Pandemia koronawirusa spowodowała skokowy wzrost liczby sklepów internetowych i firm sprzedających poprzez platformy e-commerce. Jako gospodarka osiągamy przychody z e-commerce zbliżone do średniej UE. Pozostajemy jednak w tyle za niektórymi państwami regionu. Udział e-commerce w handlu detalicznym może się ustabilizować na poziomie ok. 8% vs 5,4% w 2019 r.

Pandemia koronawirusa zmieniła nasze codzienne życie w bardzo wielu aspektach, jednak wzrost znaczenia handlu internetowego kosztem kanału tradycyjnego był jednym z najbardziej zauważalnych trendów ostatnich miesięcy – informują analitycy Santander Bank Polska.

Duże polskie firmy bez kompleksów w europejskim Internecie

Analizując udział handlu internetowego w przychodach firm bez podziału na sektor działalności oraz typ odbiorcy (indywidualny – B2C, lub biznesowy – B2B) Polska plasuje się dokładnie na poziomie europejskiej średniej wynoszącej ok. 18%. Jest to o tyle interesujące, że jednocześnie pod względem liczby firm oferujących swoje towary lub usługi w Internecie Polska znajduje się nieznacznie poniżej średniej unijnej – 16% polskich firm sprzedaje w kanale internetowym w porównaniu do 20% w UE.

– Dane te wynikają z mocnego zdigitializowania szeregu branż, które stanowią swego rodzaju specjalizację polskiej gospodarki. Może to również oznaczać, że sprzedaż w tym nowoczesnym kanale rozwijały dotychczas w Polsce większe firmy, które pod względem cyfrowych kompetencji być może nawet nieznacznie wyprzedzają swoich zachodnich konkurentów. Z kolei ze średniej unijnej można wywnioskować, że w całej Wspólnocie rośnie rola małych i średnich firm pod względem obecności w Internecie – komentuje Małgorzata Nesterowicz, dyrektor ds. sektora usług Santander Bank Polska i dodaje: – Największe różnice, zarówno pod względem udziału w przychodach jak i liczby firm, widzimy w branży turystycznej – to wskazuje, że polscy touroperatorzy wyprzedzają swoich europejskich konkurentów w adopcji e-commerce, mimo iż jest to jedna z najbardziej aktywnych pod tym względem branż na poziomie całej Wspólnoty. Kolejnymi przykładami większego udziału przychodów z e-commerce wśród polskich przedsiębiorstw względem średniej europejskiej są m. in. produkcja elektroniki, branża motoryzacyjna oraz sektor meblowy, czyli sektory będące w dużej mierze odpowiedzialne za dynamiczny wzrost eksportu z Polski do UE w ostatniej dekadzie.

Jakie branże w największym stopniu wdrożyły rozwiązania e-commerce?

Analizowane przez ekspertów Santander Bank Polska dane obejmują zarówno handel towarowy, jak i sprzedaż usług. Średnio na poziomie UE 20% firm przyjmuje zamówienia online – jednak na poziomie poszczególnych branż, widoczne są bardzo duże różnice. Na unijne 20% składa się przykładowo branża budowlana, gdzie e-commerce stosuje zaledwie 6% firm, czy też 11% firm z sektora nieruchomości. Na drugim biegunie znajdują się branże najnowocześniejsze pod względem cyfrowego kontaktu z klientami, gdzie już dziś można powiedzieć, że obecność w Internecie jest nie tylko normą, ale niemalże warunkiem przetrwania.

Najbardziej rozwinięty pod względem e-commerce jest szeroko pojęty sektor turystyczno-wypoczynkowy. W 2019 r. ponad 60% europejskich hotelarzy i ponad 50% operatorów imprez turystycznych sprzedawało swoje usługi w cyfrowych kanałach dystrybucji. Warto przy tym zwrócić uwagę, że w obu tych branżach funkcjonują silne platformy sprzedażowe, np. Booking.com. Trzecią najbardziej zdigitalizowaną branżą pod względem liczby firm jest działalność wydawnicza i tutaj również można powiązać głęboką digitalizację rynku z działalnością silnych graczy, jak międzynarodowy Amazon, czy Empik lub Merlin na rynku krajowym. Warto zauważyć, że wymienione powyżej branże nastawione są przede wszystkim na sprzedaż B2C. Kolejne miejsca pod względem powszechności e-commerce na europejskim rynku zajmuje handel hurtowy z uwzględnieniem motoryzacji oraz sam przemysł motoryzacyjny – prawdopodobnie najnowocześniejsza część europejskiego przemysłu jako takiego.

Polski sektor detaliczny e-commerce przeskoczył 7 lat w 7 tygodni

W zaledwie kilka tygodni przypadających na okres wprowadzenia ograniczeń związanych z zachowaniem bezpieczeństwa w stanie pandemii udział e-commerce w polskim handlu detalicznym wzrósł z ok. 5,5% na koniec 2019 r. do blisko 12% w szczytowym momencie. Dla zobrazowania skali wzrostu warto porównać te dane z największym rynkiem e-commerce na świecie, jakim są Stany Zjednoczone. Analogiczny wzrost udziału sprzedaży internetowej zajął tam niemal 7 lat.

Biorąc pod uwagę wzrost sprzedaży online wyraźnym liderem była kategoria odzieży i obuwia, gdzie porównując stan z kwietnia z tym z początku roku, udział sprzedaży internetowej wzrósł ponad 2,5-krotnie. Niemniej jednak, w miarę znoszenia kolejnych obostrzeń widoczny jest powrót konsumentów do tradycyjnych kanałów sprzedaży, co skutkuje normowaniem się udziału e-commerce w sprzedaży detalicznej poszczególnych branż. Przykładowo, przyjmując za poziom bazowy sprzedaż internetową w marcu, w przypadku żywności w czerwcu sprzedaż internetowa była niższa o ok. 10%, w kategorii mebli, RTV i AGD spadek wyniósł ok. 20%, zaś w przypadku farmaceutyków i kosmetyków wydatki internetowe były mniejsze o ok 30%. Jeżeli jednak za poziom bazowy przyjmiemy sprzedaż internetową z lutego br., to okaże się, że jedyną kategorią sprzedaży detalicznej wyodrębnianą przez GUS, gdzie wartość internetowej sprzedaży nie wzrosła, były farmaceutyki i kosmetyki. Oznacza to, że w większości branż składających się na handel detaliczny pandemia spowodowała trwałą zmianę przyzwyczajeń konsumentów i przeniesienie części zakupów do Internetu, nawet w przypadku takich branż, w przypadku których e-commerce nie miało wcześniej znaczącego udziału, czego najlepszym przykładem jest sprzedaż produktów spożywczych.

Perspektywy na 2021 r.

– Nie wiemy jeszcze jak dokładnie pandemia wpłynęła na finanse firm zajmujących się przede wszystkim detaliczną sprzedażą internetową. Bazując jednak na danych historycznych widzimy m. in. dwucyfrową dynamikę przychodów, co znacząco przekracza zarówno tempo rozwoju samej gospodarki (ok. 3-5% rdr w dobrych czasach) jak i handlu detalicznego ogółem. Obrazuje to skalę, w jakiej rozwija się handel internetowy. Jednocześnie, bazując na dostępnych danych, można z pewnością powiedzieć, że rok 2020 będzie dla polskiej branży e-commerce najlepszy w dotychczasowej historii – dodaje Maciej Nałęcz, analityk sektorowy Santander Bank Polska.

Wg danych za pierwszą połowę lipca poziom wydatków internetowych ustabilizował się na poziomie blisko 140% wydatków z analogicznego okresu ub. r. Oznacza to, że udział e-commerce w handlu detalicznym może się ustabilizować na poziomie ok. 8% vs 5,4% w 2021. Trwałe przesunięcie części wydatków konsumenckich do Internetu znacząco przyspieszy rozwój branży i będzie stanowiło paliwo do wzrostu w kolejnych latach.

Źródło: Grupa Santander Bank Polska S.A.

Specyfika branży e-commerce sprawia, że sklepy online największe zyski notowały do tej pory w szczytach sprzedażowych. Zaliczyć można do nich m.in. okresy przedświąteczne i coraz popularniejsze, także w Polsce, Black Friday oraz Cyber Monday. Niemniej, pandemia COVID-19 i czasowe zamrożenie gospodarki offline spowodowało znaczny wzrost zainteresowania wśród Polaków taką formą zakupów oraz działalności biznesowej.

Zmiana nawyków zakupowych u konsumentów

Jak wynika z badania „Omni-commerce. Kupuję wygodnie”, przeprowadzanego cyklicznie na zlecenie Izby Gospodarki Elektronicznej, w 2018 roku 52 proc. badanych internautów robiło zakupy w sieci. W 2019 było to już 57 proc. ankietowanych. A w 2020 roku zakupy online zadeklarowało aż 72 proc. badanych, co stanowi wzrost o 15p.p. w stosunku do danych sprzed roku. Podobne wnioski płyną z tegorocznego raportu „E-commerce w Polsce 2020. Gemius dla e-Commerce Polska”, w którym do zakupów online przyznało się 73 proc. badanych internautów.

– 2020 rok jest szczególny dla branży e-commerce. Za nami prawie 3-miesięczna ogólnokrajowa kwarantanna, a także jej skutki związane ze spowolnieniem gospodarczym. Z drugiej strony, mamy właśnie do czynienia z wyraźnym boomem w obszarze e-handlu, do którego w ciągu roku, a dokładnie drugiego kwartału tego roku, przekonała się pokaźna grupa Polaków – mówi Agnieszka Zielińska, dyrektor handlowy z Polcom. – Warto zaznaczyć, że wzrost zainteresowania zakupami elektronicznymi widoczny jest już nie tylko w kategoriach, które dobrze sobie w tym sektorze radziły, jak moda, uroda, czy elektronika. Dotyczy to już także zakupów spożywczych, które ze względu na liczne nawyki konsumentów były do tej pory uznawane za typowy sektor offline – dodaje Agnieszka Zielińska.

Jako przykład może tutaj posłużyć platforma JD.com, sprzedająca świeżą żywność. Tylko w lutym, w ciągu 10 dni, sprzedaż urosła aż o 215 proc. Kolejny przykład to e-Tesco, w którym zamówienie zwykle można było zrealizować z dnia na dzień, a na początku kwarantanny czas ten wynosił od kilku do nawet kilkunastu dni. Podobnie sytuacja wyglądała we Frisco. Firma podała do informacji, że w ostatnim tygodniu lutego zanotowała wzrost wartości koszyka zakupowego o ponad 25 proc. w stosunku do średniej z ubiegłego roku.

Popyt na e-biznes

Wraz ze wzrostem liczby klientów w e-commerce, rośnie też liczba sklepów internetowych. Wg szacunków przedstawicieli platformy Shoper w marcu 2020 r. aż o połowę urosło zainteresowanie przedsiębiorców kanałem e-commerce, w porównaniu z rokiem ubiegłym. Wzrosła też sama wartość tego rynku – z 70 do 100 mld zł.

– Przedsiębiorcy myślący o rozwoju w e-commerce muszą pamiętać o priorytetach związanych z taką formą działalności. Chodzi tu o stabilność i bezpieczeństwo w funkcjonowaniu biznesu, co powiązane jest bezpośrednio z niezakłóconą pracą serwerów. Przy czym, niekiedy – pomimo dużego zaangażowania zarówno specjalistów IT, jak i inwestycji w infrastrukturę – e-sklepy nie radzą sobie z powstającymi obciążeniami i wynikającymi z nich problemami. Takie sytuacje spotkały m.in. Best Buy czy Tesco – wskazuje Agnieszka Zielińska.

W takich sytuacjach cloud computing wydaje się być rozsądnym rozwiązaniem, co wynika z kilku kwestii.. Po pierwsze, zastąpienie tradycyjnej infrastruktury IT platformą cloudową jest obarczone dużo niższym ryzykiem inwestycyjnym oraz pozwala w znacznym stopniu przyspieszyć proces dostosowania do możliwych pików sprzedażowych pod kątem użytkownika końcowego. Po drugie, elastyczność i skalowalność zasobów chmurowych pozwala na sprawne otwieranie i zamykanie nowych projektów biznesowych, o czym trudno jest powiedzieć w przypadku modelu on premise, tzn. zakupu infrastruktury IT w danej sytuacji. Dodatkowo chmura to także możliwość rozliczania się za realne zużycie infrastruktury.

Świat e-handlu już przed epidemią rozwijał się bardzo szybko. Obecna sytuacja może to tempo jeszcze tylko zwiększyć i – co za tym idzie – spotęgować zapotrzebowanie konsumentów oraz przedsiębiorców. W efekcie nowoczesne modele biznesowe muszą opierać się na systemach, które można dostosować do szybko zmieniających się wymagań. Dlatego teraz jeszcze bardziej aktualna wydaje się zasada, która rządzi tym rynkiem – jak najszybszej reakcji na nowe potrzeby – a koronawirus i wywołane przez niego skutki gospodarcze mogą poniekąd stać się poważnym krokiem w jego dalszym rozwoju.

Źródło: Polcom.