniejszych umów najmu.

„Tak znaczący udział odnowień i przedłużeń umów najmu w całym wolumenie transakcji może być analizowany dwutorowo – może być zarówno ściśle związany z trwającą pandemią, w konsekwencji czego pojawiła się obawa po stronie najemców przed relokacją biura, jak również pewnym pozytywnym symptomem, tzn. wskaźnikiem zadowolenia dużej części firm z ich dotychczasowej lokalizacji biurowej i poziomu współpracy z wynajmującym. Myślę, że w ten drugi z wniosków szczególnie mocno mogą i powinni wierzyć wszyscy właściciele nieruchomości, którzy porządnie odrobili swoją „pracę domową” i nie zapomnieli o tym, by zadbać o swoich klientów w biurowcach. Począwszy od szybkiego czasu reakcji na nową rzeczywistość biurową, niosącą za sobą różnego rodzaju obostrzenia i dostosowanie do niej, przez wszelkiego rodzaju modernizacje w nieruchomości i wdrożenie niezbędnych rozwiązań, zapewniających odpowiednie środowisko pracy i poczucie bezpieczeństwa u najemców, aż po działania prospołeczne. Te wszystkie kwestie mogły być kluczowe przy podejmowaniu decyzji o pozostaniu w biurowcu i mieć bezpośrednie przełożenie na tak wysoką liczbę renegocjowanych umów najmu” – wyjaśnia Aneta Danielska-Rodak, Specjalista ds. marketingu budynkowego w Knight Frank.
„Niewątpliwie, wszelkie działania właścicieli nieruchomości podejmowane na rzecz pracowników najemców, prowadzące do poprawy jakości ich życia – zarówno zawodowego, jak i prywatnego, wpływające na ich dobre samopoczucie i pozwalające na zachowanie zdrowej równowagi między tymi dwoma płaszczyznami, działają na korzyść przy późniejszych renegocjacjach umów. Jak wszyscy doskonale wiemy, zadowolony pracownik to zadowolony najemca, a zadowolony najemca dużo chętniej przedłuży umowę w dotychczasowej lokalizacji. Warto więc zainwestować w zadowolenie po drugiej stronie, warto pokusić się o akcje niesztampowe, dedykowane i angażujące pracowników najemców, a na koniec dnia warto też zadać pytania najemcom w tzw. ankiecie satysfakcji. Spektrum podejmowanych działań może być naprawdę bardzo szerokie – ogranicza nas jedynie wyobraźnia i budżet, jaki chcemy oraz jaki możemy na nie przeznaczyć. Takie inicjatywy procentują zawsze w krótszej lub w dłuższej perspektywie oraz przekładają się finalnie na korzyść wynajmującego” – dodaje Aneta Danielska-Rodak.

Jeżeli dysponujemy wolnymi powierzchniami w biurowcu, to w trakcie pandemii do potencjalnych najemców możemy skutecznie dotrzeć wykorzystując internetowe narzędzia marketingowe. Nie powinniśmy jednak zapominać o najemcach, którzy są już w budynku. Warto postarać się, żeby chcieli w nim zostać jak najdłużej.

Źródło: Knight Frank.

Nadchodzi czas pracy w kabinach? Takie rozwiązanie proponuje CitySpace

wysłano 11 grudnia 2020

CitySpace kończy przygotowywać w Gdańsku sekcję biurową, którą wyposaża w mobilne kabiny akustyczne do pracy w pojedynkę i do spotkań w niewielkim gronie. To sposób na wydajną pracę w całkowicie bezpiecznych warunkach. Bezpieczeństwo gwarantuje specjalna nanopowłoka i wydajna wentylacja.

Nowa przestrzeń powstaje w położonym w centrum Gdańska biurowcu Tryton Business House, gdzie dotychczas elastyczne biura CitySpace znajdowały się na dwóch piętrach. Od nowego roku będą dostępne także na parterze. Dzięki temu będą widoczne z ulicy i staną się łatwo dostępne dla wszystkich firm obecnych w budynku.
Nowa sekcja jest tworzona w formie Hushoffice. To projekt firmy Mikomax Smart Office – jednego z głównych partnerów CitySpace. – Dodajemy do naszych biur nowe rozwiązania elastyczne. Tym razem są to kabiny od firmy, która może pochwalić się 30-letnim doświadczeniem w projektowaniu nowoczesnych stanowisk pracy – mówi Jarosław Bator, dyrektor zarządzający CitySpace.

– Wybraliśmy Gdańsk, ze względu na dynamiczny rozwój lokalnego rynku oraz z uwagi na dużą popularność biur elastycznych w tym mieście, gdzie firmy często decydują się na wynajmowanie całych sektorów zamiast małych biur. Duże znaczenie ma także położenie biurowca w pobliżu Centrum Solidarności – wyjaśnia.

W nowej przestrzeni CitySpace w Tryton Business House do dyspozycji klientów zostaną oddane kabiny akustyczne: jednoosobowe do pracy w pojedynkę, modułowe dla dwójki pracowników, a także budki telefoniczne oraz kabiny do spotkań i wideokonferencji nawet dla 10 osób. Przydatnymi dodatkami będą biurka z ruchomymi blatami – przeznaczone do pracy w pozycji siedzącej i stojącej – oraz wielozadaniowe, mobilne stoły do mniej formalnych spotkań i pracy projektowej.

mat.pras.

Kierunki zmian w budynkach biurowych

wysłano 8 grudnia 2020

Autor: Elżbieta Czerpak, Dyrektor Działu Badań Rynku, Knight Frank.

Właściciele biurowców muszą dobrze wykorzystać czas pandemii

wysłano 7 grudnia 2020

Na rynku nieruchomości komercyjnych coraz bardziej widoczne są skutki pandemii Covid-19. Najnowszym dane wyraźnie pokazują spowolnienie w sektorze biurowym. Co zatem powinni zrobić właściciele biurowców, aby po zakończeniu pandemii nie zostać z budynkami bez najemców?

„Właściciele budynków biurowych przed podjęciem jakichkolwiek działań powinni odpowiedzieć sobie na pytania, czy ich budynek jest w stanie sprostać nowym oczekiwaniom najemców oraz czy jest konkurencyjny do coraz szerszej i atrakcyjniejszej oferty wynajmu. Są to bardzo kluczowe pytania biorąc pod uwagę, że w największych ośrodkach biznesowych w Polsce oferta powierzchni niewynajętej powiększyła się o 300 000 m kw. od marca do września 2020 roku”- komentuje Janusz Garstka, Dyrektor w Dziale Agencji Komercyjnej Knight Frank.

Ostatnie dane rynkowe mogły zaniepokoić niektórych właścicieli biurowców. W III kw. 2020 roku w Warszawie najemcy wynajęli najmniej powierzchni od dekady. W głównych miastach regionalnych zostało wynajęte o 40% mniej powierzchni niż w analogicznym okresie przed rokiem. Dodatkowo prawie połowa wynajętej powierzchni biurowej była renegocjacjami wcześniejszych umów najmu.

„Pandemia to bardzo dobry czas, aby pomyśleć o nowej strategii dla budynku biurowego. Rekomenduję się nad tym pochylić nawet przy w pełni wynajętym budynku. Warto nie tylko porozmawiać z najemcami, agentami komercjalizującymi budynek czy zarządcą, ale również prześledzić obecnie panujące trendy i badania rynkowe, aby mieć pewność, że budynek będzie konkurencyjny po zakończeniu pandemii i dostosowany do oczekiwań najemców”- dodaje Janusz Garstka.

Czasami wystarczy przeprowadzenie częściowej modernizacji, czy wdrożenie technologii pomagającej zapewnić bezpieczeństwo pracownikom najemców. Tego typu działania zwiększają szansę, że najemca po wygaśnięciu umowy nie będzie szukał nowej siedziby, tylko ją przedłuży.

Pandemia jest dobrym czasem na przeprowadzanie wszelkich prac remontowych na budynku. W biurowcach jest mniej pracowników, dlatego remonty nie wpływają negatywnie na ich pracę. „Dodatkowo, to również dobry czas na przygotowanie materiałów marketingowych. Na powierzchniach wspólnych jest mniej osób, dlatego łatwiej zorganizować nagranie i sesję zdjęciową budynku, która nie zakłóci pracy najemców. Przygotowanie dobrej jakości materiałów ułatwi znalezienie chętnych do wynajęcia wolnych powierzchni” – dodaje Janusz Garstka.

Jeżeli mamy do czynienia z budynkiem, z którego niedawno wyprowadził się najemca, to możemy na zwolnionej przez niego powierzchni małym nakładem finansowym zrobić tzw. showroom, który również wpłynie na zwiększenie szansy wynajęcia wolnej powierzchni.

Z ankiety przeprowadzonej przez Knight Frank, w której wzięło udział 225 firm posiadających łącznie 927 biur w Europie wynika, że dla większości respondentów biura są niezbędne. Przy czym 80% ankietowanych zaznacza, że chce przywiązywać większą wagę do zdrowia i bezpieczeństwa. Wykorzystanie w miejscu pracy nowych technologii rozważa 44% ankietowanych.

Na podstawie powierzchni w budowie do 2022 roku w Polsce oddanych będzie 1,7 mln m kw. powierzchni biurowych, dlatego warto wykorzystać czas pandemii na zwiększenie atrakcyjności budynku w oczach dotychczasowych i potencjalnych najemców.

Źródło: Knight Frank.

JLL i Skanska publikują raport dotyczący elastycznych przestrzeni do pracy w regionie CEE

wysłano 24 listopada 2020

Adam_Lis

Od 2014, średnioroczne tempo wzrostu w sektorze elastycznych przestrzeni do pracy wynosiło 25% w skali globalnej i w wielu miastach jest on dziś jednym z kluczowym komponentów rynku biurowego. Mimo to, z końcem 2019 roku aktywność operatorów wynajmujących powierzchnię biurową zaczęła spowalniać, a wraz z nasilającą się pandemią, tendencja ta utrzymała się. Jednak, jak wynika z najnowszego raportu JLL i Skanska „FLEXcellent Working”, zainteresowanie elastycznymi rozwiązaniami biurowymi będzie rosło, a sektor będzie zyskiwał na znaczeniu.

Spis treści:
Od hackerspaces do ugruntowanego modelu biznesowego – czyli czym tak naprawdę są flexy?
Rosnąca popularność rozwiązań flex znalazła również odzwierciedlenie w tradycyjnym biznesie deweloperskim.
Polska – największe zagłębie elastycznych biur w CEE
Duże firmy idą we flexy

„Bez wątpienia niepewność związana z wybuchem pandemii wpływa także na segment elastycznych przestrzeni do pracy. Natomiast mimo ograniczonego w tym roku wzrostu sektora flex, popyt na takie powierzchnie pozostanie wysoki. Przewidujemy, że do 2030 r. biura elastyczne będą stanowiły ok. 30% portfela nieruchomości komercyjnych dużych firm. Elastyczność jest postrzegana jako fundamentalny aspekt zwinnego modelu pracy i dlatego powinniśmy traktować ją jako nieodłączny element przyszłości nieruchomości komercyjnych”, komentuje Adam Lis, Doradca ds. Elastycznych Rozwiązań Biurowych, JLL.

Od hackerspaces do ugruntowanego modelu biznesowego – czyli czym tak naprawdę są flexy?

Początków biur elastycznych należy szukać już we wczesnych latach osiemdziesiątych, kiedy to na świecie zaczęły pojawiać się biura serwisowane. Kolejnym ważnym momentem był koniec lat 90. i pierwsze tzw. hackerspaces – miejsca w których ludzie mogli nie tylko razem pracować, ale co ważniejsze – mieli też dostęp do internetu. Do prowadzenia biznesu wystarczał zatem jedynie laptop i Wi-Fi. W odpowiedzi na ten trend hackerspaces zaczęły przekształcać się w centra coworkingowe, w których można było pracować bez konieczności wynajmowania tradycyjnej powierzchni biurowej, a jednocześnie korzystać z internetu i całego zaplecza biurowego.

„Aktualnie na rynku funkcjonuje bardzo szeroka grupa najemców – od dużych korporacji, przez firmy z sektora MŚP, start-upy, po niezależnych profesjonalistów i freelancerów. W odpowiedzi na tak różnorodne potrzeby powstały biura hybrydowe, łączące funkcje przestrzeni serwisowanych i coworkingów, które obejmują zarówno prywatne biura, jak i indywidualne stanowiska do pracy w formacie open space. Obecnie są one najpopularniejszym konceptem w ramach tzw. flexów”, dodaje Adam Lis, JLL.

Biura flex są na tyle atrakcyjnym kawałkiem tortu, że na scenę coworkingów chcą wejść również gracze spoza rynku biurowego. Widać to zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. W Nowym Jorku powstało na przykład szesnaście lokalizacji KettleSpace, konceptu adaptującego restauracje na potrzeby biur coworkingowych. Inną alternatywą dla operatorów flex są centra handlowe oraz hotele. Lifestylowe koncepty, takie jak wiedeński Schani czy amsterdamski The Student Hotel, oferują swoim gościom strefy do pracy, przypominające najwyższej klasy przestrzenie oferowane przez wiodące marki flex. Inne sieci hotelowe z kolei wchodzą we współpracę z operatorami biur elastycznych. Na przykład AccorHotels i WOJO otworzyły wspólnie już dwanaście tego typu przestrzeni, a do 2022 roku planują mieć w całej Europie aż 50 lokalizacji.

Rosnąca popularność rozwiązań flex znalazła również odzwierciedlenie w tradycyjnym biznesie deweloperskim.

„Aby uzupełnić ofertę biurowców o elastyczne rozwiązania coraz więcej deweloperów tworzy własne powierzchnie i koncepty elastyczne albo inwestuje w ten biznes, kupując konkretne marki operatorów biur elastycznych. Skanska jako pierwsza na rynku wykonała taki ruch przejmując Business Link trzy lata temu. Dziś widzimy, że flexy idealnie wkomponowały się w tradycyjną przestrzeń biurową. Najemcy coraz częściej wykorzystują przestrzeń flex do swoich krótkoterminowych celów”, mówi Arkadiusz Rudzki, Wiceprezes ds. Wynajmu i Sprzedaży w regionie CEE w spółce biurowej Skanska.

Polska – największe zagłębie elastycznych biur w CEE

Warszawa jest dwunastą co do wielkości, jeśli chodzi o segment flexów, lokalizacją w Europie i największym rynkiem w Polsce. W stolicy znajduje się 66% polskich zasobów elastycznych przestrzeni do pracy. W całym kraju podaż takich powierzchni biurowych wzrosła od 2015 roku prawie sześciokrotnie.

Obecnie warszawskie biura flex oferują niemal 24 000 stanowisk pracy, a ok. 1000 nowych zostało już zabezpieczonych i ma zostać dodanych do oferty w przyszłym roku.

„Po fenomenalnych wynikach notowanych w 2018 roku, kiedy to elastyczne rozwiązania były głównym tematem dyskusji na warszawskim rynku biurowym, a kontrakty podpisane przez operatorów flex stanowiły ponad 20% aktywności najemców w strefach centralnych, 2019 rok oraz trzy kwartały roku 2020 przyniosły lekkie spowolnienie aktywności najemców tego sektora. Powodem była nie tylko niższa liczba nowych inwestycji biurowych, w których możliwe było wynajęcie powierzchni przez operatorów, ale także nadpodaż elastycznej powierzchni, która prowadziła do większej konkurencji w tym segmencie rynku”, dodaje Hanna Dąbrowska, Analityk Rynku, JLL.

Na koniec trzeciego kwartału tego roku największe rynki biurowe w Polsce (Warszawa, Kraków, Wrocław, Trójmiasto, Katowice, Poznań i Łódź) oferowały łącznie ponad 270 000 mkw. w ramach przestrzeni flex. Najpopularniejszymi lokalizacjami – poza stolicą – były przy tym Kraków i Wrocław. Ponadto, polski rynek jest wiodącą destynacją dla flexów w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Dla przykładu, oferta Warszawy, której zasoby przekraczają już 178 000 mkw. elastycznej powierzchni do pracy, jest ponad dwukrotnie większa niż ta w Pradze i Budapeszcie, gdzie najemcy mają do dyspozycji po 77 000 mkw., oraz trzykrotnie większa niż w Bukareszcie (ponad 60 000 mkw.).

„Mimo, że Warszawa jest biznesowym centrum kraju, to również w innych polskich miastach możemy zaobserwować rozwój elastycznych powierzchni biurowych. Liczba stołecznych, dużych biurowców bez oferty operatora flex, jako jednego z najemców, jest ograniczona. Coraz więcej marek zaczyna dostrzegać potencjał rozwijania swojej działalności również poza Warszawą. Choć sytuacja na rynku flex jest obecnie dość trudna, w przyszłości elastyczność nabierze jeszcze większego znaczenia, jako że najemcy będą poszukiwać krótszych i bardziej dostosowanych pod siebie umów najmu”, dodaje Arkadiusz Rudzki, Skanska.

Największa część podaży biur flex w Polsce jest zlokalizowana w centrach obsługiwanych przez IWG (pod markami Regus i Spaces, 20% łącznych zasobów), WeWork (12%), New Work (8%), Business Link, ChilliSpaces (dawniej Rise) i CitySpace (po 6%).

Duże firmy idą we flexy

Ewolucję oferty biur elastycznych, tak aby trafiały one w potrzeby korporacji, można analizować na dwa sposoby. Przede wszystkim istota tego typu umów najmu doskonale wpisuje się w zmieniające się wymagania biznesowe najemców (również tych dużych), którzy zwłaszcza teraz poszukują krótszych i bardziej elastycznych zobowiązań. Po drugie, operatorzy flex zaczęli projektować swoje przestrzenie tak, aby lepiej trafiały w specyfikę pracy klientów korporacyjnych. Układy powierzchni obejmują zatem większe biura, rozwiązania informatyczne i systemy bezpieczeństwa są bardziej zaawansowane, a umowy podlegają dodatkowym negocjacjom. Na rynku biurowym można również zaobserwować rosnące zainteresowanie „najmem hybrydowym” – kiedy najemca posiadający tradycyjne biuro, decyduje się (np. w momencie ekspansji) skorzystać również z oferty operatora flex, mającego swoją lokalizację w tym samym budynku lub w jego pobliżu.

„W tej sytuacji największą korzyścią jest prostota i natychmiastowa gotowość operatora flex na przyjęcie nowego najemcy. Firmy mogą szybko podpisywać uproszczone umowy, wprowadzać się nawet tego samego dnia i od razu rozpoczynać pracę. Do klientów korporacyjnych adresujemy rozwiązania rotacyjne, dające maksymalną elastyczność wykorzystania przestrzeni”, mówi Maciej K. Król, p.o. dyrektora zarządzającego Business Link.

Szereg wartości dodanych, jakie oferują operatorzy flex, także w czasach tzw. „nowej normalności”, sprawią, że tego typu biura będą jeszcze bardziej popularne.

„To oczywiste, że rola biura uległa zmianie z powodu pandemii. Najemcy zainteresowani są różnorodnymi formami najmu hybrydowego i szeroko rozumianą elastycznością, która jest dla nich w obecnej sytuacji kluczowa. Nie ulega jednak wątpliwości, że biuro było, jest i będzie potrzebne. Stanowi ono niezbędną przestrzeń do budowania ducha zespołu, kreatywnej współpracy, a także odpowiada za tworzenie kultury organizacyjnej. Połączenie tradycyjnych biur z przestrzeniami typu flex może być dla firm bardzo efektywnym rozwiązaniem. Z biegiem czasu będziemy także zauważać rosnącą popularność trendu hospitality management. Oznacza to, że biura będą przejmować coraz więcej funkcji, które dotychczas zarezerwowane były wyłącznie dla branży hotelarskiej. Podsumowując, wyraźnie widać, że elastyczność dostawców usług biurowych ma duże znaczenie, a technologia przyczyni się do jej zwiększenia”, podsumowuje Arkadiusz Rudzki, Skanska.

Źródło: JLL i Skanska.

Rekordowy wolumen transakcji w Łodzi

wysłano 24 listopada 2020

Martyna Balcer_Cresa Polska_Łodź

Według raportu „Office Occupier – Rynek biurowy w Łodzi w 1-3 kw. 2020 r.” firmy doradczej Cresa Polska, wolumen transakcji w pierwszych trzech kwartałach wyniósł 59.700 mkw. i był zbliżony do średniej rocznej z lat 2015-2019. Największy udział w strukturze popytu miały nowe umowy (59%), a w dalszej kolejności renegocjacje (25%) i ekspansje (16%). Po udanym pierwszym półroczu, w którym wynajęto łącznie ponad 51.000 mkw., w trzecim kwartale wolumen transakcji spadł do poziomu 8.600 mkw.

– Biurowa Łódź – tak jak inne miasta – mierzy się z wyzwaniami spowodowanymi przez pandemię. W trzecim kwartale najemcy podpisali stosunkowo niewiele umów, a oferta powierzchni na podnajem znacząco się powiększyła. Niektórzy odkładają na później decyzje związane z zawarciem nowych umów i uzależniają je od okresu obowiązywania wprowadzonych ograniczeń społeczno-gospodarczych. W związku z tym w najbliższych kwartałach deweloperzy raczej nie będą rozpoczynali realizacji nowych inwestycji biurowych na zabezpieczonych przez siebie działkach – mówi Martyna Balcer, Starszy Doradca i Koordynator ds. Transakcji w dziale reprezentacji najemców biurowych w firmie Cresa Polska.

Największą transakcją w pierwszych trzech kwartałach 2020 r. była umowa przednajmu 16.300 mkw. powierzchni biurowej w Fuzji podpisana przez Fujitsu Technology Solutions. Dwie kolejne to renegocjacje z ekspansją w University Business Park B (Barry Callebaut, 6.000 mkw.) i w biurowcu Sterlinga Business Center (poufny najemca, 5.700 mkw.).

Na koniec trzeciego kwartału całkowite zasoby nowoczesnych powierzchni biurowych w Łodzi wynosiły prawie 560.000 mkw. i powiększyły się w ciągu roku o 8,2%. W trzecim kwartale oddano trzy budynki biurowe o łącznej powierzchni 12.000 mkw.: Cross Point C (5.300 mkw., Mermaid Properties), Łódź.Work (5.200 mkw., Okam) oraz Słowiańska 1/9 (1.500 mkw., Real Investment).

Wskaźnik pustostanów w trzecim kwartale 2020 roku wciąż znajdował się w trendzie wzrostowym i na koniec września wynosił 14,3%, co oznacza, że wzrósł o 2,2 p.p. w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku.

– Współczynnik powierzchni niewynajętej w Łodzi wzrósł do najwyższego poziomu w ciągu ostatnich 7 lat. Jest to jednocześnie najwyższy wskaźnik pustostanów spośród ośmiu największych miast regionalnych w Polsce. Według prognoz, w najbliższych kwartałach podaż nowej powierzchni biurowej będzie przewyższała popyt – mówi Iga Kraśniewska, Research Manager w firmie Cresa Polska.

Całkowita absorpcja między styczniem a wrześniem wyniosła 9.500 mkw., a więc była niższa o prawie 65% niż rok wcześniej. Jest to spowodowane zarówno małą ilością nowej podaży na rynku, jak i rosnącą liczbą pustostanów.

Czynsze wywoławcze w Łodzi wynoszą 12-15 EUR/mkw./miesiąc w centrum i 10-13,5 EUR/mkw./miesiąc w lokalizacjach poza centrum.

Źródło: Cresa Polska.

Bezpieczny powrót do biur – kosmiczna technologia w CitySpace

wysłano 13 listopada 2020

CitySpace_Kraków_fot. Maciej Lulko PR Expert_01

Zdrowe, wygodne i bezpieczne – takie warunki pracy zapewnia CitySpace – nawet podczas wzmożonego zagrożenia epidemiologicznego. Operator wprowadził do swoich biur w całej Polsce szereg rozwiązań, które zapewniają bezpieczne warunki. Dzięki temu biura są gotowe na przyjęcie większej liczby pracowników planujących powrót po okresie pracy zdalnej. Stosowane przez operatora praktyki to element nowego projektu Echo Investment „Zdrowe biurowce”. Za bezpieczeństwo biur CitySpace odpowiadać będzie m.in. technologia certyfikowana przez NASA.

Spis treści:
Bezpieczne biura gotowe
Rozwiązanie uznane przez NASA
Powrót do biur

W dobie epidemii praca zdalna jest skutecznym środkiem zaradczym, jednak w długim okresie nie zastąpi całkowicie pracy z biura. Badania potwierdzają, że pracownicy nie chcą w nieskończoność pracować z domu. Część z nich już wróciła do biur, chociaż na kilka dni w tygodniu. Dlatego oprócz prewencyjnych rozwiązań wspierających bezpieczeństwo pracy stacjonarnej konieczne jest wprowadzenie narzędzi, które mogą firmom ułatwić decyzję o elastycznym planowaniu pracy swoich zespołów.

Swoje przestrzenie już dziś zmienia operator biur elastycznych CitySpace. Tak, aby były bezpieczniejsze, wygodniejsze i lepiej przygotowane na zagrożenia epidemiologiczne teraz i w przyszłości. – Naszą rolą jako czołowego operatora biur elastycznych jest zapewnienie organizacjom i ich pracownikom jak najbardziej bezpiecznych i zdrowych warunków do pracy. Po okresie pracy zdalnej nasi klienci wracają stopniowo do biur. Jesteśmy na to gotowi – zapewnia Jarosław Bator, dyrektor zarządzający CitySpace.

Bezpieczne biura gotowe

Biura CitySpace są przygotowane na powrót pracowników oraz bezpieczny pobyt osób niemogących skorzystać z pracy zdalnej. Zespół sprzątający dostał instrukcje w zakresie odkażania newralgicznych powierzchni. Zwiększyła się częstotliwość sprzątania (rano i wieczorem). Wprowadzono drukowanie bezdotykowe. W biurze obieg powietrza jest otwarty. Płyny do dezynfekcji są dostępne na recepcji, w kuchni i toaletach. Rozdawane są maseczki i rękawiczki. Z kolei jadalnie podzielono między wyspy i stoliki. Ważnymi elementami są również plakaty z zasadami i dobrymi praktykami, przygotowane na podstawie materiałów WHO, oraz katalog dodatkowego, opcjonalnego wyposażenia biurowego (przegrody, plexy, dozowniki bezdotykowe).

Dodatkowo bezpiecznej pracy sprzyjają takie rzeczy jak całodobowa ochrona i weryfikacja gości z poziomu recepcji biurowca i recepcji CitySpace. – Niezwykle istotne jest także najmniejsze na rynku zagęszczenie stanowisk pracy w naszych pomieszczeniach. Osiągnęliśmy je np. poprzez odsuwanie biurek od siebie i rezygnację z dużych biur typu open space – dodaje Magdalena Śnieżek, Regional Director South Poland w CitySpace.

Na plus działają także ostatnie zmiany w strukturach powierzchni biurowych. Na przykład w powiększonym centrum Beethovena w Warszawie nowością jest sektor z własną kuchnią – to przestrzeń biurowa stworzona z myślą o jednej firmie. W nowej strefie jest także sala spotkań na wyłączność, która może posłużyć jako gabinet. Do strefy wchodzi się przez niezależne wejście.

Kolejnym istotnym czynnikiem, wpływającym na wzmocnienie bezpieczeństwa, jest sama koncepcja biur elastycznych. Ich mocną stroną są prywatne pomieszczenia: czy to open space na wyłączność, czy oddzielne gabinety. Innymi pozytywnymi atrybutami są systemy kontroli dostępu do biur oraz własne serwerownie.

Działający w pięciu miastach Polski operator zapewnia bezpieczeństwo nie tylko na płaszczyźnie osobistej, ale także finansowej. – Przez bezpieczeństwo finansowe rozumiemy możliwość podpisywania krótkich umów najmu oraz dostosowywania liczby stanowisk pracy do zmieniającej się często liczebności firmy – tłumaczy Magdalena Śnieżek.

Rozwiązanie uznane przez NASA

CitySpace wprowadził powyższe rozwiązania, podążając za pilotażowym projektem „Zdrowe biurowce” stworzonym przez swojego właściciela – Echo Investment – w odpowiedzi na post-covidowe potrzeby. Projekt powstał na podstawie wyników badań i analiz przeprowadzonych z ujęciem nowych wymogów i zaleceń higienicznych. – Epidemia wymaga od nas myślenia o zupełnie nowych wymiarach funkcjonowania biur. W ostatnich tygodniach obserwowaliśmy zachowania pracowników biurowych, analizowaliśmy sposoby utrzymywania podwyższonych standardów higieny oraz wyszukiwaliśmy punkty, które sprawiały największe trudności. Zebraną wiedzę przełożyliśmy na wprowadzenie do planowanych oraz już budowanych biurowców takich rozwiązań, które eliminują większość ryzyk i wzmacniają bezpieczeństwo użytkowników – mówi Rafał Mazurczak, członek zarządu odpowiedzialny za dział biur w Echo Investment.

Tworząc nowe standardy budynków biurowych w dobie pandemii, Echo Investment używa np. technologii RCI ActivePure oczyszczającej powietrze z wirusów – w tym SARS-CoV-2 – bakterii, grzybów, alergenów, a nawet cząsteczek smogu. NASA uznała tę technologię za jedno z najważniejszych odkryć amerykańskich naukowców. W grupie technologii oczyszczających powietrze jest jedyną na świecie, która posiada certyfikat „Fundacji Kosmicznej”. Jej niespełna 100-procentową skuteczność potwierdzają także badania wielu renomowanych instytucji, takich jak Stowarzyszenie Rozwój Mikrobiologii i Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego.

W Polsce RCI ActivePure stosuje się głównie w szpitalach, ale także w innych miejscach np. Porcie Lotniczym Kraków Balice, w biurowcu Tryton Bussines House w Gdańsku i w gmachu Akademii Muzycznej w Łodzi. – Jesteśmy pierwszym deweloperem w Polsce, który wprowadza to rozwiązanie do projektów biurowych na tak szeroką skalę – zaznacza Rafał Mazurczak. – Rozwiązania zapewniające czyste powietrze muszą być dostarczane najemcom jako standard – dodaje.

Powrót do biur

Badania przeprowadzone przez EY wskazują, że ponad połowa Polaków spodziewa się, że powrót do tradycyjnego trybu pracy nastąpi w ciągu dni lub tygodni po ustąpieniu pandemii. –Powrót do biur w dłuższej perspektywie jest nieunikniony, dlatego już teraz zrobiliśmy wszystko, aby stworzyć ku temu bezpieczne warunki – podkreśla Jarosław Bator.

Bezpieczne, elastyczne i serwisowane biura CitySpace znajdują się w 10 centrach rozmieszczonych w 5 miastach Polski: Beethovena, Galeria Młociny, Plac Unii, Rondo 1, Park Rozwoju (wszystkie w Warszawie), O3 Business Campus (Kraków), Aquarius Business House i Nobilis Business House (oba we Wrocławiu), Tryton (Gdańsk) oraz Supersam (Katowice). W 2021 roku CitySpace powiększy sieć o nową lokalizację: w biurowcu Face2Face Business Campus w Katowicach.

Źródło: CitySpace.

REDD ANALYTICS: Zasady bezpieczeństwa w biurowcach. Nowe badanie REDD

wysłano 3 listopada 2020

Pandemia COVID-19 nie odpuszcza w Polsce, dlatego Mateusz Morawiecki ogłosił wprowadzenie pracy zdalnej dla administracji państwowej. Premier zarekomendował także taki system dla sektora prywatnego. Badanie REDD pokazało jednak, że biura żadnej rekomendacji nie potrzebują. Ponad połowa firm w badanych biurowcach wprowadziła system pracy zdalnej, a właściciele biurowców stanęli na wysokości zadania i doskonale przygotowali swoje obiekty.

Spis treści:
Rozwiązania sanitarne
Dystans społeczny
Rozwiązanai prewencyjne
COVID-19: Większość najemców pracuje zdalnie

Aby sprawdzić, jak branża nieruchomości komercyjnych jest przygotowana pracy w nadzwyczajnych warunkach, w dniach 28 – 30 października przeprowadziliśmy badanie wśród właścicieli i zarządców ponad 200 obiektów biurowych w Polsce i zapytaliśmy o procedury sanitarne i zasady bezpieczeństwa wprowadzone w budynkach w okresie pandemii COVID-19.

Odpowiedzi uczestników badania wskazują na zdecydowane reakcje w odpowiedzi na zagrożenie epidemiologiczne:

REDD1 (8)

ROZWIĄZANIA SANITARNE

W znaczącej większości budynków wprowadzono nowe rozwiązania sanitarne, w tym regularne dezynfekcje powierzchni wspólnych (94%) oraz zapewnienie specjalistycznych środków higieny osobistej (88%).

Ponad połowa uczestników badania wskazała również czyszczenie i dezynfekcję instalacji wentylacyjnych (54%) jako jeden z nowych środków bezpieczeństwa.

DYSTANS SPOŁECZNY

Drugim filarem podjętych działań jest zmiana zasad komunikacji w budynkach, w taki sposób, aby zagwarantować dystans społeczny. Do najczęściej wskazywanych rozwiązań należy ograniczenie osób w windach oraz wprowadzenie obowiązku zasłaniania ust i nosa na powierzchniach wspólnych (77%). Mniej niż połowa badanych wskazała opracowanie procedur wejścia i wyjścia (46%) jako jedno z rozwiązań.

Żaden z uczestników badania nie wskazał poziomych oznaczeń rekomendowanego dystansu na powierzchniach wspólnych (0%).

ROZWIĄZANIA PREWENCYJNE

W ramach wdrożonych rozwiązań, właściciele i zarządcy wyróżnili również dodatkowe narzędzia prewencyjne, w tym m.in. mierzenie temperatury osobom wchodzącym do budynku (45%).

COVID-19: Większość najemców pracuje zdalnie

W ramach przeprowadzonego badania respondenci ocenili również aktualną skalę trybu pracy stacjonarnej i zdalnej w obiektach biurowych.

Około 30% respondentów oceniło, że w zarządzanych budynkach powyżej 75 proc. firm pracuje obecnie w trybie pracy zdalnej.
Ponad połowa uważa, że odsetek najemców działających w takim trybie to od 25 do 75 proc.
Najmniejsze zmiany w trybie pracy najemców w zarządzanych budynkach, do 25 proc. firm, stwierdza poniżej 20% badanych.

REDD3 (5)

REDD2 (6)

Źródło: REDD.

Więcej podnajmów w Warszawie

wysłano 23 października 2020

Drela Olga_Colliers

Pandemia koronawirusa spowodowała wzrost liczby ofert podnajmów. Jak wynika z analizy przeprowadzonej przez ekspertów Colliers International, na koniec III kw. 2020 r. w ramach podnajmów dostępnych było 106 tys. mkw., głównie z centrum stolicy.

Spis treści:
Dynamiczny przyrost podaży
Więcej powierzchni do wzięcia
Głównie centrum
Realne oszczędności

W III kwartale 2020 roku na warszawskim rynku biurowym wynajęto ponad 113 tys. mkw. W strukturze zawartych umów wyraźnie uwidocznił się wzrost udziału renegocjacji – 48%. Tyle samo wyniosły nowe transakcje. Wśród sektorów dominujących w strukturze umów najmu od początku 2020 roku wyróżniają się sektor Finanse i Bankowość – 22% i sektor Usług – 15%.

Dynamiczny przyrost podaży

Po trzech latach luki podażowej na rynku warszawskim od początku 2020 roku oddało się do użytku 12 projektów o łącznej powierzchni 238 tys. mkw. To o 47% więcej niż wyniosła całkowita nowa podaż zarejestrowana w 2019 roku. Ostatni kwartał 2020 r. może przynieść ukończenie kolejnych 150 tys. mkw.

Więcej powierzchni do wzięcia

Wskaźnik pustostanów na koniec III kw. wyniósł 9.6%. To wzrost o 2.1 p.p. od początku roku 2020 i 1.4 p.p. w stosunku do Q3 2019.

Wynik ten zmienia się, gdy weźmiemy pod uwagę także podnajmy, których liczba w ostatnim czasie wzrosła. Na koniec III kw. podaż tego typu ofert na rynku osiągnęła pułap 106 tys. mkw. Tym samym podnajmy stanowią obecnie 1.8% istniejącej podaży biurowej i prawie 1/5 wolumenu powierzchni niewynajętej. Uwzględniając ich wolumen urealniona stopa pustostanów dla całej Warszawy wzrasta do 11%.

– Tylko między II kw. a III kw. 2020 r. powierzchnia biurowa dostępna na podnajem wzrosła dwukrotnie. Spodziewamy się, że trend ten będzie kontynuowany – wiele firm przesuwa decyzje związane z redukcją zasobów biurowych na koniec roku – mówi Olga Drela, starszy analityk w Dziale Doradztwa i Badań Rynku w Colliers International.

Głównie centrum

Obserwując rosnącą podaż podnajmów, Colliers International przeprowadził analizę ok. 100 ofert dostępnych pod koniec września 2020.

Zdecydowana większość (58%) powierzchni oferowanej na podnajem zlokalizowana jest w dwóch strefach centralnych – Centrum z przewagą okolic Ronda Daszyńskiego oraz w Centralnym Obszarze Biznesu, gdzie również koncentruje się znaczący wolumen powierzchni w budowie – nawet 500 tys. mkw., które zostaną dostarczone na rynek w kolejnych 3 latach.

Analizując oferty podnajmów ze względu na moduły powierzchni należy zwrócić uwagę na przeważający udział ofert o wielkości ponad 1 tys. mkw. Stanowią one 79% wolumenu podaży. W przeważającej części przypadków większe moduły mogą być rozbijane na kilku klientów.

Dominujące sektory podnajmujących różnią się ze względu na strefy biurowe zgodnie z typologią i lokalizacją hubów biznesowych w Warszawie. I tak wg badania przeprowadzonego przez Colliers, w strefie Centrum najchętniej oferują powierzchnię biurową na podnajem firmy z sektora Finanse i bankowość, natomiast w strefie Jerozolimskie przede wszystkim firmy IT.

Realne oszczędności

Analiza warunków ofert podnajmu aktualnych na rynku na koniec III kw. 2020 wskazuje na potencjalne oszczędności w stosunku do czynszów efektywnych typowych dla ofert najmu budynków w analizowanych strefach biurowych. Szacowany poziom oszczędności rozpatrywany każdorazowo dla danego podnajemcy z konkretnymi warunkami podnajmu może sięgnąć 15-30% w stosunku do kosztów regularnego najmu w analizowanym budynku.

– Skorzystanie z opcji podnajmu może przynieść korzyści obu stronom transakcji. Podnajemca, czyli nowy użytkownik wchodzący na podnajmowaną powierzchnie, uzyskuje biuro w odpowiadającym mu standardzie i lokalizacji, które wymaga minimalnych nakładów finansowych i czasowych. Ma również możliwość elastycznego dostosowanie okresu najmu innego niż typowe 5 lat obowiązującej umowy. Podnajmujący, czyli aktualny najemca wystawiający powierzchnię na podnajmem, może dzięki temu dopasować swoją powierzchnię biurową do zmieniających się potrzeb firmy w nowej sytuacji biznesowej, uzyskać oszczędności i ograniczyć swoje zobowiązania – mówi Michał Proński, dyrektor w Dziale Powierzchni Biurowych w Colliers International.

Źródło: Colliers International.

Warszawski rynek biur reaguje na pandemię

wysłano 22 października 2020

Popyt na koniec III kwartału 2020 był o 35% niższy niż w tym samym okresie w ubiegłym roku, a na rynku rośnie ilość przestrzeni biurowej przeznaczonej na podnajem.

Spis treści:
Popyt
Podaż
Rynek inwestycyjny – trzeci najlepszy wynik
Pustostany i czynsze

Firma doradcza JLL podsumowała sytuację na warszawskim rynku biurowym na koniec trzeciego kwartału 2020 r.

Aktualna dynamika na warszawskim rynku biurowym różni się od tej, do której przyzwyczaiły nas poprzednie lata. Popyt między pierwszym a trzecim kwartałem obniżył się o 35% w stosunku do analogicznego okresu w 2019 roku. Jednocześnie pandemia dodatkowo wpłynęła na spodziewany wzrost wskaźnika pustostanów, który jest w dużym stopniu związany ze znacznym wolumenem nowej podaży. Warto natomiast pamiętać, że projekty planowane na kolejne lata nie będą mieć skali tych oddawanych właśnie do użytku lub będących w realizacji, co powinno zrównoważyć ewentualne niedobory popytu.

Mateusz Polkowski, Dyrektor Działu Badań Rynku i Doradztwa, JLL

Popyt

Między pierwszym a trzecim kwartałem tego roku wynajęto w Warszawie łącznie 447 000 mkw. powierzchni. Największą popularnością ponownie cieszyły się Centrum i Mokotów, odpowiedzialne za 71% całkowitego zapotrzebowania na biura.

W ostatnich trzech miesiącach największa transakcja sięgnęła 6200 mkw., a siedem największych umów stanowiły przedłużenia, czasem połączone z ekspansją. Obecnie najemcy często decydują się na przedłużenie umowy na krótki okres i czekają na powrót do normalności przed podjęciem długoterminowych zobowiązań.

Mateusz Polkowski, Dyrektor Działu Badań Rynku i Doradztwa, JLL

Do największych transakcji najmu w tym roku. należały: rekordowa umowa przednajmu PZU w Generation Park Y – pierwszym budynku wieżowym Skanska w Polsce (46 500 mkw.), umowa typu sale and leaseback DSV na Mokotowie (20 000 mkw.) oraz odnowienie umowy i ekspansja Poczty Polskiej w Domaniewska Office Hub (19 800 mkw.).

Nowym trendem na warszawskim rynku biurowym jest zwiększona podaż powierzchni na podnajem. Obecnie w stolicy na zainteresowane nim firmy czeka ok. 118 000 mkw. tego typu przestrzeni, z czego ok. 60% przypada na centralne części miasta. Istnieją jednak pewne ograniczenia związane z podnajmem biur, tj. w zakresie wykończenia, długości trwania umowy czy też w ogóle obowiązku uzyskania zgody wynajmującego na transakcję podnajmu. Dlatego też nie dla każdego najemcy jest to optymalne rozwiązanie. W tej sytuacji wiele przedsiębiorstw rozważa jako alternatywę biura typu flex. Mogą one być lepszym rozwiązaniem dla najemców oczekujących na oddanie docelowych budynków biurowych, wykończenie powierzchni, bądź też ustalających dopiero docelowy model środowiska pracy.

Jakub Sylwestrowicz, Dyrektor Działu Reprezentacji Najemcy, JLL

Podaż

O stycznia do końca trzeciego kwartału na warszawski rynek dostarczono 238 000 mkw. biur, z czego największą nową inwestycją jest kompleks The Warsaw Hub, zrealizowany przez Ghelamco Poland. Ponadto, po kilku latach stale rosnącej aktywności deweloperskiej, wolumen powierzchni w budowie spada.

W ostatnich latach w realizacji pozostawało od 700 000 mkw. do 800 000 mkw., a teraz jest to ok. 600 000 mkw. Deweloperzy znacznie ostrożniej podchodzą do rozpoczynania nowych budów, co w rezultacie może spowodować powstanie luki podażowej, zwłaszcza poza centrum miasta. To z kolei prawdopodobnie zwiększy atrakcyjność i konkurencję o powierzchnie w najlepszych budynkach tam zlokalizowanych.

Jakub Sylwestrowicz, Dyrektor Działu Reprezentacji Najemcy, JLL

Rynek inwestycyjny – trzeci najlepszy wynik

Na warszawski rynek przypadło 61% kapitału zainwestowanego w polskim sektorze biurowym w tym roku. W okresie od stycznia do września zawarto w stolicy aż osiemnaście transakcji biurowych o łącznej wartości blisko 940 mln euro. Jest to trzeci najlepszy wynik dla pierwszych dziewięciu miesięcy roku w ciągu ostatniej dekady. Jednocześnie ograniczenia związane z podróżowaniem i wizytowaniem nieruchomości opóźniają do pewnego stopnia realizację nowych transakcji, pomimo zainteresowania Warszawą ze stroną inwestorów.

Tomasz Puch, Dyrektor Działu Rynków Kapitałowych Nieruchomości Biurowych i Magazynowych, JLL

Warto zauważyć, że wszystkie obiekty biurowe, które zmieniły właścicieli w trzecim kwartale (Generation Park Z, Chmielna 89 (65%) i Concept Tower) znajdują się w obszarze Zachodniego Centrum.

Pustostany i czynsze

Obecna sytuacja gospodarcza bezpośrednio wpływa na wskaźnik pustostanów w Warszawie. W III kwartale wzrósł on do 9,6% (8,4% w strefach centralnych i 10,4% w strefach poza centrum), co stanowi wzrost o 1,8 p.p. w stosunku do końca 2019 r. (i 1,7 p.p. w ujęciu kwartalnym). Tym statystykom towarzyszy zwiększona podaż przestrzeni na podnajem. Co ważne, w perspektywie kolejnych lat na rynek dostarczane będzie mniej nowych biur, co przełoży się na stopniową absorpcję dostępnej powierzchni.

Najwyższe czynsze transakcyjne dla najlepszych nieruchomości w szerokim centrum wynoszą od 18 do 24 euro/mkw./m-c, a poza nim do 16 euro/ mkw./m-c.

Źródło: JLL.

Wieżowiec The Warsaw HUB z nowym najemcą – OmniOffice zapewni biura serwisowane

wysłano 9 października 2020

The Warsaw HUB sunset

Do grona najemców The Warsaw HUB dołączył OmniOffice, operator biur serwisowanych. Firma wynajęła w wieżowcu 1550 mkw. nowoczesnej powierzchni biurowej, na której znajdą się gotowe do pracy gabinety, sale konferencyjne i biura wirtualne.

Umowa pomiędzy OmniOffice a deweloperem, firmą Ghelamco, została podpisana na okres 7 lat. Spółka przygotuje dla najemców 1550 mkw. nowoczesnej powierzchni biurowej w kompleksie The Warsaw HUB w samym sercu biznesowego centrum Warszawy. Powierzchnie OmniOffice to 180 gotowych stanowisk pracy na 26. piętrze wieżowca, przygotowanych w 52 gabinetach. Spółka zapewni też najemcom sale konferencyjne oraz komfortową strefę wypoczynku.

– Najwyższej jakości przestrzenie coworkingowe i biura serwisowane od samego początku były ważną częścią programu funkcjonalnego The Warsaw HUB. Dlatego cieszymy się, że ofertę naszej flagowej inwestycji wzbogacą usługi świadczone przez doświadczonego gracza w tym segmencie – mówi Jarosław Zagórski, dyrektor handlowy i rozwoju Ghelamco Poland.

– Doskonale wiemy, że okolice ronda Daszyńskiego są najszybciej rozwijającą się dzielnicą biurową Warszawy i naszych biur nie mogło zabraknąć w tym miejscu. Dodatkowo, założenia funkcjonalne The Warsaw HUB uwzględniające serwisowane biura i najwyższą jakość są nam wyjątkowo bliskie. Jesteśmy przekonani, że nasi najemcy docenią naszą współpracę – podkreśla Piotr Woźny, CEO OmniOffice.

OmniOffice oferuje nowoczesne biura serwisowane, czyli wyposażone i gotowe do pracy gabinety i sale konferencyjne oraz biura wirtualne – udostępnienie adresu rejestrowego dla firmy z pełną obsługą korespondencji. Firma funkcjonuje na polskim rynku od 2013 roku, a swoje usługi świadczy w najlepszych lokalizacjach i biurowcach w centrum Warszawy.

OmniOffice dołączył do stale poszerzającego się grona prestiżowych najemców The Warsaw HUB, wśród których znajdują się uznane polskie i międzynarodowe firmy, m.in.: Getin Noble Bank, Standard Chartered, GATX, Atradius, Elanco, GrECo i Cushman & Wakefield. W jednej z trzech wież kompleksu wkrótce otworzą się hotele Crowne Plaza i Holiday Inn Express. W grupie najemców handlowych i usługowych są natomiast m.in. supermarket Biedronka, klub fitness Zdrofit, drogeria Rossmann oraz restauracja McDonald’s.

Ghelamco w transakcji doradzała firma JLL, która jest wyłącznym agentem odpowiedzialnym za wynajem powierzchni biurowej, handlowej i usługowej w The Warsaw HUB.
Źródło: Ghelamco.

Sektor IT wygenerował 65% popytu na biura we Wrocławiu w pierwszym półroczu

wysłano 4 października 2020

Wroclaw_Michal Grabikowski

Według raportu „Occupier Economics: Rynek biurowy we Wrocławiu I poł. 2020 r.” firmy doradczej Cresa, wskaźnik pustostanów na tym rynku na koniec czerwca 2020 r. wyniósł 11,2%. W stosunku do poprzedniego kwartału spadł on o blisko 1 p.p., a na rynku pozostawało prawie 132.700 mkw. wolnej powierzchni.

– Wrocław pokazał stosunkowo wysoką odporność na negatywne skutki pandemii. Mimo braku nowej podaży w drugim kwartale, nastąpił spadek pustostanów w istniejących budynkach, co wskazuje na dalsze zainteresowanie najemców tym regionem. Niektóre z firm zdecydowały się na podnajem powierzchni, aby zmniejszyć koszty najmu do czasu ustabilizowania się sytuacji. Nadal jednak nie słabnie pozycja Wrocławia wśród sektora IT, który postrzega stolicę Dolnego Śląska jako dobre miejsce do rozwijania działalności, przedłużając umowy najmu lub wynajmując nową powierzchnię – zarówno w ramach ekspansji, jak i relokacji – mówi Michał Grabikowski, Dyrektor wrocławskiego biura Cresa Polska.

Wolumen transakcji w drugim kwartale 2020 r. wyniósł ponad 14.700 mkw. Podpisane łącznie od początku tego roku umowy stanowią około 46% średniej rocznej z lat 2015-2019. Był to kolejny kwartał dominacji sektora IT, który wygenerował aż 83% popytu (w pierwszej połowie br. 65%). Wśród rodzajów umów przeważały ekspansje (39%), a następnie renegocjacje (35%) oraz nowe umowy (25%).

Największe transakcje najmu w pierwszej połowie 2020 roku to renegocjacja umowy firmy DXC Technology w Renomie (10.700 mkw.) oraz renegocjacja i ekspansja poufnego najemcy w Bema Plaza (10.100 mkw.). Zrealizowano również biurowiec firmy Techland o powierzchni 8.300 mkw.

W drugim kwartale w stolicy Dolnego Śląska nie został oddany żaden nowy budynek. Zasoby nowoczesnych powierzchni biurowych we Wrocławiu na koniec drugiego kwartału 2020 roku wyniosły 1,19 mln mkw. i powiększyły się o 11% w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego roku. W kolejnych kwartałach bieżącego roku spodziewane jest dostarczenie na rynek ponad 48.000 mkw. w ramach 3 projektów.

– Od stycznia do czerwca absorpcja wyniosła ponad 24.100 mkw., co oznacza wzrost o 5,5% względem średniej z poprzednich czterech kwartałów. Rynek ten wykazuje się wysoką chłonnością powierzchni biurowych, na co wpływ ma jego rosnąca popularność na tle innych rynków regionalnych – mówi dr Bolesław Kołodziejczyk, Dyrektor działu badań rynkowych i doradztwa w firmie Cresa Polska.

Czynsze wywoławcze w budynkach wyższej klasy we Wrocławiu wynoszą 13,5 – 15 EUR/mkw./miesiąc, natomiast w budynkach niższej klasy 10 – 12,5 EUR/mkw./miesiąc.

Źródło: Cresa Polska.

Biurowy savoir-vivre w dobie pandemii

wysłano 4 sierpnia 2020

Jak witać się na spotkaniu biznesowym? Czy maseczki w biurze naprawdę są konieczne? O jakich zasadach pamiętać w czasie wideokonferencji? Takie pytania zadaje sobie wielu pracowników, którzy wrócili do biur po zakończeniu lockdownu. Eksperci operatora biurowego Business Link w sześciu krokach podpowiadają jak mądrze i bezpiecznie korzystać z przestrzeni biurowej w nowej rzeczywistości, nie zapominając przy tym o zasadach dobrego stylu.

1) Kiedy maseczka?

Spędzanie całego dnia w maseczce dla wielu osób może być naprawdę kłopotliwe, dlatego w biurach większość pracowników ogranicza zasady bezpieczeństwa do regularnej dezynfekcji rąk i miejsca pracy oraz zachowywania odpowiedniego dystansu. Pamiętajmy jednak, że w każdej grupie możemy spotkać się z różnym poziomem wrażliwości. Dlatego każdorazowo, bez uprzedniej prośby, powinniśmy skorzystać z maseczki podczas jazdy windą i na spotkaniu biznesowym z zewnętrznym partnerem.

2) Zrób z biurka swoją twierdzę

Porządek na biurku zawsze jest mile widziany, jednak dziś polityka czystego biurka (ang. – clean desk policy) nabiera szczególnego znaczenia. Gdy poczujemy się niekomfortowo, w każdej chwili powinniśmy poprosić serwis sprzątający o odkażenie naszego miejsca pracy, co przy czystym biurku będzie znacznie łatwiejsze. – W Business Link przestrzenie wspólne odkażane są profilaktycznie raz godzinę. Bardzo ważny jest także układ biurek, które w ramach bezpieczeństwa powinny zostać skierowane „tyłem do siebie”. W naszych przestrzeniach takie rozwiązanie jest standardem, jednak jeśli ktoś do dziś pracuje w biurze twarzą w twarz, powinien jak najszybciej pomyśleć nad przemeblowaniem – mówi Anna Zarczuk, Customer Care Manager w Business Link.

3) Uścisk dłoni? Tylko gdy wyrazisz na to zgodę

Tradycyjny uścisk dłoni nie zniknął na dobre z biurowych przestrzeni, jednak ze względów bezpieczeństwa, warto zastanowić się nad bardziej higieniczną alternatywą. Dziś możemy się witać na setki sposobów, wykorzystując do tego obuwie, stykając się łokciami czy poprzez ponadczasowe skinienie głową. Aby uniknąć kłopotliwych sytuacji coraz więcej firm sięga po kreatywne rozwiązania, takie jak np. kolorowe opaski, które rozdaje swoim pracownikom lub zostawia przy wejściu do biura. Dzięki wybraniu odpowiedniego koloru i nałożeniu opaski na rękę możemy wprost zakomunikować innym, czy jesteśmy w pełni otwarci na kontakt (zielona opaska) czy np. wolimy utrzymać zalecany dystans (czerwona opaska).

4) Nie czekaj na serwis i sam sprzątnij naczynia

Jeśli operator biurowy dysponuje serwisem sprzątającym, powierzchnie wspólne, w tym kuchnia czy sale konferencyjne, sprzątane są praktycznie na bieżąco. W tym szczególnym czasie warto jednak ograniczyć ryzyko wykonując niektóre czynności samodzielnie. – W biurze codziennie mija się wiele osób, które korzystają z tej samej przestrzeni i wyposażenia. Warto o tym pamiętać i na miarę możliwości ograniczać kontakt osób trzecich, np. z wykorzystanymi przez nas sztućcami czy talerzami. Odłożenie ich do zmywarki jest dziś bardzo pożądanym gestem, a przykładem w zakresie zachowania porządku warto dziś świecić nie tylko w kuchni – podkreśla Anna Zarczuk.

5) Jak cię widzą, tak cię piszą, czyli złote zasady wideokonferencji

O zasadach biurowego savoir-vivre’u powinniśmy pamiętać także w czasie wideokonferencji. Jeśli w tle rozmowy pojawią się np. osoby trzecie, nie biorące w niej udziału, dobrym rozwiązaniem będzie wykorzystanie szablonu tła, kamuflującego wszystko z wyjątkiem naszej sylwetki. Większość komunikatorów posiada takie rozwiązanie w standardzie. Aby nie zakłócać spokoju innych pracowników, do rozmów wideo powinniśmy również wykorzystać odpowiednio przeznaczoną przestrzeń, np. call boxy. Warto także pamiętać o wyłączeniu mikrofonu, gdy w danej chwili z niego nie korzystamy. W ten sposób, z jednej strony nie będziemy przeszkadzać współrozmówcom, a z drugiej unikniemy kłopotliwych sytuacji z nieplanowanymi dźwiękami w tle.

6) Wykorzystaj technologię i unikaj kontaktu

Zgodnie z zaleceniami WHO zastosowanie płynu odkażającego skutecznie zastępuje bardzo dokładne umycie dłoni. Jednak bez względu na to dobrą praktyką w przestrzeniach biurowych jest rozstawienie dużej liczby dozowników ze środkiem, który umożliwia szybką i efektywną dezynfekcję. Wskazane jest również dostosowanie funkcjonalności przestrzeni w taki sposób, aby podczas przemieszczania się ograniczyć dotykanie części wspólnych do niezbędnego minimum. – Z przestrzeni biurowej Business Link w dużej mierze można korzystać bezdotykowo. Pomieszczenia otwierana są za pomocą kart, które otrzymują wszyscy użytkownicy biura. Dodatkowo, niemal na każdym kroku można u nas znaleźć płyny do dezynfekcji dłoni, a dzięki technologii zastosowanym w biurowcach Skanska, gdzie znajduje się większość naszych biur, zapewniamy najemcom bardzo wysoką jakość powietrza. W tych czasach takie detale mają w biurach niebagatelne znaczenie – mówi Anna Zarczuk z Business Link.

Źródło: Business Link.